Βικιπαίδεια

Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Skgxt (συζήτηση | συνεισφορές)
753 επεξεργασίες
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Επανασυγγραφή του άρθρου - βλ. σελίδα συζήτησης για διευκρινίσεις
Γραμμή 1:
{{Ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση}}
{{βελτίωση}}
'''Οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης''', συντομότερα '''ΟΤΑ''', ονομάζονται τα [[ΝΠΔΔ|Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου]] που το καθένα έχει συσταθεί σε συγκεκριμένο έδαφος της [[Ελλάδα]]ς και έχει ως σκοπό τη διοίκηση των τοπικών ζητημάτων, τα δε όργανά του εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία.
H ελληνική επικράτεια-με εξαίρεση την περιοχή του [[Άγιο Όρος|Αγίου Όρους]], για την οποία προβλέπεται ιδιαίτερο καθεστώς- είναι διαιρεμένη σε οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
 
Εμμέσως ο όρος εμπεριέχει και [[Γεωγραφία|γεωγραφική]]/[[Δημογραφία|δημογραφική]] σημασία, υπό την έννοια ότι κάθε ΟΤΑ έχει καθορισμένη [[έκταση]], [[Πρωτεύουσα|έδρα]] και [[Πληθυσμός|πληθυσμό]].
Οι ΟΤΑ σκοπό έχουν να δημιουργήσουν ευκαιρίες ενεργητικής συμμετοχής του πολίτη στα κοινά και να ενδυναμώσουν το αίσθημα ευθύνης και καθήκοντος του πολίτη απέναντι στη κοινωνία. Δημιουργώντας καλύτερη τοπική κοινωνία δημιουργούμε καλύτερο κράτος.
Ο θεσμός της τοπικής Αυτοδιοίκησης κατοχυρώνεται από το '''[[Σύνταγμα]] (άρθρο 102),'''
το οποίο θεμελιώνει τον Α΄ και Β΄ βαθμό Αυτοδιοίκησης.
Συγκεκριμένα:
==Πρώτη βαθμίδα τοπικής αυτοδιοίκησης - Δήμοι ==
===Μέχρι το 2010===
Τους ΟΤΑ αποτελούν οι Δήμοι και οι Κοινότητες. Σήμερα υπάρχουν 914 Δήμοι και 120 Κοινότητες (προηγούμενη κατάσταση: 5.800 περίπου Δήμοι και Κοινότητες). Επικεφαλής των Δήμων είναι οι Δήμαρχοι, οι Κοινοτάρχες και τα Δημοτικά και Κοινοτικά Συμβούλια αντίστοιχα.
 
==Βαθμοί - Αρμοδιότητες==
Οι ΟΤΑ αποτελούν Ν.Π.Δ.Δ.(Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) και απολαύουν διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας. Αυτό σημαίνει ότι έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις, δική τους περιουσία, δικό τους προϋπολογισμό και απασχολούν δικούς τους υπαλλήλους. Η οικονομική τους δυνατότητα είναι βασικός παράγοντας για την ουσιαστική λειτουργία τους. Γι’ αυτό, το κράτος μεριμνά για την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων τους. Η μέριμνα αυτή πραγματώνεται με ρυθμίσεις εκ μέρους του κράτους που να εξασφαλίζουν έσοδα, όπως π.χ. από τον φόρο ακίνητης περιουσίας. Η πολιτεία ασκεί διοικητική εποπτεία στους ΟΤΑ με τρόπο, όμως, που να μην εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους, δηλαδή ασκεί έλεγχο νομιμότητας των πράξεων τοπικής αρμοδιότητάς τους και όχι έλεγχο σκοπιμότητας (δεν εξετάζει αν οι πράξεις τους εξυπηρετούν κάποιο σκοπό ή όχι).
Βάσει της [[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (2011)|τρέχουσας διοικητικής διαίρεσης]], οποιοδήποτε σημείο της ελληνικής επικράτειας (εξαιρουμένου του [[Άγιο Όρος|Αγίου Όρους]]) υπάγεται ταυτόχρονα στη δικαιοδοσία δύο ΟΤΑ: ενός πρωτοβάθμιου που ονομάζεται [[Δήμος|δήμος]] κι ενός δευτεροβάθμιου που ονομάζεται [[Περιφέρειες της Ελλάδας|περιφέρεια]].
 
