Ουγγρική Επανάσταση του 1956: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μορφοποίηση
Γραμμή 1:
{{επιμέλεια}}
{{πηγές|01|07|2011}}
Η '''Ουγγρική Επανάσταση του 1956''' ([[ουγγρικά]]: 1956-os forradalom), κατά άλλους Αντεπανάσταση, ήταν μια αντισοσιαλιστική εξέγερση κατά της κυβέρνησης της [[Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας|Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουγγαρίας]] , η οποία διήρκησεδιήρκεσε από τις 23 Οκτωβρίου μέχρι τις 10 Νοεμβρίου 1956.
 
Η αφορμή της εξέγερσης ήταν μια διαδήλωση φοιτητών, η οποία προσέλκυσε χιλιάδες κόσμου, που διαδήλωσαν στη [[Βουδαπέστη]] με πορεία προς το κτίριο του Κοινοβουλίου. Μια αντιπροσωπεία των φοιτητών, αφού εισέρχεται στο κτίριο του ραδιοφώνου, σε μια προσπάθεια να επιδόσειεπιδώσει ψήφισμα με τις απαιτήσεις της, τέθηκε υπό κράτηση. Οι διαδηλωτές ζητούν την απελευθέρωση της αντιπροσωπείας, αλλά δέχονται πυροβολισμούς από το εσωτερικό του κτιρίου. Οι ειδήσεις διαδίδονται με ταχύτητα και διαταραχέςταραχές και βία ξεσπούν σε όλη την πρωτεύουσα.
 
Η εξέγερση εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλη την Ουγγαρία, και η κυβέρνηση πέφτει. Χιλιάδες οργανώνονται σε παραστρατιωτικές ομάδες. [[κομουνισμός|Κομμουνιστές]] και μέλη της ÁVH δολοφονούνται ή φυλακίζονται, ενώ φυλακισμένοι συνεργάτες των Ναζί{{πηγή}} απελευθερώνονται και οπλίζονται. Αυτοσχέδια δημοτικά συμβούλια αποκόπτονται από την πολυκομματική κυβέρνηση του Μετώπου Ανεξαρτησίας του Ουγγρικού Λαού και απαιτούν πολιτικές αλλαγές. Η νέα κυβέρνηση του [[Ίμρε Νάγκι]] διαλύει την Κρατική Αστυνομία και δηλώνει την πρόθεσή της να αποχωρήσει από το [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας]], ενώ παράλληλα δεσμεύεται για τη διεξαγωγή εκλογωνεκλογών με ανταγωνιστικά ψηφοδέλτια. Μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου, οι μάχες σταματούν και η αίσθηση της ομαλότητας επιστρέφει.
 
Οι [[σοβιετική ένωση|Σοβιετικοί]], ενώ έδειξαν προθυμία να διαπραγματευθούν την απόσυρση των σοβιετικών δυνάμεων, στη συνέχεια, και ενώ της εξέγερσης άρχισαν να ηγούνται τα πλέον φιλοδυτικά στοιχεία, το πολιτικό γραφείο άλλαξε γνώμη και άρχισε να σχεδιάζει τη συντριβή της εξέγερσης. Στις 4 Νοεμβρίου, μια μεγάλη σοβιετική δύναμη εισήλθε στη Βουδαπέστη και σε άλλες περιοχές της χώρας. Οι εξεγερθέντες άντεξαν μέχρι τις 10 Νοεμβρίου. Πάνω από 2.500 Ούγγροι και 700 Σοβιετικοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στη σύγκρουση, ενώ 200.000 Ούγγροι εγκατέλειψαν τη χώρα ως [[πρόσφυγες]]. Οι μαζικές συλλήψεις συνεχίστηκαν για μήνες μετά, αν και [[αμνηστία]] δόθηκε το 1963.
 
== Ουγγαρία: από την ευφορία στην έκρηξη ==
=== Ιστορικό πλαίσιο και εξέγερση των διανοουμένων ===
 
Ο θάνατος του [[Στάλιν]] το Μάρτιο του 1953 θα προκαλέσει αισιοδοξία στους [[καπιταλισμός|καπιταλιστές]] της νεότερης και πιο αδύναμης ευρωπαϊκής Λαϊκής Δημοκρατίας. Η νέα σοβιετική ηγεσία δείχνει την πρόθεσή της στην Ουγγρική κυβέρνηση (με συναντήσεις της στα τέλη του Μάη και τον Ιούνιο του 1953)[1] σχετικά με την αναγκαιότητα εκ νέου ιδιωτικοποίησης της οικονομίας της Ουγγαρίας και παύσης των οικονομικών σχεδίων που καθιστούσαν την Ουγγαρία αυτόνομη οικονομικά: και αυτό παρότι η προηγούμενη σοβιετική Κυβέρνηση (του Στάλιν) επικροτούσε ενεργά τα σχέδια αυτά, με την παραχώρηση στις ουγγρικές βιομηχανίες πρώτων υλών που η Ουγγαρία δεν διέθετε.
 
