Εξίσωση Σρέντινγκερ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Exc (συζήτηση | συνεισφορές) Αφαιρέθηκαν περιττά πράγματα, φράσεις που παρέπεμπαν σε "συνομιλία" με τον αναγνώστη και έγιναν και διάφορες διορθώσεις-τροποποιήσεις. |
||
Γραμμή 1:
{{Κβαντική μηχανική}}
H '''εξίσωση Σρέντινγκερ (Schrödinger)''' είναι μία [[διαφορική εξίσωση]] η οποία προτάθηκε από τον [[Αυστρία|Αυστριακό]] φυσικό [[Έρβιν Σρέντινγκερ]] το 1925, για να περιγράψει τη χρονική και χωρική εξάρτηση [[κβαντομηχανικό σύστημα|κβαντομηχανικών συστημάτων]]. Παίζει κεντρικό ρόλο στην [[κβαντομηχανική]] θεωρία, με σημασία ανάλογη του [[Νόμοι κίνησης του Νεύτωνα|δεύτερου νόμου του Νεύτωνα]] στην [[κλασσική μηχανική]].
== Η εξίσωση ==
=== Αξιωματική Προσέγγιση ===
Γραμμή 9:
όπου '''H''' είναι ο τελεστής της [[Χαμιλτονιανή μηχανική|Χαμιλτονιανής (Hamiltonian)]] του [[Σύστημα|συστήματος]] που εξετάζουμε, '''i''' η [[Φανταστικός αριθμός|φανταστική μονάδα]], '''t''' ο χρόνος, '''r''' η θέση στο χώρο και '''ħ''' η σταθερά [[Δράση (φυσική)|δράσεως]] του [[Μαξ Πλανκ|Planck]].
Για ένα μη
:<math>H=\frac{p^2}{2m}+V(\bold{r})\ ,</math>
οπότε και ο αντίστοιχος τελεστής της στην κβαντική μηχανική θα είναι ο
:<math>\hat{H}=\frac{\hat{p}^2}{2m}+V(\hat{\bold{r}})</math>
Γραμμή 32:
=== Πώς σκέφτηκε ο Σρέντινγκερ ===
Παραπάνω είδαμε μία [[Αξίωμα|αξιωματική]] προσέγγιση προς την εξίσωση Σρέντινγκερ, το πώς όμως εκείνος κατέληξε στην εξίσωσή του δεν το γνωρίζουμε ακριβώς. Παρ' όλα αυτά, πιστεύεται ότι θα πρέπει να σκέφθηκε κάπως έτσι: <br />
Στον ηλεκτρομαγνητισμό, στα [[Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία|ηλεκτρομαγνητικά κύματα]], η ηλεκτρική συνιστώσα (Ε) όταν είναι [[Μονοχρωματική ακτινοβολία|μονοχρωματική]] περιγράφεται από την εξής μορφή: :<math>\bold{E}=\bold{E}_0e^{i(\bold{k}\cdot\bold{r}-\omega t)}+\bold{E}_0e^{-i(\bold{k}\cdot\bold{r}-\omega t)}\ ,</math>
Γραμμή 38 ⟶ 39 :
όπου '''E<sub>0</sub>''' το πλάτος των κυμάτων, '''r''' το άνυσμα θέσης, '''k''' το [[κυματάνυσμα]] ή κυματαριθμός των κυμάτων, '''t''' ο χρόνος και '''ω''' η κυκλική ή γωνιακή συχνότητα των κυμάτων.
