Πρόβλημα του Γκέτιερ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
συνδ γνώση |
&Η αιτιακή θεωρία του Γκόλντμαν |
||
Γραμμή 1:
Ως πρόβλημα του Γκέτιερ έγινε γνωστή μια κατηγορία αντιπαραδειγμάτων που φαίνεται να καταρρίπτουν τον ορισμό της [[γνώση]]ς ως «τεκμηριωμένη και αληθή πεποίθηση». Ο ορισμός αυτός προέρχεται από τον [[Πλάτωνας|Πλάτωνα]] και υπήρξε ευρέως αποδεκτός μέχρι το 1963, όταν δημοσιεύτηκε το άρθρο «Είναι η τεκμηριωμένη και αληθής πεποίθηση γνώση;» από τον [[Έντμουντ Γκέτιερ]]. Έκτοτε ο ορισμός της γνώσης έγινε ένα από τα κεντρικά προβλήματα της σύγχρονης [[Επιστημολογία|Επιστημολογίας]].
Ο Γκέτιερ στο άρθρο του περιγράφει δύο περιπτώσεις όπου τεκμηριωμένες και αληθείς πεποιθήσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν γνώσεις. Τα αντιπαραδείγματά του δείχνουν ότι οι συνθήκες που προτείνει ο κλασικός ορισμός της γνώσης δεν είναι επαρκείς: για να λυθεί το πρόβλημα χρειάζεται να προσαρμοστεί ο ορισμός ή να προστεθούν συνθήκες οι οποίες θα αποτρέπουν παραδείγματα όπως εκείνα του Γκέτιερ να κατατάσσονται στη γνώση.
== Ο πλατωνικός ορισμός ==
1. Το φ είναι αληθές.
Γραμμή 12:
3. Ο Α έχει στοιχεία που τεκμηριώνουν την πεποίθησή του ότι φ.
Ο ορισμός δέχτηκε για πρώτη φορά κριτική από τον Μπέρτραντ Ράσελ στο βιβλίο του «Τα Προβλήματα της Φιλοσοφίας». Ο Ράσελ γράφει:
Γραμμή 36:
=== Δεύτερη περίπτωση ===
Ο Σμιθ έχει στοιχεία που τεκμηριώνουν την πεποίθηση:
Γ: ο Τζόουνς έχει ένα αυτοκίνητο Φορντ.
Γραμμή 42:
Πιθανά στοιχεία που αιτιολογούν το Γ είναι πως ο Σμιθ έχει δει τον Τζόουνς να οδηγεί το Φορντ, ή πως ο Τζόουνς έχει προτείνει στον Σμιθ να τον πάει βόλτα με το Φορντ αυτοκίνητό του.
Υποθέτουμε πως ο Σμιθ έχει ένα μακρινό φίλο, τον Μπράουν. Ο Σμιθ, χωρίς να γνωρίζει πού βρίσκεται ο Μπράουν, διαμορφώνει την πεποίθηση:
Δ: Είτε ο Τζόουνς έχει ένα αυτοκίνητο Φορντ, είτε ο Μπράουν βρίσκεται στη Βοστόνη.
Γραμμή 62:
=== Πλήρης τεκμηρίωση ===
Μια προφανής πρώτη απόπειρα επίλυσης του προβλήματος του Γκέτιερ θα ήταν η απαίτηση “πλήρους” τεκμηρίωσης της πεποίθησης προκειμένου να θεωρηθεί γνώση. Παρόλο που η συγκεκριμένη απάντηση φαίνεται ελκυστική, αντιμετωπίζει δύο προβλήματα: ο όρος “πλήρης τεκμηρίωση” είναι αφενός ασαφής και αφετέρου ενδέχεται να περιορίζει σημαντικά τις περιπτώσεις όπου πληρούνται τα κριτήρια για γνώση. Αν, για παράδειγμα, υποτεθεί πως στην πρώτη περίπτωση του Γκέτιερ ο Σμιθ έχει ανεπαρκή στοιχεία, τότε υποχρεωτικά συμπεραίνεται ότι οι μαρτυρίες τρίτων δεν επαρκούν για πλήρη τεκμηρίωση. Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των γνώσεων κάθε ανθρώπου προέρχεται από μαρτυρίες τρίτων. Αν η πλήρης τεκμηρίωση ήταν απαραίτητη, μόνο η πρωτογενής γνώση θα ικανοποιούσε τα κριτήρια. Δεν μπορεί επομένως να γίνει αποδεκτή ως κριτήριο γνώσης, γιατί περιορίζει αδικαιολόγητα τις περιπτώσεις στις οποίες οι τεκμηριωμένες πεποιθήσεις μπορούν να αναχθούν σε γνώσεις.