Τον Ιούλιο του 1953, ο Ίμρε Νάγκι αναλαμβάνει την προεδρία και κηρύσσει τη "Νέα Πορεία", ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων ιδιωτικοποίησης της οικονομίας, μείωσης του ρυθμού εκβιομηχάνισης, διάλυσης των κρατικών και συλλογικών αγροτικών συνεταιρισμών που κατείχαν το 37% της γης και αμνήστευσης χιλιάδων συνεργατών των Ναζί στις 20 Αυγούστου 1953. Αν και ο [[Ματίας Ράκοσι]] έγινε ξανά πρωθυπουργός το 1954-1955, καθαιρείται από γενικός γραμματέας του κυβερνώντος Κόμματος Ούγγρων Εργαζομένων τον Ιούλη του 1956 και εκτοπίζεται από τους -αρχικά υποστηρικτές του Νάγκι- σοβιετικούς στην [[Κιργιζία]] της [[ΕΣΣΔ]].
 
Όπως ο Γκομούλκα στην [[Πολωνία]], έτσι και ο Ίμρε Νάγκι υποστηρίζει το δικαίωμα της Ουγγαρίας να επιλέξει το δικό της δρόμο που οδηγεί στο [[σοσιαλισμός|σοσιαλισμό]]. Ο Ίμρε Νάγκι ήταν η κεντρική φιγούρα της εξέγερσης.
 
=== Το σημείο καμπής: τα δεκαέξι αιτήματα των φοιτητών και τα δέκα σημεία του κύκλου Πέτοφι ===
[[Αρχείο:Stalin's Boots.jpg|thumb|Το άγαλμα του [[Στάλιν]] μετά την αποκαθήλωση]]
Ο αναβρασμός στους κύκλους των φοιτητών, οδηγεί σε πιο ριζοσπαστικές ιδέες, αρχής γενομένης από τις 19 Οκτωβρίου. Ο υπουργός Παιδείας δήλωσε την κατάργηση της εξέτασης της υποχρεωτικής μελέτης των [[ρωσικά|ρωσικών]] και μια σειρά από άλλες μεταρρυθμίσεις. Η δήλωση αυτή ακολουθείται από διαμαρτυρίες των φοιτητών σε όλη την Ουγγαρία, ειδικά στο [[Ζέγκεντ]], όπου στις 20 Οκτωβρίου, 200 σπουδαστές θα δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη οργάνωση με την επωνυμία "ουγγρική ομοσπονδία συλλόγων των σπουδαστών των πανεπιστημίων και κολεγίων". Το κίνημα εξαπλώνεται στη Βουδαπέστη με τους φοιτητές να επιβεβαιώνουν την αλληλεγγύη τους προς τη νεολαία και την πολωνούςΠολωνούς εργαζόμενους.
 
Η συνάντηση ορόσημο πραγματοποιείται στο Πολυτεχνείο στις 22 Οκτωβρίου. Στόχος της ήταν να καθορίσει μια σειρά καθαρά ακαδημαϊκών αιτημάτων, όπως η μείωση των μαθημάτων για τον [[μαρξισμός|μαρξισμό]]-[[λενινισμός|λενινισμό]], η εισαγωγή της διδασκαλίας της [[γερμανικά|γερμανικής]], [[αγγλικά|αγγλικής]], [[γαλλικά|γαλλικής]] και όχι μόνο της ρωσικής γλώσσας. 5.000 άνθρωποι παίρνουν μέρος. Οι φοιτητές διατυπώνουν και εγκρίνουν ένα πρόγραμμα με στόχο την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ουγγαρία σύμφωνα με το πνεύμα της επανάστασης του 1848, για να εξασφαλιστεί ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο του Χάρτη των [[ΟΗΕ|Ηνωμένων Εθνών]] και της Οικουμενικής Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αυτό το πρόγραμμα θα υποβληθεί στην κυβέρνηση. Οι συμμετέχοντες παράλληλα, καλούν τον [[Ίμρε Νάγκυ]] να αναλάβει την εξουσία.
 