Οι βασικές αρχές συγκρότησης και λειτουργίας των ΟΤΑ τίθενται από το [[Σύνταγμα της Ελλάδας|Σύνταγμα]], σύμφωνα με το οποίο:
Στην αρμοδιότητα των ΟΤΑ ανήκουν οι τοπικές υποθέσεις. Τοπική υπόθεση είναι εκείνη που αναφέρεται στην προαγωγή των συμφερόντων των κατοίκων της περιφέρειας των ΟΤΑ. Νόμος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανομή τους στους επί μέρους βαθμούς. Ο Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας απαριθμεί, ενδεικτικά, ορισμένες αρμοδιότητες που ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα των ΟΤΑ πρώτης βαθμίδας. Τέτοιες αρμοδιότητες αποτελούν: Η κατασκευή, συντήρηση και βελτίωση των κοινοχρήστων δημοτικών χώρων (δρόμοι, πάρκα, πλατείες, κ.λπ.), η καθαριότητα και η περισυλλογή των απορριμμάτων, η συντήρηση των σχολικών κτιρίων, η διαχείριση των δημοτικών επιχειρήσεων, η κατασκευή και συντήρηση βρεφονηπιακών σταθμών και νοσηλευτικών ιδρυμάτων, κ.λπ.
 
* Η [[δημόσια διοίκηση]] οργανώνεται βάσει του ''αποκεντρωτικού συστήματος'' (101§1).
'''Τα όργανα των ΟΤΑ''' εκλέγονται απευθείας από το λαό με άμεση, μυστική, και καθολική ψηφοφορία κάθε 4 χρόνια. Η αμεσότητα της εκλογής των οργάνων αποτελεί έκφραση λαϊκής κυριαρχίας. Και είναι μονομελή: ο Δήμαρχος ή ο αντιδήμαρχος για τους δήμους, ο Πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος για τις κοινότητες και συλλογικά: το Δημοτικό Συμβούλιο και η Δημαρχιακή Επιτροπή, της δε κοινότητας το κοινοτικό συμβούλιο. Ο Δήμαρχος και ο Πρόεδρος εκτελούν τις αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, προΐστανται των υπηρεσιών του δήμου ή της κοινότητας και τους εκπροσωπούν.
* Οι ΟΤΑ είναι υπεύθυνοι για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων - μάλιστα σε περίπτωση σύγκρουσης αρμοδιοτήτων μεταξύ ΟΤΑ και [[Κυβέρνηση|κεντρικής διοίκησης]], συντρέχει υπέρ των πρώτων τεκμήριο αρμοδιότητας. Επίσης, η κεντρική διοίκηση μπορεί να αναθέσει στους ΟΤΑ και δικές της αρμοδιότητες (102§1).
* Οι ΟΤΑ χαίρουν διοικητικής - οικονομικής αυτοτέλειας και οι αρχές τους εκλέγονται με καθολική μυστική ψηφοφορία (102§2).
* Η εποπτεία του κράτους στους ΟΤΑ περιορίζεται αποκλειστικά στον έλεγχο νομιμότητας των αποφάσεων και πράξεών τους (102§4). Επίσης το κράτος είναι υποχρεωμένο τα λαμβάνει όλα εκείνα τα μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, καθώς και να τους ενισχύει οικονομικά όταν τους μεταβιβάζει δικές του αρμοδιότητες (102§5).
 
Ο ορισμός τού τι αποτελεί «τοπική υπόθεση», καθώς και του πώς οι σχετικές αρμοδιότητες κατανέμονται ανάμεσα σε α΄βάθμιους και β΄βάθμιους ΟΤΑ, γίνεται με νόμο. Σύμφωνα με τη γενικότερη φιλοσοφία, συνήθως ο δήμος είναι αρμόδιος για τα στενά τοπικά ζητήματα και η περιφέρεια για τα ευρύτερα. Παραδείγματος χάριν, η συντήρηση των τοπικών [[Δρόμος|δρόμων]] ή η έκδοση άδειας λειτουργίας των συνεργείων αυτοκινήτων είναι ευθύνες του δήμου, όμως η συντήρηση του οδικού δικτύου που συνδέει τους δήμους ή η έκδοση πιστοποιητικών καταλληλότητας για [[Βιομηχανία|βιομηχανίες]] ανήκουν στην αρμοδιότητα της περιφέρειας. Η εμπειρία πάντως έχει δείξει ότι ο διαχωρισμός είναι δύσκολος, λόγω της [[πολυνομία]]ς που συχνά οδηγεί σε αντικρουόμενες διατάξεις.
Δήμοι με πληθυσμό περισσότερο από 100.000 κατοίκους μπορεί να διαιρεθούν σε διαμερίσματα. Όργανα των διαμερισμάτων είναι το συμβούλιο του διαμερίσματος και ο πρόεδρός του. Στους Δήμους και στις Κοινότητες που συστήθηκαν με το Σχέδιο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (Ν.2539/1997), η εδαφική περιφέρεια κάθε Ο.Τ.Α που καταργήθηκε και κάθε οικισμού που προσαρτήθηκε ονομάζεται «Τοπικό Διαμέρισμα». Προβλέπεται, επίσης, και η δυνατότητα διαίρεσης μιας περιοχής του Δήμου ή της Κοινότητας σε συνοικίες (συνοικιακά συμβούλια).
 
