Εύα (Γνωστικισμός): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Αναζητώντας την κατανόηση της ίδιας της σωτηριολογίας του ο πρώιμος [[Χριστιανισμός]] στράφηκε στη μορφή της Εύας, δαιμονοποιώντας την εν μέρει. Ο ρόλος Χριστού στη λύτρωση ερμηνεύθηκε μόνο βάσει της σχέσης του με την Πτώση, έτσι όπως απεικονίζεται στη Γένεση. Η Εύα, μαζί με τον απαίσιο συνεργάτη της, τον όφι, έγινε ο αντίπαλος που, με τα ψέμματά της, οδήγησε τον παραδείσιο Αδάμ μακριά από τον Θεό. Καθώς η αντίληψη της κατωτερότητας της Εύας και της τάσης της για αμαρτία είναι ακόμα ενσωματωμένη στην κουλτούρα του [[20ος αιώνας|20ου αιώνα]], μερικά παραδείγματα αρκούν για να κατανοήσουμε την αντίθεση που παράγεται ανάμεσα στην [[Εύα]] της Γένεσης και την Εύα του Γνωστικισμού.

Φυσικά, θα πρέπει να αρχίσουμε με την εμφάνιση της Εύας όπως εξιστορείται στη δεύτερη αφήγηση της δημιουργίας, η οποία επαναλαμβάνεται συχνά, ενδεχομένως εξαιτίας της εγγενούς ιεραρχικής δομής μεταξύ αρσενικού και θηλυκού. Σύμφωνα με την ιστορία που παρουσιάζει η ''Γένεση'', οι Χριστιανοί μαθαίνουνμαθαίνουμε πως η ιστορία της δημιουργίας της γυναίκας διαφέρει πολύ από εκείνη του άνδρα. Έτσι, «και επέβαλε Κύριος ο Θεός έκστασιν επί τον Αδάμ και εκοιμήθη και έλαβε μίαν εκ των πλευρών αυτού και έκλεισεν με σάρκα τον τόπον αυτής. και κατεσκεύασε Κύριος ο Θεός την πλευράν την οποίαν έλαβεν από του Αδάμ εις γυναίκα και έφερεν αυτήν προς τον Αδάμ», (''Γένεσις'' 2:21-22) .

Ο Αμβρόσιος, ο επίσκοπος Μιλάνου στα τέλη του [[4ος αιώνας|4ου αιώνα]], διερευνά την Εύα εκτενώς στο έργο του ''Παράδεισος''. Η Εύα, η «πρώτη που εξαπατήθηκε», ήταν «υπεύθυνη για την εξαπάτηση του άνδρα». Έτσι ο Αδάμ «έπεσε εξαιτίας του λάθους της γυναίκας του και όχι εξαιτίας δικού του λάθους»[7]. Στις αρχές του 5ου αιώνα ο Αυγουστίνος του Ίππο δηλώνει σαφώς την κατανόησή του για την κατωτερότητα της Εύας: «Μήπως όλα αυτά έγιναν επειδή ο άνδρας δεν ήταν σε θέση να καταλάβει τα ψεύδη του ερπετού ότι η γυναίκα χρησιμοποιήθηκε από τον όφι εξαιτίας της περιορισμένης κατανόησής της, και επίσης ότι ζούσε σύμφωνα με το πνεύμα της σάρκας και όχι σύμφωνα με το πνεύμα του νου;»[8].

Η Εύα συμβολίζει την αδυναμία, τον αισθησιασμό, τον πειρασμό και την ατίμωση. Δεύτερη στην τάξη της δημιουργίας, ο σκοπός της ήταν να υπηρετεί τον Αδάμ. Ελλείψει σοφίας και φρόνησης οι ενέργειές της στον Κήπο οδήγησαν στην πτώση όλης της ανθρωπότητας. Η Εύα κατάστρεψε την ελπίδα της ανθρωπότητας για τον παράδεισο επί της γης και, χωρίς την εμφάνιση του Χριστού, για την ελπίδα της αιωνιότηταςαιώνιας ζωής. Ο Αυγουστίνος και ο Αμβρόσιος ερμήνευσαν τη σημασία της Εύας στο ίδιο γενικό χρονικό πλαίσιο ως αντίδραση στη μυθολογική ανάπτυξη των Γνωστικών, σύμφωνα με την οποία η Εύα έπαιζε έναν πολύ κεντρικό ρόλο στη δημιουργία. Εντούτοις, αυτοί οι δύο πρώτοι ορθόδοξοι χριστιανοί θεολόγοι, με τις ερμηνείες τους για την πρώτη γυναίκα, συνέβαλαν στη δημιουργία μιας άποψης για την Εύα και τη θηλυκότητα που διατηρήθηκε στις επόμενες γενεές Χριστιανώνστις χριστιανικές κοινωνίες. Η Εύα στη συγκεκριμένη άποψη συνδέει τη γυναίκα με ό,τι είναι δευτερεύον και κακό, καθοδηγούμενο και αδύναμο. Αυτό το αδύναμο και καθοδηγούμενο πλάσμα οδήγησε ολάκερη την ανθρωπότητα στην Πτώση. Αν και πολλοί Χριστιανοί –ιδιαίτερα αυτοί που γεννήθηκαν προς το τέλος του εικοστού αιώνα- καταλαβαίνουν ότι μια τέτοια άποψη είναι τουλάχιστον ανεπαρκής και λανθασμένη, οι σύγχρονοι μελετητές της Βίβλου, των οποίων τον αντίκτυπο δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε στο σύγχρονο Χριστιανισμό, συνεχίζουν να κατηγορούν την Εύα και συνεπώς όλες τις γυναίκες για την εξορία της ανθρωπότητας από τον Παράδεισο. Τέτοιες πεποιθήσεις παραμένουν ενσωματωμένες στα εκκλησιαστικά συστήματα και τα δόγματα παγκοσμίως.

Αλλά αυτή δεν είναι η Εύα που συναντάμε στα κείμενα του Γνωστικού Χριστιανισμού. Εδώ, οι περιγραφές της είναι εκείνες του οδηγού, του δάσκαλου, ακόμα και του λυτρωτή. Η ουσία και οι ενέργειές της χρησιμεύουν να παρέχουν γνώση και φώτιση για την ανθρωπότητα. Είναι μια «άλλη» Εύα. Για να κατανοήσουμε τη διαφορά, θα πρέπει να αναφερθούμε στον Γνωστικό μύθο, έτσι όπως αναφέρεται στο περί της προέλευσης του Κόσμου, βασικού κειμένου για τη δημιουργία στη βιβλιοθήκη του [[Ναγκ Χαμαντί]].