Ζέλι Φθιώτιδας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 14:
| ιστοσελίδα = http://el.wikipedia.org/wiki/Ζέλι_Φθιώτιδας
}}
 
Το '''Ζέλι''' (επίσης και ''Ζέλιον'', ''Ζέλιο'', ''Ζέλι Λοκρίδας'' και ''Ζέλι Φθιώτιδας'') είναι ορεινό γραφικό χωριό του νομού [[Νομός Φθιώτιδας|Φθιώτιδος]], το οποίο ανήκει διοικητικά στον [[Δήμος Αμφίκλειας - Ελάτειας|Δήμο Αμφίκλειας-Ελάτειας]]. Έχει [[πληθυσμός|πληθυσμό]] περίπου 1000 μόνιμων κατοίκων, ενώ το υψόμετρό του είναι 450 με 550 μέτρα. Σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων, βρίσκεται το χωριό '''Καλαπόδι'''. Το Ζέλι, μέχρι το 1912, ανήκε διοικητικά στο Δήμο Ταλαντίου (Αταλάντης). Μετά το 1912, έγινε κοινότητα, μέχρι που ο [[νόμος Καποδίστρια]] το τοποθέτησε στο [[Δήμος Ελάτειας|Δήμο Ελάτειας]]. Με τον καινούριο νόμο [[Πρόγραμμα Καλλικράτης|"Καλλικράτης"]], που θεσπίστηκε με το πέρας των Δημοτικών Εκλογών του 2010, το Ζέλι τοποθετήθηκε στον διευρυμένο πλέον [[Δήμος Αμφίκλειας - Ελάτειας|Δήμο Αμφίκλειας-Ελάτειας]] με έδρα την [[Κάτω Τιθορέα Φθιώτιδας|Κάτω Τιθορέα]].
 
== Φυσική και οικονομική εξέταση ==
Το χωριό απλώνεται στην ανατολική πλαγιά του όρους Βαρβάς. Σύμφωνα με παλαιότερη μέτρηση, το Ζέλι έχει έκταση 51.000 στρέμματα, από τα αποία τα 24.000 είναι καλλιεργήσιμα και τα υπόλοιπα δασική έκταση. Το Ζέλι είναι καταπράσινο από ορεινή χλωρίδα, στην οποία περιλαμβάνονται πουρνάρια, λεβάντα, χαμομήλι, αγριοσίταρο κ.ά. Το χωριό έχει πλούσια παραγωγή σε καπνό, σιτάρι και σύκα. Σε κάθε σπίτι μπορεί κανείς να δει περιβόλια, είτε χειμωνιάτικα (λάχανο, μαρούλι, κρεμμυδάκια, ραπανάκια, μπρόκολα, καρότα κ.α.) είτε καλοκαιρινά (ντομάτες, πατάτες, αγγούρια, πιπεριές, μελιτζάνες, κολοκυθάκια κ.α.).
 
== Φυσική και οικονομική εξέταση ==
Επιπρόσθετα, πέραν των γεωργικών ασχολιών, οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται και με την εκτροφή ζώων, κυρίως αιγοπροβάτων και πουλερικών.
Το χωριό απλώνεται στην ανατολική πλαγιά του όρους Βαρβάς. Σύμφωνα με παλαιότερη μέτρηση, το Ζέλι έχει έκταση 51.000 στρέμματα, από τα αποία τα 24.000 είναι καλλιεργήσιμα και τα υπόλοιπα δασική έκταση. Το Ζέλι είναι καταπράσινο από ορεινή χλωρίδα, στην οποία περιλαμβάνονται πουρνάρια, λεβάντα, χαμομήλι, αγριοσίταρο κ.ά. Το χωριό έχει πλούσια παραγωγή σε καπνό, σιτάρι και σύκα. Σε κάθε σπίτι μπορεί κανείς να δει περιβόλια, είτε χειμωνιάτικα (λάχανο, μαρούλι, κρεμμυδάκια, ραπανάκια, μπρόκολα, καρότα κ.α.) είτε καλοκαιρινά (ντομάτες, πατάτες, αγγούρια, πιπεριές, μελιτζάνες, κολοκυθάκια κ.α.).
 
