Filioque: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Στην τριαδική ομολογία, οι Χριστιανοί από τους πρώτους αιώνες έχουν κάνει μερικές σημαντικές διακρίσεις. Ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα θεωρείται ότι έχουν την αιώνια προέλευσή τους από τον Πατέρα. Ο Υιός, ο προαιώνιος Λόγος ([[s:Κατά Ιωάννην#α'|Ιωάν. α΄ 1]]) έχει γεννηθεί από τον Πατέρα, ενώ το Άγιο Πνεύμα «''εκπορεύεται''» από τον Πατέρα. Αυτές οι επισημάνσεις αφορούν την ύπαρξη του Θεού πέρα από κάθε χρονικό όριο, «''προ πάντων των αιώνων''» κατά το Σύμβολο της Νικαίας. Όσον αφορά τη δημιουργία, ο Θεός λέγεται ότι απέστειλε τον Υιό του και το Πνεύμα του. Στα λατινικά η λέξη ''processio'' αφορά και την αποστολή (που κατά την ορθόδοξη θεολογία γίνεται και από τον Υιό) αλλά και την εκπόρευση (που αφορά μόνο τον Πατέρα) του Πνεύματος, αυτός ο ιδιωματισμός θα μπορούσε να προκαλέσει κάποια σύγχυση στις θεολογικές συζητήσεις.

 

Βάσει της «αίρεσης του Filioque» οι Ρωμαιοκαθολικοί θεωρούνται [[Αίρεση|αιρετικοί]] από την [[Ορθόδοξη εκκλησία]] με απόφαση της [[Η' Οικουμενική Σύνοδος|Η' Οικουμενικής Συνόδου]] που συγκλήθηκε το [[879]] στην Κωνσταντινούπολη<ref>«Οι Λατίνοι έχουν χαρακτηρισθεί αιρετικοί στην Η' Οικουμενική Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κωνσταντινούπολη 879) για την αίρεση του "FILIOQUE"». (Γεώργιος Μεταλληνός, ''Ομολογώ Έν Βάπτισμα'', 1996, διαθέσιμο στο ίντερνετ [http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/gewrgios_metallhnos/confess_one_baptism.htm εδώ], στον προσωπικό ιστότοπο του Νεκτάριου Μαμαλοῦγκου, ο οποίος φιλοξενείται στον ιστότοπο του Τμήματος Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών).</ref>.

 

Ως παράγωγο του [[Νεοπλατωνισμός|Νεοπλατωνισμού]] εμφανίστηκε τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες η αίρεση του [[Άρειος|Αρείου]] που είδε τη σχέση του Υιού με τον Πατέρα να αντικατοπτρίζεται στην ιδέα των Νεοπλατωνικών για τη σχέση μεταξύ του νου με το θείο. Ο Υιός επομένως βρισκόταν πολύ κοντά ίσως με τον Πατέρα, αλλά ήταν λιγότερο τέλειος από τον Πατέρα, όμως θείος και υπέρτατος στον υλικό κόσμο. Οι οπαδοί του Αρείου γνώριζαν καλά τα ιερά κείμενα και βρήκαν πολλές αναφορές ώστε να υποστηρίξουν τις απόψεις τους. Επέμεναν ότι οι προσδιορισμοί πατέρας και ο υιός πιστοποιούσαν το ότι ο Υιός ήταν λιγότερο τέλειος από τον Πατέρα. Υιοθετώντας τη νεοπλατωνική σκέψη, υποστήριξαν ότι ο πατέρας που είναι η αιτία του υιού ήταν απόδειξη της θεότητας του Πατέρα, και ακριβώς επειδή ο Υιός δε γέννησε, αλλά γεννήθηκε, δεν ήταν ίσος με τον Πατέρα.

 

 

Ο πειρασμός να εναρμονιστεί η χριστιανική πίστη με την ανθρώπινη σκέψη ήταν ισχυρός και πήρε αρκετό χρόνο ώστε οι απόψεις των ορθοδόξων να επικρατήσουν του Αρειανισμού. Ακόμη και όταν η ορθοδοξία θριάμβευσε στη [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]], ο Αρειανισμός έγινε η πίστη των γερμανικών φυλών που επρόκειτο σύντομα να κατακτήσουν το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας. Αυτό το γεγονός επρόκειτο να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Filioque.

 

===Ο Φώτιος ο Μέγας ως παράγοντας της κρίσης===

Συνέπεια της [[Εικονομαχία|εικονομαχικής έριδας]] στην Ανατολή υπήρξε η δημιουργία δύο θρησκευτικοπολιτικών ρευμάτων: των μετριοπαθών, που ευνοούσαν μια ανεκτική προσέγγιση με τους εικονοκλάστες και των ζηλωτών, που επιθυμούσαν την παραδειγματική τους τιμωρία. Ο [[Πατριάρχης Ιγνάτιος]], ακραίος ζηλωτής, εξέπεσε του θρόνου λόγω της επίδρασης κακών συμβούλων και εξορίστηκε για προδοσία αναγκαζόμενος να παραιτηθεί στα [[858]]. Στη θέση του επελέγη ένας αξιωματούχος των ανακτόρων ο [[Πατριάρχης Φώτιος Α΄|Φώτιος]] ως συμβιβαστική λύση.

 

Ο Αυτοκράτορας [[Μιχαήλ Γ΄]], απαντώντας στην επιστολή του Νικόλαου που ανήγγελλε τον αναθεματισμό του Φωτίου, τον ενημέρωσε πως η Σύνοδός του δεν είχε καμία ισχύ στην Κωνσταντινούπολη επειδή δεν ήταν εξουσιοδοτημένη για να κρίνει το ζήτημα. Ο Νικόλαος ανταπάντησε επικαλούμενος τη χαλκευμένη [[Δωρεά του Κωνσταντίνου|Κωνσταντίνειο Δωρεά]] και απαίτησε να αποσταλούν ο Φώτιος και ο Ιγνάτιος στη Ρώμη ώστε να δικαστούν. Ο Αυτοκράτορας απέρριψε το αίτημα ενώ ο Φώτιος δεν απάντησε μη θέλοντας να οξύνει τα πνεύματα.

 

 

Εξέφρασε προθυμία να ανεχτεί τις διαφορές στην πρακτική ταυτόχρονα όμως προέβαλλε την ανησυχία του ότι η παραμέληση ακόμη και των μικρών παραδόσεων μπορεί να οδηγήσει στην περιφρόνηση όλου του δόγματος. Αλλά ο Φώτιος ήταν πιο εμφατικός στην καταδίκη του Filioque που το αποκάλεσε βλασφημία ενάντια στο Άγιο Πνεύμα, ή μάλλον ενάντια σε ολόκληρη την Αγία Τριάδα.

 

==Βλέπε επίσης==

==Σημειώσεις==

{{reflist|2}}

[[Κατηγορία:Χριστιανισμός]]

[[Κατηγορία:Χριστιανική θεολογία]]

 

[[bg:Филиокве]]