Γνωρίζουμε, όμως, από τον [[Λουί ντε Μπρολί]] (De Broglie) και την αρχή του [[Κυματοσωματιδιακός δυϊσμός|κυματοσωματιδιακού δυϊσμού]] ότι ένα κύμα μπορεί να συμπεριφεθεί και σαν σωμάτια που το καθένα θα έχει ορμή και ενέργεια όπως δίνονται στις παρακάτω δύο εξισώσεις:
:<math>p=\frac{h}{\lambda}=\hbar k \Rightarrow \bold{p}=\hbar \bold{k}</math><ref name=" εξίσωση 1.45">{{cite book|last=Zettili|first=Nouredine|title=Quantum Mechanics Concepts and Applications|year=2009|publisher=John Wiley and Sons|isbn=978-0470026786|pages=688|page=18}}</ref>
Γραμμή 44 ⟶ 45 :
:<math>E=h\nu=\hbar \omega</math>
όπου '''λ''' το [[μήκος κύματος]]
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η εξίσωση που περιγράφει την ηλεκτρική συνιστώσα του ηλεκτρομαγνητικού κύματος παίρνει τη μορφή:
Γραμμή 54 ⟶ 55 :
:<math>\nabla^2\bold{E}=\frac{1}{c^2}\frac{\partial^2}{\partial t^2}\bold{E}</math>
:<math>\Psi(\bold{r},t)=ae^{i(\bold{p}\cdot\bold{r}-E t)/\hbar}+be^{-i(\bold{p}\cdot\bold{r}-E t)/\hbar} \ ,</math>
Γραμμή 157 ⟶ 158 :
Η ιδέα λοιπόν είναι η εξής: Έστω σωματίδιο μάζας m, το οποίο κινείται σε ένα μονοδιάστατο "σωληνάκι" μήκους L με αδιαπέραστα τοιχώματα. Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφουμε την απαίτηση αυτή μαθηματικά, είναι να πούμε ότι το δυναμικό του προβλήματος έχει την εξής μορφή:
:<math> V(x)=\begin{cases} 0,\ 0\le x\le L \\ +\infty,\
Η μαθηματική απαίτηση το δυναμικό να είναι άπειρο εκτός του διαστήματος [0,L] μας εξασφαλίζει ότι το κινούμενο σωματίδιο δεν θα μπορέσει ποτέ να διαπεράσει τα τοιχώματα του "σωλήνα". Ο όρος "απειρόβαθο πηγάδι" προκύπτει ακριβώς από τη μορφή του δυναμικού, καθώς μπορεί κανείς να φανταστεί πως το σωματίδιο είναι ουσιαστικά εγκλωβισμένο σε ένα είδος πηγαδιού άπειρου βάθους - με άλλα λόγια, όση ενέργεια κι αν έχει το σωματίδιο δεν θα καταφέρει ποτέ να διαφύγει.
Γραμμή 177 ⟶ 178 :
:<math>\psi(x)=A\sin{(kx)}+B\cos{(kx)} \ ,\ \ \ \ </math>
όπου '''Α''' και '''Β''' δύο μιγαδικές σταθερές που θα προσδιοριστούν από τις συνοριακές συνθήκες και τις φυσικές απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιεί η χωρική κυματοσυνάρτηση ώστε να περιγράφει ένα πραγματικό σωματίδιο. Οι συνοριακές συνθήκες του προβλήματος ταυτίζονται, φυσικά, με την απαίτηση η κυματοσυνάρτηση του σωματιδίου στα σημεία x=0 και x=L να ισούται με '''μηδέν'''. Αυτό αντιστοιχεί σε μηδενική πιθανότητα να βρούμε το σωματίδιο στα δυο αυτά σημεία, κάτι που μας το εξασφαλίζει η μορφή του δυναμικού που υποθέσαμε αρχικά.
