Καρκινικός δείκτης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''Εισαγωγή''': Οι καρκινικοί δείκτες αποτελούν ουσίες οι οποίες βοηθούν στην έγκαιρη ανίχνευση και διαφορική διάγνωση και παρακολούθηση της εξάπλωσης νεοπλασιών, καθώς και στην αξιολόγηση της θεραπείας που ακολουθείται. Έτσι δίνεται η δυνατότητα ανίχνευση υποτροπής της νόσου πριν να είναι πολύ αργά, καθώς και ο έλεγχος μεταστάσεων προτού ακόμα εμφανιστούν τα κλινικά συμπτώματα. Υπάρχουν δείκτες οι οποίοι είναι ειδικοί για συγκεκριμένες μορφές καρκίνου όπως ο καρκίνος των μαστών και των ωοθηκών.

'''Τι είναι οι καρκινικοί δείκτες;''' Οι καρκινικοί ή νεοπλασματικοί ή βιοχημικοί δείκτες (Tumor markers) είναι ουσίες που παράγονται και εκκρίνονται από κακοήθη κύτταρα στο αίμα ή και σε άλλα βιολογικά υγρά ασθενών με καρκίνο. Ονομάζονται έτσι γιατί μπορούν να ανιχνεύσουν την ύπαρξη νεοπλασίας στα πρώιμα στάδια, ώστε να είναι αποτελεσματικότερη και η θεραπεία, πριν ακόμα εμφανισθούν κλινικά συμπτώματα ή διαγνωσθεί η νεοπλασία με άλλες κλινικοεργαστηριακές μεθόδους.

'''Ποια είναι η χρησιμότητα των καρκινικών δεικτών;''' Αυξημένες τιμές στους διάφορους καρκινικούς δείκτες εμφανίζονται, κατά κύριο λόγο, σε ορισμένα είδη καρκίνου αλλά επίσης και σε ορισμένες μη καρκινικές παθολογικές καταστάσεις όπως στην περίπτωση φλεγμονής. Έτσι μια αυξημένη τιμή δεν σημαίνει οπωσδήποτε και κακοήθεια, αλλά μας προβληματίζει να διερευνήσουμε περισσότερο τον ασθενή. Εκείνο όμως που είναι βέβαιο, είναι το γεγονός , ότι οι δείκτες αυτοί βοηθούν στην παρακολούθηση ογκολογικών αρρώστων σε περιπτώσεις π.χ. χειρουργικών επεμβάσεων, χημειοθεραπείας, ακτινοβολίας, υποτροπών ή μεταστάσεων κατά τις οποίες θα έχουμε αισθητές μεταβολές. Μία αύξηση ή συνεχής αύξηση στα επίπεδα των καρκινικών δεικτών συχνά υποδηλώνει υποτροπή, μετάσταση και μικρή ανταπόκριση στη θεραπεία, ενώ μειωμένα επίπεδα υποδεικνύουν θετική ανταπόκριση στη θεραπεία και συνεπώς καλή πρόγνωση.

'''=Κριτήρια αξιολόγηση καρκινικών δεικτών''' Οι καρκινικοί δείκτες θα πρέπει να πληρούν κάποια κριτήρια όπως είναι τα εξής:=

'''Ιστορική αναδρομή''' Οι βιοχημικοί δείκτες κακοήθων όγκων άρχισαν να χρησιμοποιούνται στην κλινικοεργαστηριακή πράξη από το 1963 περίπου. Ο πρώτος αιματολογικός δείκτης που εξετάστηκε ήταν η α- φετοπρωτείνη (AFP) το 1963, η οποία χρησιμοποιήθηκε από τον Abelev και συν. το 1963 σα δείκτης του πρωτοπαθή καρκίνου του ήπατος. Στη συνέχεια οι Gold και Freedman το 1965, χρησιμοποίησαν το καρκινοεμβρυονικό αντιγόνο (CEA) σα δείκτη καρκίνου του παχέος εντέρου, ο οποίος χρησιμοποιείται με μεγάλη επιτυχία ακόμα και σήμερα. Ακολούθησαν η χρησιμοποίηση του CA 19-9 από τους Kaprowski και συν. το 1979 σα βιοχημικός δείκτης του καρκίνου του παγκρέατος, το προστατικό αντιγόνο (PSA) από τους Wang και συν. το 1979 για τον καρκίνο του προστάτη, το CA 125 από τους Bast και συν. το 1981για τον καρκίνο των ωοθηκών, το CA -19-3 από τους Kufe και συν. το 1984 για τον καρκίνο του μαστού, το TPS από τους Bjorklund και συν. το 1987 για τον καρκίνο επίσης του μαστού. Ακολούθησαν στη συνέχεια οι εφαρμογές και άλλων βιοχημικών δεικτών όπως του CA 27-29, TAG-72, CA-50, CYFRA 21.1, BTA, CASA, MSA, NSE, TK, TATI, CT κλπ. Οι παραπάνω αιματολογικοί δείκτες χρησιμοποιούνται σήμερα μόνοι τους ο καθένας χωριστά ή σε κατάλληλο συνδυασμό 2 ή 3, για την παρακολούθηση ασθενών με συγκεκριμένο όγκο και μερικές φορές κάτω από ορισμένες προυποθέσεις για τη διάγνωση κακοήθων όγκων.

'''Καρκινικοί δείκτες που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού''' : Οι πιο γνωστοί δείκτες που χρησιμοποιούνται για την περίπτωση του καρκίνου του μαστού είναι τα ογκοεξαρτώμενα γονίδια CA-15-3, CA 27.29, TPS, CEA, CA-125, CASA, MSA, CA 50 και CA 549, το γονίδιο c-er B-2 καθώς και ορισμένα ένζυμα όπως ο ογκοσχετιζόμενος αναστολέας θρυψίνης- ΤΑΤΙ και η Μ2-ΡΚ ισομορφή Μ2 της πυρουβικής κινάσης. Από αυτούς οι σημαντικότεροι είναι οι CA 15-3, MCA, CA 27.29, TPS, CA 549, CASA καθώς και το γονίδιο c-erb B-2. ''CA-15-3''