Βικιπαίδεια

Αντνάν Μεντερές: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ Το αρχείο Adnan_Menderes.jpg αφαιρέθηκε αφού διαγράφηκε στα Commons από τον Dantadd με αιτία: Copyright violation
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 4:
Γεννήθηκε το [[1899]] στις [[Τράλλεις]]. Φοίτησε στο Αμερικανικό Κολέγιο της [[Σμύρνη|Σμύρνης]] και στη συνέχεια στη Νομική Σχολή της [[Άγκυρα|Άγκυρας]]. Το επίθετό του προέρχεται από την ελληνική λέξη [[Μαίανδρος]] και τo έλαβε μετά την υπό του [[Κεμάλ Ατατούρκ|Κεμάλ Ατατούρκ]] επιβολή της υποχρεωτικής [[πατρογονική επωνυμία|πατρογονικής επωνυμίας]], από τον ποταμό [[Μαίανδρος (ποταμός)|Μαίανδρο]], όπου και διατηρούσε πολλά πατρικά κτήματα.
 
Ασχολούμενος με τητην πολιτική, εκλέχθηκε στην αρχή βουλευτής Αϊδινίου και υπήρξε πρόεδρος και εισηγητής διαφόρων κοινοβουλευτικών επιτροπών. Το [[1945]] ίδρυσε το [[Δημοκρατικό Κόμμα (Τουρκία)|Δημοκρατικό Κόμμα]]. Μετά τη νίκη του Δημοκρατικού Κόμματος στις εκλογές της [[14 Μαΐου]] [[1950]], ανέλαβε την προεδρία της τουρκικής κυβέρνησης. Τότε ως Πρωθυπουργός συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Φουάτ Κιοπρουλού επισκέφθηκε την [[Αθήνα]] κατά τον Απρίλιο του 1952, όπου είχε σοβαρές συνεννοήσεις με την ελληνική κυβέρνηση επί κοινού [[αμυντικό δόγμα|αμυντικού δόγματος]] (οργάνωση κοινής άμυνας με συντονισμό κοινής πολιτικής) για την είσοδο αμφοτέρων των Χωρών στο [[ΝΑΤΟ]]. Τον Οκτώβριο του 1952 μετέβη με τον ίδιο υπουργό Εξωτερικών στο [[Λονδίνο]], μετά από πρόσκληση της Αγγλικής Κυβέρνησης, για συνεννόηση σχετικά με την οργάνωση της άμυνας στη [[Μέση Ανατολή]]. Ανέλαβε πέντε φορές Πρωθυπουργός της Τουρκίας.
 
Το 1960 συνελήφθη μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα και μαζί με τον τέως Πρόεδρο [[Τζελάλ Μπαγιάρ]] και άλλους υπουργούς οδηγήθηκε σε πολύμηνη δίκη κατηγορούμενος για πλείστα αδικήματα, μεταξύ των οποίων και για τους διωγμούς των Ελλήνων της [[Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινούπολης]], γεγονότα που έμειναν γνωστά ως «[[Σεπτεμβριανά]]». Τελικά από τις εκδοθείσες κατά κεφάλαια της όλης κατηγορίας αποφάσεις καταδικάστηκε τετράκις σε θάνατο δι' απαγχονισμού, καταδίκη η οποία εκτελέστηκε στις [[17 Σεπτεμβρίου]] [[1961]] στη νήσο [[Ιμραλί|Βέσβικο]] στη [[θάλασσα του Μαρμαρά]].
 
==Βιογραφία==
Γεννήθηκε στις [[Τράλλεις]] της Μικράς Ασίας το [[1899]]. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια γαιοκτημόνων. Πολύ νωρίς έχασε τηντη μητέρα του, τον πατέρα και τέλος τηντη μικρή του αδελφή. Το γεγονός αυτό, καθώς και το ότι έζησε περιορισμένος, μη έχοντας κανένα παιδικό φίλο πλην του εξαδέλφου του Ετχέμ Μεντερές, φαίνεται να επέδρασαν καταλυτικά στην ψυχοσύνθεσή του.
 
Ο Μεντερές, κληρονόμος μιας τεράστιας κτηματικής περιουσίας, φοίτησε στο σχολείο «Ένωση και Πρόοδος» στη [[Σμύρνη]] και συνέχισε τις σπουδές του στο [[Αμερικανικό Κολλέγιο]] (Γυμνάσιο) του Κιζίλτσουλλού. Οι σπουδές του διακόπηκαν, διότι λόγω της έναρξης εν τω μεταξύ του [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκοσμίου Πολέμου]], εκλήθη να υπηρετήσει ως έφεδρος αξιωματικός.
Γραμμή 15:
Μεταβαίνοντας στο μέτωπο ο Μεντερές ασθένησε και επέστρεψε στη Σμύρνη. Μετά την [[ανακωχή του Μούδρου]] και την κατάληψη της Σμύρνης και της ενδοχώρας της από τα ελληνικά στρατεύματα ίδρυσε την «Συμμορία της ημισελήνου και του άστρου». Αργότερα έγινε αξιωματικός του [[ιππικό|ιππικού]] στα Σώκια και στο Σαντικλή, όπου πρωτοστάτησε στον άγριο σφαγιασμό των 31 μικρών Ελλήνων Προσκόπων και του Τοπικού τους Εφόρου Νικολάου Αυγερίδη στο Αϊδίνι τον Ιούνιο του 1919.
 
