Εξωσκελετός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ r2.7.2) (Ρομπότ: Προσθήκη: hu:Külső váz
μ Επιμέλεια
Γραμμή 1:
[[εικόνα:Triops longicaudatus.jpg|thumb|350px|1. Triops longicaudatus]]
Ο εξωσκελετός ή εξωτερικός σκελετός είναι [[σκελετός]], που δενδε βρίσκεται μέσα στο σώμα, αλλά αποτελεί κάλυμμα γύρω του. Εκκρίνεται από το [[δερµάτιο]] (cuticula),
Δεν υπάρχει στα [[δευτεροστόμια]], και στα [[προστόμια]] υπάρχει μόνο στα [[αρθρόποδα]] ([[μυριάποδα]], [[αραχνοειδή]], [[καρκινοειδή]], [[έντομα]] κ.α.). Ο σκελετός στα [[εχινόδερμα]] δεν είναι εξωσκελετός, γιατί δημιουργείται από το [[μεσόδερμα]].
 
Κατ αρχήν ο εξωσκελετός εξελίχτηκε από μια αλυσίδα δακτυλίων, τοο κάθε έναένας από τέσσερις πλάκες. Η πλάκα στη ράχη λέγεται '''τεργίτης''' , η απέναντι πλάκα '''στερνίτης''' και οι δυο πλευρικές πλάκες λέγονται '''πλευρίτες'''. Σε πρωτόγονες φόρμες του εξωσκελετού διακρίνονται μόνο κεφάλι και ουρά, κατά κανόνα ο σκελετός συνίσταται από κεφάλι, θώρακα και κοιλία ή ουρά. Στις [[αράχνες]] κεφάλι και θώρακας ενώνονται σε κεφαλοθώρακαςκεφαλοθώρακα. Στην κεφαλική κάψα δεν διακρίνονται τεργίτες, στερνήτες και πλευρήτες. Στο Θώρακα χρησιμοποιούνται οι όροι '''[[πρόνωτο]]''' για τοτον τεργίτη του προθώρακα, και '''πρόστερνο''' '''μεσόστερνο''' ή '''μετάστερνο''' για τους στερνήτες των τριών θωρακικών δακτυλίων (ή μεταμερών). ΣτόυςΣτούς κοιλιακούς δακτύλιους ή ουρομερή ή ουρήτες χρησιμοποιούνται οι όροι '''ουρόνωτο''' ή '''ουροτεργίτης''' και '''ουρόστερνο''' ή '''ουροστερνίτης'''.
 
 
Γραμμή 10:
 
==Λειτουργίες==
Κάθε σκελετός πρέπει να εξασφαλίζει δυοδύο βασικές λειτουργίες
*ταΤα άρθρα που συνθέτονταισυνδέονται μεταξύ τους με αρθρώσεις μέσα τουςστους μύες δίνουν τη δυνατότητα για κινήσεις. Υπάρχουν και κινήσεις που επιτυγχάνονται με μαλακά μόρια, αν σκεφτούμε τα σαλιγκάρια ή τη γλώσσα, αλλά για τρέξιμο ή πέταγμα χρειάζονται εν γένει σκληρότεροι μοχλοί.
*πρέπειΠρέπει να στηρίζει τα μαλακά μέρη του σώματος, που αλλιώς με το βάρος τους δεν θα μπορούσαν να λειτουργούν σωστά.
Εάν ο σκελετός καλύπτει ως θώρακας το σώμα, μπορεί να εξασφαλίζει επίσης τις λειτουργίες του δέρματος.
*εμποδίσειΝα τηεμποδίζει την αποξήρανση του σώματος
*Να προστατεύει σε σχετικό βαθμό από τραυματισμούς.
*Να είναι όριο μεταξύ του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος με αισθητικές λειτουργίες.
Η εξέλιξη επιδρά στη φόρμα του εξωσκελετού, δίνοντάς του άλλες λειτουργίες. Είναι αυτονόητο πως μέσωνμέσω της [[Φυσική Επιλογή|Φυσικής Επιλογής αυτοί]] οι φόρμες ευνοούνται, είναι αυτές που:
* μιμίζουνμιμούνται το περιβάλλον και δυσκολεύουν έτσι, πωςτους τα ζώα ανακαλύπτονται απο τη λείαθηρευτές τους ή σαν λεία,. (εικόνα 5)
*δυσκολεύουν να τα τρώειτρώνε κανειςοι λθηρευτές π.χ. εξ αιτίας τητης αγκόδηογκώδους επιφάνειαεπιφάνειας του εξωσκελετόςεξωσκελετού (εικόνες 2 και 6)
*αυξάνουν τητις πιθανότηταπιθανότητες για ζεύξεσησυνεύρεση, γιατί τα ζώα κατέχουν εργαλεία να διόχνουνδιώχνουν τα ανταγωνιστικά αρσενικά (εικόνα 7)
 
==Δομή==
Ο εξωσκελετός αποτελείται σε µεγάλο ποσοστό από ένα αζωτούχο [[πολυσακχαρίτη]], τη [[χιτίνη]]. ΑυτήΗ χιτίνη με τις αλυσίδες της σχηματίζει στρώματα ορθογώνια μεταξύ τους και με αυτό το τρόπο δίνει τη στερεότητα. Η σκληρότητα προέρχεται αποαπό πρωτεΐνες και επιτυγχάνεται μόνο μερικές ώρες μετά τητην [[έκδυση]]. O εξωσκελετός των [[δεκάποδα|δεκαπόδων]] περιέχει επίσης ενώσεις του [[ασβέστιο|ασβεστίου]] (κυρίως [[ασβεστίτης|ανθρακικό ασβέστιο]]). Έτσι κατασκευάζονται σκληρά τμήματα σαν πλάκες, που σχηματίζουν στερεό περίβλημα. ΜακρέςΜακριές η στενές πλάκες μπορεί να συντίθενται σε αγγεία, λ.χ. στα άρθρα των [[πόδι (έντομα)|ποδιών]]. Λειτουργούν σαν μοχλός. Αυτά τα κομμάτια συντίθενται με μαλακά τμήματα, που λειτουργούν σανως αρθρώσεις. Ένας μυς, που βέβαια βρίσκεται μέσα στο σκελετό, συνθέτει δύο άρθρα κοντά στηστην κοινή άρθρωσή τους. Εάν συστέλλεται, τα άρθρα κλίνουν προς το μυςμυ. Για να γίνει η αντίθετη κίνηση, ο μυς χαλαρώνει και ένας άλλος μυς στο απέναντι άκρο της ίδιας άρθρωσης συστέλλεται.
 
Ο εξωσκελετός μπορεί να είναι εξαιρετικά σκληρός. Υπάρχουν [[κολεόπτερα]], στον εξωσκελετό των οποίων είναι αδύνατον να διεισδύσει κανείς ακόμη και με πολύ αιχμηρά [[εργαλείο|εργαλεία]]. Από την άλλη, για παράδειγμα στο πόδι μιας αράχνης που έχει διάμετρο ένα χιλιοστόμετρο, ο εξωσκελετός είναι πάρα πολύ λεπτός.