===Φυτική Παραγωγή===
Το κλίμα του χωριού είναι πολύ καλό, λόγω της γειτνίασης τόσο με τον Παρνασσό, όσο και με τις παραλίες του Ευβοϊκού κόλπου.
Το χωριό έχει πλούσια παραγωγή σε καπνό, σιτάρι και σύκα. Σε κάθε σπίτι μπορεί κανείς να δει περιβόλια, είτε χειμωνιάτικα (λάχανα, μαρούλια, κρεμμυδάκια, ραπανάκια, μπρόκολα, καρότα κ.α.) είτε καλοκαιρινά (ντομάτες, πατάτες, αγγούρια, πιπεριές, μελιτζάνες, κολοκυθάκια κ.α.).
 
===Ζωική Παραγωγή===
== Ιστορικά στοιχεία ==
Επιπρόσθετα, πέραν των γεωργικών ασχολιών, οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται και με την εκτροφή ζώων, κυρίως αιγοπροβάτων, χοίρων και πουλερικών.
 
===Κλίμα===
Το κλίμα του χωριού είναι πολύ καλό, λόγω της γειτνίασης τόσο με τον Παρνασσό, όσο και με τις παραλίες του Ευβοϊκού κόλπου. Βέβαια, δεν είναι απίθανο τους μήνες Δεκέμβριο, Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Μάρτιο να παρατηρηθούν χιονοπτώσεις και αρκετές φορές σφοδρές χιονοθύελλες, λόγω του υψόμετρου του χωριού.
 
 
== Ιστορικά στοιχεία ==
Το όνομά του, σύμφωνα με ορισμένες πηγές προέρχεται από την [[Σλαβικές γλώσσες|σλάβικη]] λέξη "''Ζελιινάακοβ''" που σημαίνει πράσινη κοιλάδα και μαρτυρά ότι την εποχή του [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντίου]] πιθανώς ήταν Σλαβονία. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι είχε κατοικηθεί από τους πρώτους [[αρχαιότητα|αρχαίους χρόνους]], όταν ακόμη άκμαζε η Οπουντία Λοκρίδα.
 
Σύμφωνα με άλλες πηγές, η ονομασία του προέρχεται από τους αρχαίους Οζόλες Λοκρούς. Η περιοχή ονομαζόταν Οζέλαι=Οζέλι=Ζέλι και από εδώ μετακινήθηκαν δυτικά οι Οζόλες Λοκροί. Η περιοχή ήταν όλο πουρνάρια και θάμνους, η ζωή ήταν δύσκολη και οι κάτοικοι υπέφεραν, γι' αυτό και οι κάτοικοι με τα ποίμνιά τους μετακινήθηκαν έως την σημερινή Αιτωλοακαρνανία και Φωκίδα. Αργότερα, κατοίκησαν οι Οπούντιοι Λοκροί στους οικισμούς που είχαν εγκαταλείψει οι Οζόλες και η περιοχή συνέχισε να ονομάζεται Οζέλι και Ζέλι σε ανάμνησή τους. <ref>Πληροφορίες από Νότα Κυμοθόη, Συγγραφέα</ref>.
 
== Όσιος Σεραφείμ ==
[[Αρχείο:Όσιος.jpg|thumb|left|Ο Όσιος Σεραφείμ.]]
 
Πολιούχος του Ζελίου είναι ο Όσιος Σεραφείμ.
Ένα παλιό βιβλίο αναφέρει '[] ο του Θεού άνθρωπος και πατήρ ημών Σεραφείμ, εγεννήθη εις μίαν χώραν όπου ευρίσκεται εις την επαρχίαν της Βοιωτίας, όπου είναι εις τα μέρη της Ελλάδος και ονομάζεται την σήμερον Ζέλιον.' Δεν γράφει το πότε γεννήθηκε, αλλά ο μελετητής Κώστας Καραστάθης αναφέρει ότι γεννήθηκε το 1527. Από μικρός, είχε μια κλίση στη μελέτη των Γραφών και την ασκητική ζωή.
 
