Κορέστεια: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Στη Μακεδονία, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]], η καλύτερη και πιο γόνιμη γη στα πεδινά ανήκε κυρίως σε Τούρκους μπέηδες. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν αλβανικής καταγωγής και ασκούσαν παράλληλα χρέη φοροεισπράκτορα που αυθαιρετούσαν και χρηματίζονταν ασύστολα, διαθέτοντας και μια ένοπλη τοπική αστυνομία. Έτσι η ζωή για το χωρικό ήταν σκληρή και η δικαιοσύνη δυσεύρετη. Στα ορεινά και στις πιο απομονωμένες περιοχές ύπήρχαν ελεύθερα χωριά, φτωχά και με άγονη γη. Πλήρωναν μόνο φόρους στους Τούρκους και ήταν στο έλεος ληστρικών συμμοριών όταν δεν ανέθεταν την ασφάλειά τους σε τοπικούς λήσταρχους. Οι πιο δραστήριοι ήταν εποχιακοί εργάτες, καρβουνιάρηδες ή ξυλοκόποι, ενώ άλλοι αναγκάζονταν να στραφούν στη ληστεία, επάγγελμα αρκετά αποδοτικό εκείνη την εποχή.<ref>Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΔ΄ σ. 222, εκδ. Αθηνών, 1977</ref>Τόπος χωρίς οδικό δίκτυο και με περιοχές τελείως απομονωμένες η μια από την άλλη με έλλειψη ασφάλειας, σύντομα θα υποστεί τη βουλγαρική προπαγάνδα {{cref|β}} που θα κυριαρχήσει με την τρομοκρατία.<ref>Χαλκιόπουλος, Έλληνες Ορθόδοξοι χριστιανοί υπό την βουλγαρικήν τρομοκρατίαν από του 1904, 1910</ref>Έτσι αναδεικνύονται πρωτοκλασάτα στελέχη, αρχικά της [[ΕΜΕΟ]] ο [[Βασίλ Τσακαλάρωφ|Τσακαλάρωφ]] στο Σμαρδέσι, ο Μήτρε Βλάχος στο Μακροχώρι και ο Λαζάρ Ποπτράϊκωφ στο Δενδροχώρι. Ενόψει της προετοιμασίας της [[Εξέγερση του Ίλιντεν|εξέγερσης του Ίλιντεν]] (20 Ιουλίου 1903) χρίζονται οι τοπικοί ηγέτες<ref>Σύσκεψη στην [[Πολυκέρασο Καστοριάς|Πολυκέρασο]]-[[Μπόρις Σαράφωφ]], [[Βασίλ Τσακαλάρωφ]] κ.α. (Τσερέσνιτσα) στις 20 Μαρτίου 1902</ref> και τέλος του Αυγούστου [[1902]] πραγματοποιείται στο Σιδηροχώρι Καστοριάς συνάντηση του απεσταλμένου του [[Τσόντεφ]] από το περιβάλλον της [[Ρίστο Ταρτάτσεφ|βουλγαρικής αυλήςανωτάτης αρχής]] με τους τοπικούς ηγέτες που δηλώνουν ότι δεν είναι έτοιμοι για μια τέτοια εξέγερση, αντιδρώντας μερικοί και στην βουλγαρική πρωτοβουλία.<ref>ΙΕΕ, τόμ. ΙΔ΄ σ. 226, εκδ. Αθηνών 1977</ref>Ένα μήνα περίπου μετά την εξέγερση καίγονται τα περισσότερα χωριά από τους Τούρκους, μερικά ολοσχερώς και τον Οκτώβριο του [[1904]] σκοτώνεται στη Στάτιστα (σημερινός Μελάς) ο [[Παύλος Μελάς]]. Με το [[Νεότουρκοι|κίνημα των Νεότουρκων]] το [[1908]] αναστέλλεται<ref>Αλέξανδρος Μαζαράκης, Αι ιστορικαί περιπέτειαι της Μακεδονίας, 1912</ref> κάθε εμπόλεμη δραστηριότητα μέχρι τους [[Βαλκανικοί πόλεμοι|Βαλκανικούς πολέμους]] 1912-1913.