Νωρίς το απόγευμα της 22ας Οκτωβρίου τα αιτήματα των εξεγερθέντων οριστικοποιούνται από τους φοιτητές και δημιουργείται ένα ψήφισμα: τα 16 αιτήματα των φοιτητών. Κατά τη συνάντηση αυτή, ένας εκπρόσωπος της Ένωσης Συγγραφέων προτείνει την πραγματοποίηση τελετής στο μνημείο με το άγαλμα του στρατηγού Μπεμ, εθνικού ήρωα, πολωνικής καταγωγής, που πολέμησε στο πλευρό των Ούγγρων το 1848-1849. Οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφασίζουν να καλέσουν και άλλους φοιτητές και τους εργαζόμενους των εργοστασίων. "Θέλουμε μια σιωπηρή διαδήλωση, διότι μόνο μια σιωπηρή διαδήλωση, ειρηνική και ομαλή θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους στόχους μας".:
Ο αναβρασμός στους κύκλους των φοιτητών, οδηγεί σε πιο ριζοσπαστικές ιδέες, αρχής γενομένης από τις 19 Οκτωβρίου. Ο υπουργός Παιδείας δήλωσε την κατάργηση της εξέτασης της υποχρεωτικής μελέτης των ρωσικών και μια σειρά από άλλες μεταρρυθμίσεις. Η δήλωση αυτή ακολουθείται από διαμαρτυρίες των φοιτητών σε όλη την Ουγγαρία, ειδικά στο Ζέγκεντ, όπου στις 20 Οκτωβρίου, 200 σπουδαστές θα δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη οργάνωση με την επωνυμία "ουγγρική ομοσπονδία συλλόγων των σπουδαστών των πανεπιστημίων και κολεγίων". Το κίνημα εξαπλώνεται στη Βουδαπέστη με τους φοιτητές να επιβεβαιώνουν την αλληλεγγύη τους προς τη νεολαία και την πολωνούς εργαζόμενους.
 
{{απόσπασμα|Θέλουμε μια σιωπηρή διαδήλωση, διότι μόνο μια σιωπηρή διαδήλωση, ειρηνική και ομαλή θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους στόχους μας.}}
Η συνάντηση ορόσημο πραγματοποιείται στο Πολυτεχνείο στις 22 Οκτωβρίου. Στόχος της ήταν να καθορίσει μια σειρά καθαρά ακαδημαϊκών αιτημάτων, όπως η μείωση των μαθημάτων για τον μαρξισμό-λενινισμό, η εισαγωγή της διδασκαλίας της γερμανικής, αγγλικής, γαλλικής και όχι μόνο της ρωσικής γλώσσας. 5.000 άνθρωποι παίρνουν μέρος. Οι φοιτητές διατυπώνουν και εγκρίνουν ένα πρόγραμμα με στόχο την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ουγγαρία σύμφωνα με το πνεύμα της επανάστασης του 1848, για να εξασφαλιστεί ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και της Οικουμενικής Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αυτό το πρόγραμμα θα υποβληθεί στην κυβέρνηση. Οι συμμετέχοντες παράλληλα, καλούν τον [[Ίμρε Νάγκυ]] να αναλάβει την εξουσία.
 
Η αναφορά των φοιτητών προχώρησε πολύ περισσότερο από ότι αυτή που δημιουργήθηκε ταυτόχρονα από τους ηγέτες της άλλης αντιπολίτευσης, του "[[Κύκλος Πέτοφι|Κύκλου Πέτοφι]]" (ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1956 από μαθητές της Κομμουνιστικής Νεολαίας, ένα σημαντικό κέντρο για τη διάδοση της κριτικής και της συζήτησης : παράνομα φυλλάδια, λογοτεχνικά περιοδικά ...) σε ένα ψήφισμα 10 σημείων. Ο "Κύκλος Πέτοφι" πήρε το όνομά του από το μεγάλο ποιητή του 19ου αιαιώνα, που ήταν υποστηρικτής της επανάστασης του 1848.
Νωρίς το απόγευμα της 22ας Οκτωβρίου τα αιτήματα των εξεγερθέντων οριστικοποιούνται από τους φοιτητές και δημιουργείται ένα ψήφισμα: τα 16 αιτήματα των φοιτητών. Κατά τη συνάντηση αυτή, ένας εκπρόσωπος της Ένωσης Συγγραφέων προτείνει την πραγματοποίηση τελετής στο μνημείο με το άγαλμα του στρατηγού Μπεμ, εθνικού ήρωα, πολωνικής καταγωγής, που πολέμησε στο πλευρό των Ούγγρων το 1848-1849. Οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφασίζουν να καλέσουν και άλλους φοιτητές και τους εργαζόμενους των εργοστασίων. "Θέλουμε μια σιωπηρή διαδήλωση, διότι μόνο μια σιωπηρή διαδήλωση, ειρηνική και ομαλή θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους στόχους μας".
 