Ένα παλιό βιβλίο αναφέρει '… ο του Θεού άνθρωπος και πατήρ ημών Σεραφείμ, εγεννήθη εις μίαν χώραν όπου ευρίσκεται εις την επαρχίαν της Βοιωτίας, όπου είναι εις τα μέρη της Ελλάδος και ονομάζεται την σήμερον Ζέλιον.' Δεν γράφει το πότε γεννήθηκε, αλλά ο μελετητής Κώστας Καραστάθης αναφέρει ότι γεννήθηκε το 1527. Από μικρός, είχε μια κλίση στη μελέτη των Γραφών και την ασκητική ζωή.
 
Σε νεαρή ηλικία και παρά την πρόσκαιρη άρνηση των γονέων του, μετέβη στο Μονύδριο του Προφήτη Ηλία, στο όρος Κάρκαρα, όπου έκτισε ναό στο όνομα του Σωτήρος Χριστού και ασκήτευε εκεί. Γρήγορα η φήμη του έγινε γνωστή και άρχισε να έχει συχνές επισκέψεις από πιστούς, οι οποίοι κατέφευγαν στον Όσιο για να τους συμβουλεύσει και να τους βοηθήσει.
 
Στη συνέχεια, πήγε στο Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στο Σαγμάτιο όρος, μεταξύ Βοιωτίας και Εύβοιας. Εκεί, γρήγορα έλαμψε ως πνευματικός αστέρας πρώτου μεγέθους και ο ηγούμενος τον έκανε μοναχό, δίδοντάς του το όνομα Σεραφείμ. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν "Σωτήριος".
 
Αργότερα, αφού χειροτονήθηκε [[διάκονος]] και [[πρεσβύτερος]] έφτασε στα δυτικά του Ελικώνα, στην τοποθεσία Δομπού, και σε ηλικία 69 ετών έκτισε ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, μερικά κελιά και κάλεσε κοντά του μερικούς μοναχούς. Η [[Μονή Οσίου Σεραφείμ Δομβούς|μονή]] ολοκληρώθηκε το 1599.
 
Εκεί, ασκήτευσε επί δέκα έτη, διδάσκοντας τους άλλους μοναχούς τα σωτήρια διδάγματα της [[μοναχισμός|μοναχικής]] ζωής. Εκοιμήθη οσιακά στις 6 Μαΐου του [[1602]], αφού προείδε την κοίμηση του και κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων.
 
Η μνήμη του γιορτάζεται στις 6 Μαϊου. Την ίδια ημέρα διοργανώνεται το πανηγύρι του χωριού.
 
 
== Αξιοθέατα ==
[[Αρχείο:Prophet Elijah monastery in Zeli (2).jpg|thumb|δεξιά|Η Μονή Προφήτη Ηλία στο Ζέλι.]]
[[Αρχείο:Prophet Elijah monastery in Zeli (1).jpg|thumb|δεξιά|Η Μονή Προφήτη Ηλία]]
Αξιοθέατα του χωριού είναι το εκκλησάκι της [[Παναγία|Παναγίας]] λίγα χιλιόμετρα έξω από το χωριό, όπου βρίσκεται και το ασκητήριο του Οσίου Σεραφείμ. Επίσης, το μοναστήρι του Προφήτου Ηλία στη θέση Κάκαρος, το οποίο έχει αναστηλωθεί (υπό τις ενέργειες του διατελέσαντος δημάρχου [[Δήμος Ελάτειας|Ελάτειας]] κ.κ. Γώγου) και είναι έτοιμο προς επίσκεψη από κάθε ενδιαφερόμενο. Η ακριβής χρονολογία ανέγερσης της μονής είναι άγνωστη. Πιθανολογείται, όμως, ότι ανεγέρθηκε στην περίοδο της Φραγκοκρατίας. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπέστη εκτεταμένες επεμβάσεις και αναδιαρρυθμίσεις. Η μονή διαθέτει έναν επιβλητικό οχυρωματικό περίβολο, που διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Το καθολικό στη σημερινή του μορφή είναι μονόχωρο, καμαροσκεπές, με τρεις μεγάλες αντηρίδες στη νότια πλευρά του και με τοιχογραφικό διάκοσμο του τέλους του 18ου αι. Ωστόσο, τα κλεισμένα οξυκόρυφα τοξωτά ανοίγματα στους πλάγιους τοίχους μαρτυρούν ότι στην αρχική του μορφή ήταν τρίκλιτη [[Ρυθμός της Βασιλικής|βασιλική]], που πιθανότατα ανεγέρθηκε με την επίδραση δυτικών προτύπων. Ανάλογα στοιχεία εμφραγμένων οξυκόρυφων τόξων απαντούν και στα υπόλοιπα κτίσματα της μονής. Τα κελιά είναι διώροφα και καταλαμβάνουν τις τέσσερις πλευρές του περιβόλου.
 
