Μονή Αγίου Νικολάου Τσιριλόβου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Μονή του Αγ. Νικολάου Τσιριλόβου'''<ref>Τσιρίλοβο είναι η παλαιά ονομασία του μικρού διπλανού χωριού που σήμερα ονομάζεται Άγιος Νικόλαος (Κορησού).</ref> βρίσκεται στις δυτικές πλευρές του όρους [[Άσκιο|Άσκιου (Σινιάτσικο)]], 4 χλμ. ΝΑ του σύγχρονου οικισμού της [[Κορησός Καστοριάς|Κορησού]] και απέχει από την πόλη της [[Καστοριά]]ς 19 χλμ. Για τη σύστασή της δεν διασώζονται μαρτυρίες παρά την άποψη του προ εκατοενταετίας και πλέον Μητροπολίτη Καστοριάς [[Φιλάρετος Βαφείδης|Φιλάρετου]]([[1900]]),<ref>[[Φιλάρετος Βαφείδης]] Μητροπολίτης Καστορίας και κατόπιν Διδυμοτείχου, «Κὢδιξ τῆς ἱερᾶς Μητροπόλεως Καστορίας καί τινα ἐκκλησιαστικά βιβλία ἀποκείμενα ἐν τισι τῶν ἐκκλησιῶν αὐτής», 1900</ref> που υποστήριζε ότι πρέπει να κτίστηκε στα τέλη του 18ου αι. <ref>[[Φιλάρετος Βαφείδης]], Περί των εν τη επαρχία Καστορίας ιερών μονών, περ. Εκκλησιαστική Αλήθεια, τ. 20, Κωνσταντινούπολη 1900</ref> Πληροφορίες για την μονή υπάρχουν από το [[1872]] και μεταγενέστερα, όπου ήταν ηγούμενος ο Γρηγόριος (Διαμαντίδης) (1872-1912) και η μονή λειτούργησε ως ορφανοτροφείο και σχολείο για τα παιδιά των γύρω χωριών. Στον [[Μακεδονικός Αγώνας|Μακεδονικό Αγώνα]] το μοναστήρι αποτέλεσε καταφύγιο των Μακεδονομάχων έναντι της βουλγαρικής επιβουλής και επιβολής και φιλοξένησε και τον [[Παύλος Μελάς|Παύλο Μελά]], όπως ο ίδιος αναφέρει στις επιστολές του προς την γυναίκα του [[Ναταλία Δραγούμη]].<ref>[[Ναταλία Μελά]], Παύλος Μελάς,σσ. 233-237 εκδ. Δωδώνη, (1963)</ref> Το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα μετά την [[Συζήτηση:Σφαγή της Ζαγορίτσανης#Βανδαλισμού συνέχεια|πυρπόληση του Αγ. Νικολάου Κορομηλιάς]], η ομάδα του Κόλε στις 26 Φεβρουάριο του [[1905]],<ref>[http://www.golden-greece.gr/politismos/moni_ag_nikolaou_tsirilovou_kastoria.html Μικρό ιστορικό του Αγίου Νικολάου Τσιριλόβου]</ref> κατέστρεψε το μοναστήρι,<ref>Силянов Христо (Silyanov Risto) Освободителните борби на Македония, том II, стр. 138, 2010 </ref> για να επακολουθήσει στις 17 Μαρτίου και η αποτέφρωση της [[Σπήλιος Καστοριάς|Μονής Ζηγκοβίτσης]]<ref> Dakin Douglas : The Greek Struggle in Macedonia 1897-1913,(κάψανε τον Ηγούμενο κι έναν μοναχό) σ. 298.</ref> με αποτέλεσμα από ελληνικής πλευράς να αναληφθεί στις 25 Μαρτίου [[1905]]<ref>Ι.Ε.Ε. τόμ. ΙΔ΄σ. 245 «Τον Μάρτιο ο Καούδης χτύπησε εξαρχικούς που μετέφεραν όπλα στη Ζαγορίτσανη... Από τη μεριά τους Βούλγαροι από τη Ζαγορίτσανη με τον Κόλε έκαψαν το μοναστήρι του Τσιρίλοβο και λίγες μέρες αργότερα το μοναστήρι της Σλίβενης. Αποφασισμένος να τιμωρήσει τη Ζαγορίτσανη, ο Τσόντος συγκέντρωσε και τα σώματα του Μακρή, του Καούδη, του Πούλακα και του Γουδή (300 άνδρες) και στις 25 Μαρτίου/7 Απριλίου μπήκε στο χωριό, σκότωσε 79 άτομα (sic) και έβαλε φωτιά σε σπίτια. Οι Τούρκοι άκουσαν το θόρυβο και έτρεξαν, αλλά ο Βάρδας τους κράτησε μακριά ώσπου να τελειώσει και έπειτα έφυγε στο Λέχοβο και από εκεί στη Λόσνιτσα, το Βογατσικό και το Αντριάνοβο. Αυτή η επίθεση έδωσε αφορμή για μεγάλη κατακραυγή και διαμαρτυρίες από την Ευρώπη. Δόθηκαν τότε αυστηρές εντολές στο Βάρδα να μην επαναλάβει τέτοιου είδους ενέργειες».</ref> η [[Σφαγή της Ζαγορίτσανης|επιχείρηση Ζαγκορίτσανης]] η οποία στη βουλγαρική βιβλιογραφία αναφέρεται απαρέγκλιτα ως «η σφαγή της Ζαγκορίτσανης». 'Εκτοτε η μονή εισέρχεται σε μια περίοδο παρακμής και μαρασμού. Μέχρι το [[1963]] αποτελούσε μετόχι της γειτονικής [[Μονή Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου Καστοριάς|μονής Αγ. Αναργύρων]], οπότε και ανασυστάθηκε ως γυναικείο πλέον μοναστήρι, με την καθοδήγηση του Αρχιμανδρίτη Σεβαστιανού Στεφανόπουλου. Τότε ανοικοδομήθηκε η νέα πτέρυγα και το παρεκκλήσι του Αγ. Αντωνίου κοντά στο παλιό συγκρότημα, ενώ ανεγέρθηκε νέο καθολικό, τύπου τρίκλιτης βασιλικής, το 1969.<ref>Ε. Κουτσαύτης, Η ιερά μονή Αγίου Νικολάου (Κορησός) Καστοριάς, σσ. 68-83, (2004)</ref>