Αντιμέτωπος με τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στην ανακοίνωση των φοιτητών, ο [[Έρνεστ Γκερό]], δεν επιτρέπει τη διαδήλωση της 23ης Οκτωβρίου.
Η αναφορά των φοιτητών προχώρησε πολύ περισσότερο από ότι αυτή που δημιουργήθηκε ταυτόχρονα από τους ηγέτες της άλλης αντιπολίτευσης, του "Κύκλου Πέτοφι" (ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1956 από μαθητές της Κομμουνιστικής Νεολαίας, ένα σημαντικό κέντρο για τη διάδοση της κριτικής και της συζήτησης : παράνομα φυλλάδια, λογοτεχνικά περιοδικά ...) σε ένα ψήφισμα 10 σημείων. Ο "Κύκλος Πέτοφι" πήρε το όνομά του από το μεγάλο ποιητή του 19ου αι, που ήταν υποστηρικτής της επανάστασης του 1848.
 
Στις 11 η ώρα το πρωί, μια ανακοίνωση δίνεται στο ραδιόφωνο: "Για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης, ο Υπουργός Εσωτερικών δεν επιτρέπει, μέχρι νεωτέρας, καμμίακαμία συνεδρίαση ή διαδήλωση." Στη μία το μεσημέρι, η κυβέρνηση ανακοινώνει ραδιοφωνικά, την άρση της απαγόρευσης.
Αντιμέτωπος με τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στην ανακοίνωση των φοιτητών, ο Έρνεστ Γκερό, δεν επιτρέπει τη διαδήλωση της 23ης Οκτωβρίου.
 
Στις 11 η ώρα το πρωί, μια ανακοίνωση δίνεται στο ραδιόφωνο: "Για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης, ο Υπουργός Εσωτερικών δεν επιτρέπει, μέχρι νεωτέρας, καμμία συνεδρίαση ή διαδήλωση." Στη μία το μεσημέρι, η κυβέρνηση ανακοινώνει ραδιοφωνικά, την άρση της απαγόρευσης.
 
Η εκδήλωση ξεκινά από το άγαλμα του Πέτοφι και καταλήγει στο άγαλμα του στρατηγού Μπεμ. Δέκα χιλιάδες άνθρωποι παίρνουν μέρος, κυρίως φοιτητές.
Γραμμή 40 ⟶ 39 :
Στις 2.20 το πρωί, αντικομμουνιστές εξεγερμένοι κατεδαφίζουν το άγαλμα του Στάλιν. Ο Γκερό με μια ομιλία του προσπαθεί να ηρεμήσει το πλήθος αλλά το μόνο που κατορθώνει είναι να τους εξαγριώσει. Τη νύχτα της 23 προς 24, η διαδήλωση μετατρέπεται σε εξέγερση.
 
Η Κεντρική Επιτροπή συνεδριάζει και καταλήγει σε δύο αποφάσεις. Τοποθετεί τον Ίμρε Νάγκυ στην πρωθυπουργία και παράλληλα απευθύνει έκκληση βοήθειας στα ρωσικά στρατευμάταστρατεύματα που βρίσκονται έξω από την πρωτεύουσα, ώστε να αποκατασταθεί η τάξη. Παράλληλα κηρύσσει τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας και επιβάλλει [[στρατιωτικός νόμος|στρατιωτικό νόμο]].
 
== Οι δέκα ημέρες εχθροπραξιών ==
=== Ίμρε Νάγκυ: η ελπίδα των φιλοδυτικών διανοουμένων ===
«{{απόσπασμα|Το έργο των πανεπιστημιακών και των διανοουμένων, γενικά, αλλά ειδικότερα το πρώτο, δεν απολαμβάνει την εκτίμηση που του αξίζει. Οι διανοούμενοι συχνά περιβάλλονται από μια ατμόσφαιρα δυσπιστίας, κάτι που οδηγεί στην περιθωριοποίηση ορισμένους εξ' αυτών, ενώ σε όλους σχεδόν τους τομείς της οικονομικής, πολιτιστικής και επιστημονική μας ζωής, λείπει η πνευματική τους εμπειρία και κατάρτιση»,.}}

Έτσι δήλωσε ο Ίμρε Νάγκυ στην εναρκτήρια ομιλία του, στις 4 Ιουλίου 1953.
 