===Εκκλησάκι Της Παναγίας/Ασκητήριο Οσίου Σεραφείμ===
== Πολιτισμός και αθλητισμός ==
Αξιοθέατα του χωριού είναι το εκκλησάκι της [[Παναγία|Παναγίας]] λίγα χιλιόμετρα έξω από το χωριό, όπου βρίσκεται και το ασκητήριο του Οσίου Σεραφείμ.
Το Ζέλι απέχει από την Αθήνα μιάμιση ώρα. Διαθέτει καφετέριες, καφενεία και ταβέρνες. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ζελίου με την ονομασία "Όσιος Σεραφείμ" δραστηριοποιείται σε διάφορα πολιτιστικά δρώμενα στην περιοχή, όπως τη διεξαγωγή τοπικών χορών στην πλατεία του χωριού και τη διοργάνωση του καρναβαλιού κάθε Καθαρά Δευτέρα. Διαθέτει χορευτικό τμήμα με γυναίκες και νέους του χωριού, το οποίο έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις στην [[Κωνσταντινούπολη]] και στην [[Ιταλία]].
 
===Μονή Προφήτη Ηλία===
Άλλο ένα αξιοθέατο του χωριού είναι το μοναστήρι του Προφήτου Ηλία στη θέση Κάκαρος, το οποίο έχει αναστηλωθεί (υπό τις ενέργειες του διατελέσαντος δημάρχου [[Δήμος Ελάτειας|Ελάτειας]] κ.κ. Γώγου) και είναι έτοιμο προς επίσκεψη από κάθε ενδιαφερόμενο. Η ακριβής χρονολογία ανέγερσης της μονής είναι άγνωστη. Πιθανολογείται, όμως, ότι ανεγέρθηκε στην περίοδο της Φραγκοκρατίας. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπέστη εκτεταμένες επεμβάσεις και αναδιαρρυθμίσεις.
Αξιοθέατα του χωριού είναι το εκκλησάκι της [[Παναγία|Παναγίας]] λίγα χιλιόμετρα έξω από το χωριό, όπου βρίσκεται και το ασκητήριο του Οσίου Σεραφείμ. Επίσης, το μοναστήρι του Προφήτου Ηλία στη θέση Κάκαρος, το οποίο έχει αναστηλωθεί (υπό τις ενέργειες του διατελέσαντος δημάρχου [[Δήμος Ελάτειας|Ελάτειας]] κ.κ. Γώγου) και είναι έτοιμο προς επίσκεψη από κάθε ενδιαφερόμενο. Η ακριβής χρονολογία ανέγερσης της μονής είναι άγνωστη. Πιθανολογείται, όμως, ότι ανεγέρθηκε στην περίοδο της Φραγκοκρατίας. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπέστη εκτεταμένες επεμβάσεις και αναδιαρρυθμίσεις. Η μονή διαθέτει έναν επιβλητικό οχυρωματικό περίβολο, που διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Το καθολικό στη σημερινή του μορφή είναι μονόχωρο, καμαροσκεπές, με τρεις μεγάλες αντηρίδες στη νότια πλευρά του και με τοιχογραφικό διάκοσμο του τέλους του 18ου αι. Ωστόσο, τα κλεισμένα οξυκόρυφα τοξωτά ανοίγματα στους πλάγιους τοίχους μαρτυρούν ότι στην αρχική του μορφή ήταν τρίκλιτη [[Ρυθμός της Βασιλικής|βασιλική]], που πιθανότατα ανεγέρθηκε με την επίδραση δυτικών προτύπων. Ανάλογα στοιχεία εμφραγμένων οξυκόρυφων τόξων απαντούν και στα υπόλοιπα κτίσματα της μονής. Τα κελιά είναι διώροφα και καταλαμβάνουν τις τέσσερις πλευρές του περιβόλου.
 