==Ιστορική εξέλιξη==
Για την καλύτερη συνεργασία των ΟΤΑ έχουν συσταθεί οι Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων. Οι ενώσεις αυτές είναι ΝΠΔΔ και διακρίνονται σε τοπικές (κατά περιφέρεια νομού) και την Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας και η Ένωση Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας. Η συμμετοχή των δήμων και κοινοτήτων στις ενώσεις αυτές είναι υποχρεωτική. Σκοπός των ενώσεων είναι η προαγωγή της αυτοδιοίκησης, η έρευνα και μελέτη σχετικών προβλημάτων, κ.λπ.
Η συγκρότηση ενός κράτους βασισμένου στις αρχές της λαϊκής συμμετοχής και της αποκέντρωσης αποτέλεσε διακηρυκτική αρχή της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης του 1821]]. Εξάλλου ο ελληνισμός κουβαλούσε μακρά αυτοδιοικητική παράδοση από την περίοδο της [[Τουρκοκρατία]]ς, όταν τα τοπικά συμβούλια κι οι [[δημογέροντες]] διαχειρίζονταν το μεγαλύτερο μέρος των ζητημάτων της καθημερινής ζωής. Τα πράγματα όμως έλαβαν διαφορετική εξέλιξη μετά την απελευθέρωση: Το [[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1828)|Ι΄ Ψήφισμα]] του [[Ιωάννης Καποδίστριας|Καποδίστρια]] ([[1828]]), το οποίο αποτέλεσε την πρώτη διοικητική διαίρεση της ελεύθερης Ελλάδας, δεν προέβλεπε αυτοδιοικητικούς θεσμούς. Ο [[Συγκεντρωτική διοίκηση|συγκεντρωτισμός]] αυτός εντοπίζεται στην ανάγκη του κυβερνήτη να ισχυροποιήσει την κεντρική εξουσία - η χώρα βρισκόταν ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση, ενώ μεγάλο μέρος της παλαιάς αυτοδιοικητικής αριστοκρατίας εμφάνιζε φυγόκεντρες τάσεις.
 