Μετά τη [[Μικρασιατική καταστροφή]], και όταν ήδη ασχολείτο με την πολιτική, ο Μεντερές συνέχισε και περάτωσε τις ανώτερες σπουδές του, φοιτώντας στηνστη Νομική σχολή της [[Άγκυρα|Άγκυρας]].
 
Ο Μεντερές ενεγράφη στο [[Ρεμπουπλικανικό Λαϊκό Κόμμα]] που ίδρυσε ο [[Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ]] το 1930. Το κόμμα αυτό ήταν το μόνο νόμιμο στην Τουρκία την εποχή της παντοκρατορίας του ιδρυτή της νέας Τουρκίας. Το 1931 ο Μεντερές εξελέγη βουλευτής Τράλλεων και συνέχισε να εκλέγεται έκτοτε. Το έτος 1945 διεγράφη από το Ρ.Λ.Κ. μαζί με τους Τζελάλ Μπαγιάρ, Φουάτ Κιοπρουλού και Ρεφίκ Κοραλτάν. Το επόμενο έτος οι τέσσερις ίδρυσαν το [[Δημοκρατικό Κόμμα (Τουρκία)|Δημοκρατικό Κόμμα]], την πρώτη, ουσιαστικά, αντιπολιτευτική κίνηση στην Τουρκία. Στις εκλογές του 1946 το Δημοκρατικό Κόμμα υπήρξε το κατεξοχήν κόμμα της αντιπολίτευσης.
 
Αν και ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος είναι ο Μπαγιάρ, ο πιο δραστήριος βουλευτής φαίνεται να είναι ο Μεντερές, τόσο στο κοινοβούλιο όσο και στον κομματικό μηχανισμό. Έτσι, μετά τηντη συντριπτική νίκη του Δημοκρατικού Κόμματος στις εκλογές του 1950 ο Μπαγιάρ ανέλαβε την Προεδρία της Δημοκρατίας, ενώ ο Μεντερές ανέλαβε την πρωθυπουργία.
 
Ο Μεντερές ακολούθησε πολιτική ενθαρρύνσεως της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, σε αντίθεση με την πολιτική κατευθυνόμενης πρωτοβουλίας, που είχαν ακολουθήσει οι Μ. Κεμάλ και [[Ισμέτ Ινονού|Ι. Ινονού]]. Τελικά όμως οδήγησε τηντη χώρα σε χρεωκοπία ακολουθώντας πολιτική ευρείας εισαγωγής ξένων προϊόντων και τεχνολογίας. Ακόμα, έγιναν ασυλλόγιστες δαπάνες στον δημόσιο τομέα, γεγονός που μεγάλωνε την εξάρτηση της χώρας από την ξένη βοήθεια και τον [[εξωτερικός δανεισμός|εξωτερικό δανεισμό]]. Αλλά και ο πληθωρισμός έπαιρνε απειλητικές διαστάσεις. Μέχρι τα τέλη του 1954 η οικονομική πολιτική του Μεντερές είχε αποτύχει. Εν τούτοις, το [[βιοτικό επίπεδο]] του μέσου χωρικού και αγρότη βελτιώθηκε –εις βάρος όμως της εθνικής οικονομικής ακεραιότητας– γι’ αυτό και ο Μεντερές διατήρησε τη δημοφιλία του ανάμεσα στις τάξεις του απλού λαού. Έτσι, κέρδισε με αρκετή άνεση τόσο τις εκλογές του Μαΐου του 1954 όσο και τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1957.
 
Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής ο Μεντερές ακολούθησε σαφώς φιλοδυτική πολιτική, σύμφωνη με τις επιλογές των Η.Π.Α.. Απέστειλε μια ταξιαρχία [[πεζικό|πεζικού]] (Οκτώβριος 1950) στην [[Κορέα (περιοχή)|Κορέα]] για να [[Πόλεμος της Κορέας|πολεμήσει στο πλευρό των συμμάχων των Η.Π.Α. και της Ν. Κορέας]], ενέταξε την Τουρκία στο [[Ν.Α.Τ.Ο.]] χωρίς την έγκριση της [[Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση|Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης]] (Φεβρουάριος 1952), υπέγραψε το [[Βαλκανικό Σύμφωνο]] μαζί με την Ελλάδα και τηντη Γιουγκοσλαβία (Φεβρουάριος 1953) και υποστήριξε το [[Σύμφωνο της Βαγδάτης]] (CEN.T.O.) το 1955. Επιπλέον, ακολούθησε αντισοβιετική πολιτική, αν και, λίγο πριν από την ανατροπή του το 1960, ετοιμαζόταν να εξαγγείλει την πραγματοποίηση επίσημου ταξιδιού στη [[Μόσχα]].
 