== Πολιτισμός και αθλητισμός ==
Το Ζέλι απέχει από την Αθήνα μιάμιση ώρα. Διαθέτει καφετέριες, καφενεία και ταβέρνες. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ζελίου με την ονομασία "Όσιος Σεραφείμ" δραστηριοποιείται σε διάφορα πολιτιστικά δρώμενα στην περιοχή, όπως τη διεξαγωγή τοπικών χορών στην πλατεία του χωριού και τη διοργάνωση του καρναβαλιού κάθε Καθαρά Δευτέρα. Διαθέτει χορευτικό τμήμα με γυναίκες και νέους του χωριού, το οποίο έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις στην [[Κωνσταντινούπολη]] και στην [[Ιταλία]].
Το χωριό διαθέτει και τοπική ομάδα ποδοσφαίρου, τον Πανζελιακό, ο οποίος παίζει σε Ερασιτεχνικές τοπικές κατηγορίες.
 
 
== Σημαντικά Πρόσωπα ==
Σημαντικό άτομο του Ζελίου θεωρείται ο συγγραφέας '''Καντάς Κ. Καντάς''', ο οποίος με το λογοτεχνικό του έργο, έχει παρουσιάσει με τρόπο απλό την ιστορία του Ζελίου, αλλά και τα δρώμενα που διεξάγονταν παλαιότερα στο χωριό. Στα λογοτεχνικά του έργα συμπεριλαμβάνονται τα εξής βιβλία:
-Στο Ζέλι Λοκρίδος. Αθήνα, 1981
 
-Το χωριό μας. (Παράδοση-Ιστορικές μνήμες-Κοινοτική ανάπτυξη του Ζελίου Λοκρίδος). Αθήνα, 1989.
 
-Το μοναστήρι τ' Αϊλιά Κάρκαρη στο Ζέλι Λοκρίδος. Αθήνα, 1995.
 
-Ο γάμος στο Ζέλι Λοκρίδας. Ελάτεια, 2000.
 
-Αναζητώντας τις ρίζες μας. Αθήνα, 2001
 
{|
-Το Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Παρνασσό. Λαμία, 2002
|- style="vertical-align: top;"
|
 
-Γάμος-::* Σύζυγοι -Γονείς-ΤέκναΣτο Ζέλι Λοκρίδος. Αθήνα, 2002.1981
-::* Το χωριό μας. (Παράδοση-Ιστορικές μνήμες-Κοινοτική ανάπτυξη του Ζελίου Λοκρίδος). Αθήνα, 1989.
-::* Το μοναστήρι τ' Αϊλιά Κάρκαρη στο Ζέλι Λοκρίδος. Αθήνα, 1995.
-::* Ο γάμος στο Ζέλι Λοκρίδας. Ελάτεια, 2000.
|
-::* Αναζητώντας τις ρίζες μας. Αθήνα, 2001
-::* Το Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Παρνασσό. Λαμία, 2002
::* Γάμος- Σύζυγοι -Γονείς-Τέκνα. Αθήνα, 2002.
|}