Ναός του Δία στην Ολυμπία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[Image:Olympia-ZeusTempelRestoration.jpg|thumb|300px|Σχεδιαστική αποκατάσταση του ναού του Δία στην Ολυμπία, περ. 1900]]

Ο '''Ναός του Δία στην Ολυμπία''' βρίσκεται μέσα στον περίβολο της [[Άλτις|Άλτεως]], στο ιερό που ήταν αφιερωμένο στο Δία, όπου τελούνταν και οι [[Ολυμπιακοί Αγώνες]] κατά την αρχαιότητα. Το κτίσμα (βλ.[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/image?lookup=1990.33.0266a&type=plan κάτοψη]) είναι ένας τυπικός δωρικός περίπτερος ναός, με 6 κίονες στη κάθε στενή και 13 στην κάθε μακριά πλευρά του. Ο στυλοβάτης του έχει μήκος 64,12 μ. και πλάτος 27,68 μ. και οι κίονές του ύψος 10,51 μ. Ο ναός είναι διπλός, ο σηκός του δηλ. είναι χωρισμένος σε πρόναο, κυρίως ναό και οπισθόδομο. Η είσοδος είναι στα ανατολικά και προσεγγίζεται μέσω ράμπας. Εσωτερικά ο ναός διαθέτει δύο δίτονες (διώροφες) κιονοστοιχίες τοποθετημένες κοντά στους τοίχους (βλ. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/image?lookup=1990.33.0267a&type=plan τομή]). Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται τρία κλίτη, το μεσαίο με διπλάσιο πλάτος από τα πλευρικά. Πάνω από τα πλευρικά κλίτη δημιουργείται ένα υπερώο. Κύριο υλικό δομής του ναού είναι ο ντόπιος κογχυλιάτης λίθος, επιχρισμένος με λεπτό λευκό μαρμαροκονίαμα για να δίνει την εντύπωση μαρμάρου. Η στέγη του φέρει κεράμωση [[Κορινθιακή Κεράμωση|κορινθιακού τύπου]].

[[Image:Temple of Zeus.JPG|right|300px|thumb|Τα ερείπια του Ναού του Δία στην Ολυμπία]]

Ο Ναός του Δία χτίστηκε από τους Ηλείους με τα έσοδα από την εκποίηση των λαφύρων που απέσπασαν κατά το νικηφόρο πόλεμο εναντίον της Πίσας το 471 π.Χ. Μέχρι τότε ο Δίας λατρευόταν στο ναό της Ήρας, ήταν σύνναος με τη θεά. Έχουμε τη μαρτυρία ότι οι Σπαρτιάτες τοποθέτησαν μια χρυσή ασπίδα ως ανάθημα στο επιστύλιο του ναού μετά από νίκη τους στην Τανάγρα το 457 π.Χ. Άρα ο ναός θα πρέπει να ήταν σχεδόν, αν όχι εντελώς έτοιμος, οπότε χτίστηκε μεταξύ 471 και 457 π.Χ., δηλαδή σε λιγότερο από 15 χρόνια. Η συνοχή του συνόλου ενισχύει αυτή την άποψη. Το όνομα του αρχιτέκτονα, που παραδίνουν οι πηγές, είναι Λίβων ο Ηλείος. Περισσότερα στοιχεία γι' αυτό τον αρχιτέκτονα δεν είναι γνωστά. Ο ναός υπέστη μεγάλες καταστροφές το 426 μ.Χ., όταν πυρπολήθηκε ύστερα από διαταγή του βυζαντινού αυτοκράτορα [[Θεοδόσιος Β΄|Θεοδοσίου Β΄]], ενώ αργότερα, το 522 και το 551 μ.Χ., χτυπήθηκε από σεισμούς. Ο ναός λεηλατήθηκε από τους Γότθους, και τα υπολείμματά του γίνανε χριστιανικός ναός μέχρι που γκρεμίστηκε από έναν σεισμό. Αργότερα τα ερείπια σκεπάστηκαν από την κοίτη του ποταμού Αλφειού. Το 1875 μια γερμανική αποστολή έκανε αρχαιολογικές ανασκαφές και μέχρι το 1881 επανέφερε στο φως τα ερείπια, κάτω από τέσσερα μέτρα χώμα.

Ο Μεγάλος Βωμός του Δία βρισκόταν στο κέντρο περίπου της Άλτεως, στα νοτιοανατολικά του Ναού της Ήρας. Ο βωμός ήταν μεγάλος, κωνικού σχήματος και είχε διαμορφωθεί από τη σταδιακή συσσώρευση της τέφρας από τις θυσίες και την εστία του Πρυτανείου του ιερού.

[[Image:Zeus' temple in Olimpia, frontone west, Apollo.jpg|left|thumb|250px|Ο Απόλλων από το δυτικό αέτωμα του ναού του Δία στην Ολυμπία, περ. 460 π.Χ.]]

Ο πλούσιος γλυπτός διάκοσμος του ναού, από [[μάρμαρο Πάρου|παριανό μάρμαρο]], χρονολογείται γύρω στο 460 π.Χ. και αποτελεί ένα από τα εξοχότερα δείγματα του λεγόμενου [[Αυστηρός Ρυθμός|Αυστηρού Ρυθμού]] της Πρώιμης Κλασικής γλυπτικής. Στην ανατολική πλευρά (βλ. [http://www.tu-dresden.de/phfikm/Kunstgeschichtefinal/Monumentenliste/068663b.jpg αποκατάσταση]) το θέμα στο αέτωμα προέρχεται από τον τοπικό μύθο του Πέλοπα, που ήθελε να πάρει γυναίκα του την Ιπποδάμεια, την κόρη του βασιλιά της Πίσας Οινόμαου. Ο Οινόμαος τον προκάλεσε σε αρματοδρομία, την οποία κέρδισε τελικά ο Πέλοπας μαζί με την Ιπποδάμεια και την εξουσία στην Πίσα. Στο αέτωμα του ναού, που προφανώς υμνούσε μυθολογικά την ιστορική νίκη των Ηλείων επί της Πίσας, απεικονιζόταν στο κέντρο ο Δίας σε ρόλο διαιτητή, αριστερά και δεξιά του οι δύο ήρωες με τα άρματά τους. Ο Παυσανίας αναφέρει το γλύπτη Παιώνιο ως δημιουργό των γλυπτών, πρόκειται όμως μάλλον για λάθος.

[[Image:Bull metope Olympia Louvre MA716.jpg|right|thumb|250px|Ηρακλής και ταύρος της Κρήτης σε μετόπη από το ναό του Δία στην Ολυμπία, περ. 460 π.Χ.]]