Ο Ίμρε Νάγκυ χρησιμοποιεί τον όρο "διανοούμενοι" με την ευρεία έννοια, που περιλαμβάνει το σύνολο της μορφωμένης μεσαίας τάξης και τα άτομα με πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Το καθεστώς δεν εμπιστευόταν κανέναν από αυτούς και ο Ράκοσι έδωσε έμφαση στην αντικατάσταση της παλιάς "ιντελέγκτσια[[ιντελιγκέντσια]]" με ένα νέο στρώμα διανοουμένων και τεχνικών που προέρχονται από τις τάξεις των νέων εργαζομένων και των αγροτών, προνομοποιώντας την εισαγωγή στα πανεπιστήμια νέων από φτωχές οικογένειες.
 
Αυτή η θέληση του Ράκοσι να ανανεώσει τη διανόηση οδηγεί στην ταχεία κατάρτιση των νέων στελεχών για τη [[βιομηχανία]], το [[εμπόριο]], τη διοίκηση και την εκπαίδευση. Το κόμμα δημιούργησε σε χρόνο ρεκόρ σχολές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και νέα πανεπιστημίαπανεπιστήμια και τεχνικές σχολές. Η εξέγερση του 1956 όμως κατέδειξε την αδυναμία του συστήματος να πλάσει νέους διανοούμενους, αφού οι εξεγέρσεις έγιναν ακριβώς σε εκείνα τα τεχνικά τμήματα των πανεπιστημίων.
 
Ο Ίμρε Νάγκυ ήταν ο μόνος πολιτικός στα μάτια των Ούγγρων καπιταλιστών και φιλοδυτικών διανοούμενων που θα μπορούσε να εκδημοκρατίσει επί το δυτικότερον το καθεστώς της [[λαϊκή δημοκρατία|λαϊκής δημοκρατίας]].
 
Μετά το διορισμό του ως πρωθυπουργού, ο Νάγκυ προσπάθησε να διαπραγματευτεί με την ΕΣΣΔ. Θα επιτύχει την απόσυρση των σοβιετικών στρατευμάτων στις 28 Οκτωβρίου. Την 1η Νοεμβρίου, η Ουγγαρία αποχωρεί από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας και ο Νάγκυ διακηρύσσει την ουδετερότητα της χώρας.
 
=== Η σοβιετική εισβολή ===
Στις 4 Νοεμβρίου τα άρματα του [[κόκκινος Στρατός|Κόκκινου Στρατού]] μπαίνουν ξανά στη Βουδαπέστη και τα σοβιετικά στρατεύματα ανοίγουν πυρ. Ο Νάγκι καταφεύγει στη [[γιουγκοσλαβία|γιουγκοσλαβική]] πρεσβεία. Ο [[Γιάνος Κάνταρ]], με τον οποίο ο Νάγκυ είχε αντικαταστήσει τον Γκέρο, ανακοινώνει τη δημιουργία μιας ουγγρικής επαναστατικής κυβέρνησης, των εργαζομένων και των αγροτών. Παράλληλα ανανεώνει τις σχέσεις με την ΕΣΣΔ. Σχολαστικά προετοιμασμένη, η δεύτερη ρωσική επέμβαση ήταν πολύ πιο αποτελεσματική από την πρώτη, με 200.000 άνδρες και 2.000 άρματα να εισβάλλουν στη χώρα.
 
Για να διαφύγουν τη σύλληψη ή την απέλαση, 200.000 άνθρωποι αναζητούν καταφύγιο στη [[Δυτικός κόσμος|Δύση]] μέσω της Αυστρίας[[Αυστρία]]ς ή της Γιουγκοσλαβίας, περνώντας το [[Σιδηρούν Παραπέτασμα]].
 
Ο Νάγκι θα καταδικαστεί σε θάνατο στις 16 Ιουνίου 1958 στη Βουδαπέστη.
Γραμμή 81 ⟶ 82 :
== Εξωτερικές Συνδέσεις ==
* [http://www.1956andhungary.hu Ιστοσελίδα της διεθνούς διάσκεψης για τα 50 χρόνια της ουγγρικής επανάστασης]
*[1] [http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=1240613] Συζητήσεις Ουγγρικής και Σοβιετικής Κυβέρνησης 13-16 Ιουνίου 1953]
[[Κατηγορία:Ιστορία της Ουγγαρίας|Επανασταση 1956]]
[[Κατηγορία:Ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης|Επανασταση 1956]]