Την πρώτη βιβλιογραφική αναφορά για την παιδεία στην [[Καστοριά]] μάςμας την παρέχει ο [[Ματθαίος Παρανίκας]] στο Σχεδίασμά του<ref> Μ. Κ. Παρανίκας, Σχεδίασμα περί της εν τω ελληνικώ έθνει καταστάσεως των γραμμάτων από αλώσεως μέχρι των αρχών της ενεστώσης (ΙΘ) εκατονταετηρίδος σσ 53-54, εν Κωνσταντινοπόλει 1867.</ref>που αναγνώσθηκε εις τον Ελληνικόν Φιλολογικόν Σύλλογον τον Ιούνιο του 1866 στην Κωνσταντινούπολη. <div lang="grc" style="font-family: Palatino Linotype;"> ''" «Εν Καστορία πατρίδι του φιλογενεστάτου Μανολάκη (1660 ακμ.) εικάζομεν, ότι συνέστη Σχολή κατά τα μέσα της ΙΖ΄ εκατοντ.. υπ΄αυτού τούτου.» </div>