Σύμφωνα με τα προηγούμενα λοιπόν, θα πρέπει η κυματοσυνάρτηση που βρήκαμε να ικανοποιεί τις εξής μαθηματικές συνθήκες:
Γραμμή 193 ⟶ 194 :
Η συνάρτηση του ημιτόνου μηδενίζεται μόνο για ακέραια πολλαπλάσια του π, συνεπώς
:<math>kL=n\pi\Leftrightarrow k=\frac{n\pi}{L}, \ \ n=
Αν αντικαταστήσουμε λοιπόν τη σταθερά k στη μορφή της κυματοσυνάρτησης που βρήκαμε προηγουμένως, έχουμε ότι:
Γραμμή 199 ⟶ 200 :
:<math>\psi(x)=A\sin{\left(\frac{n\pi x}{L}\right)}</math>
Παρατηρούμε ότι για τα αντίθετα n αλλάζει απλώς πρόσημο η κυματοσυνάρτηση. Αυτό προφανώς δεν επηρεάζει το φυσικό περιεχόμενο, αφού η φυσική σημασία της Ψ έρχεται μέσω του |Ψ|<sup>2</sup>. Συνεπώς μπορούμε να περιορίσουμε το n στις τιμές: n=1,2,3,...<br />
Επιστρέφοντας πίσω λοιπόν στη σχέση που προέκυψε από την απαίτηση ψ(x=L)=0, παρατηρούμε ότι:
Γραμμή 217 ⟶ 206 :
:<math>k^2=\frac{n^2\pi^2}{L^2}\xrightarrow{k^2=2mE/\hbar^2}E_n=\left(\frac{\hbar^2\pi^2}{2mL^2}\right)n^2, \ \ n=1,2,3,...</math>
Όσον αφορά την κυματοσυνάρτηση που βρήκαμε, είναι φανερό ότι δεν είναι μόνο μια, αλλά ένα ''άπειρο'' πλήθος διαφορετικών συναρτήσεων για κάθε διαφορετική τιμή του κβαντικού αριθμού n. Οι συναρτήσεις αυτές που προκύπτουν από την επίλυση της χρονοανεξάρτητης εξίσωσης Σρέντιγκερ ονομάζονται ''ιδιοσυναρτήσεις'' της Χαμιλτονιανής, και κάθε μια έχει μια συγκεκριμένη ιδιοτιμή(=ενέργεια). Γι' αυτό το λόγο, στις ιδιοσυναρτήσεις δίνεται συνήθως ως δείκτης η τιμή του κβαντικού αριθμού που χαρακτηρίζει κάθε ιδιοσυνάρτηση, όπως ακριβώς και στις διαφορετικές τιμές της ενέργειας. Στο συγκεκριμένο πρόβλημα, οι ιδιοσυναρτήσεις του προβλήματος είναι οι εξής:
Γραμμή 223 ⟶ 212 :
:<math>\psi_n(x)=A_n\sin{\left(\frac{n\pi x}{L}\right)}</math>
To τελευταίο βήμα είναι να βρούμε το συντελεστή A<sub>n</sub> κανονικοποίησης για την τυχούσα n-οστή κατάσταση του συστήματος. Ο προσδιορισμός του συντελεστή αυτού προκύπτει από την απαίτηση η συνολική πιθανότητα να βρούμε το σωματίδιο οπουδήποτε εντός του διαστήματος [0,L] να ισούται με μονάδα, δηλαδή να υπάρχει βεβαιότητα στο να βρούμε το σωματίδιο κάπου στον χώρο.
:<math>\int_{0}^{L}|\psi_n(x)|^2dx=1 \Leftrightarrow |A_n|^2\int_{0}^{L}\sin^2\left(\frac{n\pi x}{L}\right)dx=1\Leftrightarrow |A_n|^2\frac{L}{2}=1\Leftrightarrow |A_n|=\pm\sqrt{\frac{2}{L}}\Leftrightarrow \pm\sqrt{\frac{2}{L}} e^{i \phi}</math>
Kαθώς φυσική σημασία έχει, όπως είπαμε και προηγουμένως, μόνο το τετράγωνο της κυματοσυνάρτησης, μπορούμε επιλέξουμε όποιο πρόσημο και όποια φάση (φ) θέλουμε. Προφανώς για ευκολία επιλέγουμε το θετικό πρόσημο και μηδενική φάση.<br />
:<math> \psi_n(x)=\sqrt{\frac{2}{L}}\sin\left(\frac{n\pi x}{L}\right)</math>
|