Οι πρώτοι ΟΤΑ, αν και όχι με το σύγχρονό τους χαρακτήρα, συστάθηκαν μετά την εγκαθίδρυση της [[μοναρχία]]ς. Μόνο στα πρώτα δεκατρία χρόνια του [[Όθων της Ελλάδας|Όθωνα]], το [[Βασίλειο της Ελλάδας]] γνώρισε τρεις βασικές νομοθεσίες: [[Αντιβασιλεία Όθωνα 1833|Αντιβασιλείας]] ([[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1833)|1833]]), [[Κυβέρνηση Άρμανσπεργκ 1835|Άρμανσμπεργκ]] ([[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1836)|1836]]), [[Κυβέρνηση Ιωάννη Κωλέττη 1844|Κωλέττη]] ([[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1845)|1845]]). Κοινό σημείο όλων ήταν πως υιοθετούσαν μεν μια σχετική αυτοδιοικητική προσέγγιση, αλλά στην πράξη κρατούσαν τα τοπικά δημόσια νομικά πρόσωπα (δήμους, [[Επαρχία|επαρχίες]] και [[Νομαρχία|νομαρχίες]]) υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της κυβέρνησης, η οποία άμεσα ή έμμεσα διόριζε τους επικεφαλής τους. Η λαϊκή συμμετοχή περιοριζόταν στα δημοτικά (κι αραιότερα στα νομαρχιακά) συμβούλια που κατά βάσιν ήταν εισηγητικά, από τη στιγμή που τα διορισμένα μονοπρόσωπα όργανα συγκέντρωναν τις εκτελεστικές αρμοδιότητες. Επομένως δεν μπορούμε να μιλάμε ακριβώς για ΟΤΑ όπως τους ορίζουμε σήμερα, αλλά για βαθμίδες της κεντρικής διοίκησης με μερική λαϊκή συμμετοχή. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν αργότερα και οι μεταρρυθμίσεις της [[Κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη 1899|κυβέρνησης Θεοτόκη]] ([[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1899)|1899]]) και [[Κυβέρνηση Κυριακούλη Μαυρομιχάλη 1909|Μαυρομιχάλη]] ([[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1909)|1909]]).
Με γνώμονα την ανάπτυξη της άμεσης δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο και την ενεργοποίηση του πολίτη στο πλαίσιο των τοπικών κοινωνιών, με τον νέο Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα (ν.3463/2006) εισάγονται σημαντικοί καινοτόμοι θεσμοί. Στο πλαίσιο αυτό:
*Καθιερώνεται, για πρώτη φορά, '''ο θεσμός του τοπικού δημοψηφίσματος'''. Τούτο είναι δυνατό να διεξαχθεί είτε με πρωτοβουλία του δημοτικού και κοινοτικού συμβουλίου, είτε με λαϊκή πρωτοβουλία για θέματα που ρητά ορίζονται στον Δ.Κ.Κ.(Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας).
*Συγχρόνως, '''εισάγεται σύστημα θεσμών συμμετοχής των πολιτών στη διαμόρφωση των αποφάσεων''' που λαμβάνουν τα δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια. Στους θεσμούς αυτούς εντάσσεται και η διαβούλευση των οργάνων λήψης αποφάσεων με συλλογικούς φορείς και ενδιαφερόμενες ομάδες του πληθυσμού. Περαιτέρω, καθιερώνονται η '''Χάρτα Δικαιωμάτων του Δημότη''', η κατάρτιση '''Οδηγού του Δημότη'''.
 
Το σημείο-τομή στα αυτοδιοικητικά πράγματα ήταν ο νόμος [[Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1912)|ΔΝΖ 1912]] του [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθερίου Βενιζέλου]] που παραχωρούσε πλήρη αυτοδιοίκηση στους δήμους (αστικές περιοχές ή πρωτεύουσες νομών) και τις [[Κοινότητα (τοπική αυτοδιοίκηση)|κοινότητες]] (αγροτικές περιοχές). Αν και δεν έπραξε κάτι αντίστοιχο στις νομαρχίες, τις οποίες διατήρησε υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης, δεν είναι υπερβολή ότι ο συγκεκριμένος νόμος αποτέλεσε τη «ληξιαρχική πράξη γέννησης» των σύγχρονων α΄βάθμιων ΟΤΑ.
===Από το 2011===
Από το 2011, με το [[Πρόγραμμα Καλλικράτης]], καταργήθηκαν οι κοινότητες, και πολλοί δήμοι συνενώθηκαν.
 
