Ιστορικός υλισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Μία παράμετρος του ιστορικού υλισμού ήταν η μαρξιστική νομοτέλεια της ιστορικής εξέλιξης, σύμφωνα με την οποία κάθε σύστημα οικονομικής οργάνωσης –συμπεριλαμβανομένης της οικονομίας της αγοράς– είναι «επιστημονικά» καταδικασμένο σε κατάρρευση λόγω της διαρκούς αύξησης των παραγωγικών δυνάμεων (π.χ. λόγω βελτίωσης της τεχνολογίας στη βάση της οικονομικής παραγωγής ή της συσσώρευσης κεφαλαίου στα χέρια των πλουσιότερων) και της ταυτόχρονης διαρκούς αύξησης της εκμετάλλευσης των εργαζομένων από τους κατόχους των μέσων παραγωγής, με αποτέλεσμα τα πλεονάζοντα αγαθά να μην μπορούν να απορροφηθούν από την κοινωνία ενώ την ίδια στιγμή οι περισσότεροι εργαζόμενοι διαβιώνουν υπό συνθήκες που πλησιάζουν την εξαθλίωση. Από κοινού με την αδιάκοπη όξυνση της ταξικής πάλης ακριβώς λόγω της αύξησης της εκμετάλλευσης, αυτές οι πυρηνικές αντιφάσεις στο εσωτερικό κάθε προκομμουνιστικού οικονομικού συστήματος οι οποίες απορρέουν από την ολοένα αυξανόμενη ασυμβατότητά του με τις, αυτόνομα και συνεχώς εξελισσόμενες, παραγωγικές δυνάμεις, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια κάποια στιγμή στην κατάρρευσή του και στην αντικατάστασή του από κάποιο άλλο το οποίο θα επιλύει πρόσκαιρα αυτές τις αντιφάσεις.