===Η αιτιακή θεωρία του Γκόλντμαν===
Ο Άλβιν Γκόλντμαν στο άρθρο του “Μια Αιτιακή Θεωρία της Γνώσης” (1967) προτείνει πως το πρόβλημα στις περιπτώσεις του Γκέτιερ προκύπτει εξαιτίας της απουσίας αιτιακής σχέσης μεταξύ του γεγονότος και της πεποίθησης. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ σωστής πεποίθησης και γνώσης δεν είναι η τεκμηρίωση, αλλά οι αιτιακοί σύνδεσμοι που στηρίζουν την πεποίθηση.
Ο Γκόλντμαν εισηγείται πως η πρόταση «ο Σ γνωρίζει πως φ» ισχύει αν και μόνο αν το φ είναι αιτιακά συνδεδεμένο ''με τον κατάλληλο τρόπο'' με την πεποίθηση του Σ ότι φ. Ως «κατάλληλες» διαδικασίες χαρακτηρίζονται η αντίληψη, η μνήμη, μια αιτιακή αλυσίδα, ή συνδυασμός των τριών διαδικασιών. Επομένως, ως γνώση ορίζεται η σωστή πεποίθηση που στηρίζεται στους κατάλληλους αιτιακούς συνδέσμους. Η καταλληλότητα των συνδέσμων κρίνεται από τη σχέση μεταξύ γεγονότος και πεποίθησης.
Συγκεκριμένα, στην πρώτη περίπτωση του Γκέτιερ, η πεποίθηση «Εκείνος που θα προσληφθεί στην εταιρία έχει δέκα κέρματα στην τσέπη του» είναι αιτιακά ασύνδετη με το γεγονός ότι ο Σμιθ, που τελικά προσλήφθηκε, έχει δέκα κέρματα στην τσέπη του. Ο Σμιθ δε στηρίζει την πεποίθησή του στο γεγονός ότι ο ίδιος έχει δέκα κέρματα. Η ορθότητα της πεποίθησής του σε αυτή την περίπτωση είναι απλώς ένα τυχαίο γεγονός.
Οι ενστάσεις στη θεωρία του Γκόλντμαν στηρίζονται κατά κύριο λόγο στην προβληματικότητα της απαίτησης για «κατάλληλο τρόπο» σύνδεσης. Σε ένα πιθανό αντιπαράδειγμα, η (συνήθως ειλικρινής) κόρη του Σμιθ λέει ψευδώς στους γονείς της ότι μόλις έχει αγοράσει ένα αυτοκίνητο. Ο Σμιθ οδηγείται στο συμπέρασμα ότι κάποιος στην οικογένειά του έχει αγοράσει αυτοκίνητο. Αντίθετα, η κυρία Σμιθ αντιλαμβάνεται ότι η κόρη της λέει ψέματα και, θεωρώντας ότι το ψέμα της κόρης της ήταν υπονοούμενο για το ότι θέλει αυτοκίνητο, της αγοράζει κρυφά ένα. Σε αυτή την περίπτωση, η πεποίθηση του Σμιθ (κάποιος στην οικογένεια έχει αγοράσει αυτοκίνητο) και το γεγονός (η κυρία Σμιθ αγόρασε αυτοκίνητο) έχουν ως κοινή αιτία (είναι αιτιακά συνδεδεμένα) με τη δήλωση της κόρης. Παρόλο που ικανοποιείται το κριτήριο για «κατάλληλη» αιτιακή σχέση, και σε αυτή την περίπτωση η σωστή πεποίθηση του Σμιθ δεν αποτελεί περίπτωση γνώσης.<ref>Το παράδειγμα παρουσιάζεται στο κεφάλαιο "Further Attempts to Define Propositional Knowledge" του βιβλίου ''Modern Epistemology: A New Introduction'' των N. Everitt και A. Fisher.</ref>
Ένα δεύτερο πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει η θεωρία του Γκόλντμαν αφορά στις γνώσεις που δε στηρίζονται σε αιτιακές αλυσίδες· συγκεκριμένα, γνώσεις που δε βασίζονται σε γεγονότα που συνέβησαν σε πραγματικό χρόνο. Η κυριότερη κατηγορία τέτοιων γνώσεων είναι τα μαθηματικά. Αν η θεωρία του Γκόλντμαν είναι σωστή, τότε φαίνεται πως μαθηματικές αλήθειες του τύπου «το 17 είναι πρώτος αριθμός» δεν μπορούν να θεωρηθούν γνώσεις, αφού δεν εξαρτώνται από αιτιακoύς συνδέσμους.
== Παραπομπές ==
Γραμμή 74 ⟶ 85 :
[[Κατηγορία:Φιλοσοφικές έννοιες]]
[[Κατηγορία:Επιστημολογία]]
[[cs:Gettierův problém]]
[[de:Gettier-Problem]]
| |||