Επί των ημερών του Αντνάν Μεντερές ξεκίνησε ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας της [[Ε.Ο.Κ.Α.]] στην [[Κύπρος|Κύπρο]] (Απρίλιος 1955). Με υποκίνηση της [[Μεγάλη Βρετανία|Μεγάλης Βρετανίας]] η Τουρκία περιεπλάκη ενεργώς στις κυπριακές εξελίξεις. Ο Μεντερές, έχοντας την πλήρη συμπαράσταση των Άγγλων αλλά και όλων των πολιτικών παρατάξεων στην Τουρκία, ακολούθησε στο Κυπριακό πολιτική η οποία επέτρεψε στηη χώρα του, που είχε παραιτηθεί με τηντη [[Συνθήκη της Λωζάνης]] (1923) παντός δικαιώματός της επί της Κύπρου, να ξαναμπεί στο παιχνίδι και να αποκτήσει απαιτήσεις και δικαιώματα. Τελικά ο Μεντερές υπέγραψε εκ μέρους της Τουρκίας, μαζί με τον Υπουργό Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού, τις [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου|Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου]] (Μάρτιος 1959) με τις οποίες ιδρύθηκε η [[Κυπριακή Δημοκρατία]].
 
Ο Αντνάν Μεντερές υπήρξε ο υποκινητής και ενορχηστρωτής του [[πογκρόμ]] της 6ης – 7ης Σεπτεμβρίου 1955 στην [[Κωνσταντινούπολη]] κατά κυρίως των Ελλήνων, αλά και Αρμένιων και Εβραίων, που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία «[[Σεπτεμβριανά]]». Κατά τη διάρκεια του πογκρόμ δολοφονήθηκαν περίπου 15 άτομα, ενώ διαπράχθηκαν πολλοί βιασμοί, εμπρησμοί και καταστροφές σπιτιών και επιχειρήσεων.
 
Τα γεγονότα της 6ης – 7ης Σεπτεμβρίου 1955 υπήρξαν η αρχή του τέλους για τον Μεντερές. Από τότε άρχισε να εμφανίζεται η πρώτη οργανωμένη αντιπολίτευση μέσα στο ίδιο το Δημοκρατικό Κόμμα, που έφθασε μέχρι τις αποσκιρτήσεις στελεχών και τηντη δημιουργία ενός νέου κόμματος, του «Κόμματος της Ελευθερίας» (Νοέμβριος 1958). Επιπλέον υπήρχε η οξεία αντιπολίτευση από το Ρεμπουπλικανικό Λαϊκό Κόμμα. Η κυβέρνηση Μεντερές αντέδρασε με τηντη λήψη αυστηρών μέτρων ενάντια στην αντιπολίτευση, με [[λογοκρισία]] του τύπου, με φυλακίσεις δημοσιογράφων και με οργανωμένα επεισόδια «[[αγανακτισμένοι πολίτες|αγανακτισμένων πολιτών]]» εναντίον ηγετών της αντιπολιτεύσεως. Όλα αυτά δημιούργησαν πολλές αντιδράσεις, ιδίως ανάμεσα στις τάξεις των διανοουμένων και των φοιτητών. Αλλά και οι στρατιωτικοί, οι οποίοι θεωρούσαν τον εαυτό τους θεματοφύλακα των κεμαλικών παραδόσεων στράφηκαν εναντίον του.
 
Έτσι, στις [[27 Μαΐου]] [[1960]] ξέσπασε στρατιωτικό κίνημα υπό τον στρατηγό [[Τζεμάλ Γκιουρσέλ]]. Ο Μεντερές, καθώς και εκατοντάδες στελέχη του Δημοκρατικού κόμματος, συνελήφθη. Πολλοί εξ αυτών οδηγήθηκαν σε δίκη για διάφορα αδικήματα και αρκετοί καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές. Οι δίκες διήρκεσαν ένδεκα μήνες και διεξήχθησαν στηνστη νήσο [[Πλάτη (νήσος)|Πλάτη]] (τουρκ. Γιασίαντα) των [[Πριγκηπονήσια|Πριγκιποννήσων]]. Ο Μεντερές καταδικάσθηκε μεταξύ άλλων και για την οργάνωση του ανθελληνικού πογκρόμ της 6ης – 7ης Σεπτεμβρίου 1955. Ωστόσο, εκείνο που βάρυνε ώστε να καταδικασθεί εις θάνατον ήταν η κατηγορία για παραβίαση του [[Σύνταγμα της Τουρκίας|τουρκικού συντάγματος]].
 
Ο Μεντερές μεταφέρθηκε στηνστη νήσο [[Ιμραλί|Βέσβικο]], στηνστη νότιο [[θάλασσα του Μαρμαρά]], και [[απαγχονισμός|απαγχονίσθηκε]] στις 17 Σεπτεμβρίου του 1961. Μια μέρα πριν από την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει με τηντη χρήση [[βαρβιτουρικά|βαρβιτουρικών]].
 
Ο Αντνάν Μεντερές μιλούσε ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά. Προς τιμήν του ονομάζεται σήμερα το αεροδρόμιο της Σμύρνης.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Αντνάν_Μεντερές"