Το σχήμα του Βενιζέλου πέρασε από πολλές περιπέτειες, συνυφασμένες με την ταραχώδη πολιτική ιστορία της χώρας, αλλά η βασική φιλοσοφία του παρέμεινε αναλλοίωτη έως τη [[Δεκαετία 1990|δεκαετία του '90]]. Η επόμενη μεγάλη αλλαγή ήλθε με το νόμο 2218/1993 της [[Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1993|κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου]], η οποία αμέσως μετά την ανάδειξή της το [[1993]] καθιέρωσε την αιρετή νομαρχιακή αυτοδιοίκηση: Αρχής γενομένης απ' τις τοπικές εκλογές του [[1994]], τα όργανα διοίκησης των νομαρχιών εκλέγονταν με άμεση ψηφοφορία, τα δε νομικά τους πρόσωπα μετατρέπονταν σε β΄βάθμιους ΟΤΑ. Ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα ο ''[[Σχέδιο Καποδίστριας|Καποδίστριας]]'' της [[Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Σημίτη 1996 (Σεπτέμβριος)|κυβέρνησης Σημίτη]] (Ν.2539/1997), ο οποίος μετέβαλε τα διοικητικά όρια των α΄βάθμιων ΟΤΑ μέσω συνενώσεων, αφήνοντας όμως ανέπαφο το θεσμικό χαρακτήρα τους.
==Δεύτερη βαθμίδα τοπικής αυτοδιοίκησης - Περιφέρειες==
===Μέχρι το 2010===
Μέχρι το έτος 1994 οι επικεφαλής των Νομών, Νομάρχες, διορίζονταν και παύονταν με ΠΔ που εκδιδόταν μετά από πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών. Από το 1994 (Ν. 2218/1994 και 2240/1994) οι νομοί αποτέλεσαν τον Β΄ βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αποτελούν ΝΠΔΔ. Τα όργανά τους και το Νομαρχιακό Συμβούλιο είναι αιρετά και αποτελούν όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. ("Κώδικας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης" Π.Δ. 30/96 ΦΕΚ Α' 21)
'''Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση διακρίνεται''' στις απλές διοικητικές περιφέρειες, (Νομός) και στις διευρυμένες (διοικητική περιφέρεια περισσοτέρων νομών). Σήμερα υπάρχουν συνολικά 50 Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις (απλές και διευρυμένες). Οι διευρυμένες είναι οι εξής: α) Αθηνών-Πειραιώς, β) Ροδόπης-Έβρου και γ) Δράμας –Καβάλας – Ξάνθης).
Οι δυο βαθμίδες τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους και ως εκ τούτου οι Ν.Α. δεν ασκούν εποπτεία στους Δήμους και στις Κοινότητες. Για την εκπλήρωση του σκοπού τους οι Ν.Α. διαθέτουν πόρους που προέρχονται από ίδια έσοδα (φόροι, τέλη, δικαιώματα κ.λπ.) και από κρατική επιχορήγηση. Η οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων των Νομαρχιών καθίσταται προβληματική, γιατί αυτές βρίσκονται ανάμεσα στις αρμοδιότητες της κρατικής διοίκησης αφενός και στις αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφετέρου. Στις Ν.Α. ανήκει πάντως η αρμοδιότητα διοίκησης τοπικών υποθέσεων νομαρχιακού επιπέδου. π.χ. χορήγηση αδειών εγκατάστασης, επέκτασης, διαρρύθμισης και λειτουργίας βιομηχανιών, εξασφάλιση της δημόσιας υγιεινής, η κατασκευή σχολικών κτιρίων, κ.τλ.
Όργανα των Ν.Α.: α) το Νομαρχιακό Συμβούλιο β) Οι Νομαρχιακές Επιτροπές και γ) ο Νομάρχης. Ο Νομάρχης και τα μέλη του Νομαρχιακού Συμβουλίου εκλέγονται με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία και η θητεία τους είναι τετραετής. Όλες οι πράξεις των Νομαρχιακών Συμβουλίων και των Νομαρχιακών Επιτροπών αποστέλλονται στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας για να ελεγχθούν αν είναι νόμιμες ή όχι.
Η '''ΚΕΔΚΕ και ΤΕΔΚΝΑ''' δημιούργησαν το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ι.Τ.Α.), για να καλύψουν την ανάγκη της μελέτης και επιστημονικής προσέγγισης των ζητημάτων που αφορούν την Αυτοδιοίκηση.
 
Η σημερινή μορφή των ΟΤΑ είναι αποτέλεσμα του ''[[Πρόγραμμα Καλλικράτης|Καλλικράτη]]'' ([[Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου 2009|κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου]], Ν.3852/2010), ο οποίος συνένωσε περαιτέρω τους α΄βάθμιους ΟΤΑ και κατήργησε τις νομαρχίες, αντικαθιστώντας τις ως β΄βάθμιους ΟΤΑ από τις περιφέρειες. Οι τελευταίες υπήρχαν και προ Καλλικράτη, δεν αποτελούσαν όμως ΟΤΑ.
===Από το 2011===
Από το 2011, με το [[Πρόγραμμα Καλλικράτης]], καταργήθηκαν οι νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, και αντικαταστάθηκαν από τις 13 [[Περιφέρειες της Ελλάδας|περιφέρειες]].
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
[[Κατηγορία:Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας]]▼
* [http://edromos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=2955:%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CE%B5%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BF%CE%BD-%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D&Itemid=64 Η θεσμική ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα έως τη δεκαετία του 1980] - Δ. Στεμπίλης & Δ. Γρηγοριάδου, εφ. ''Δρόμος''
 
▲[[Κατηγορία:Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας|*]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Οργανισμοί_Τοπικής_Αυτοδιοίκησης"