Στανός Χαλκιδικής: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{coord|40.5454|23.5906|type:adm2nd_region:GR|format=dms|display=title}}

{{Κωμόπολη χωριό

Ο '''Στανός''' είναι το τρίτο σε πληθυσμό δημοτικό διαμέρισμα του [[Δήμος Αρναίας|Δήμου Αρναίας]] και το δεύτερο χωριό στην [[Ελλάδα]] σε οικογένειες πολυτέκνων<ref>{{cite news|url=http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_23/04/2009_311843|title=Ενα χωριό γεμάτο φωνές παιδιών|last=Κουταλιανού|first=Ζώγια|date=23-04-2009|work=Μόνιμες στήλες|publisher=Καθημερινή|accessdate=25-03-2010}}</ref>. Συνορεύει βόρεια με το νομό Θεσσαλονίκης, τα χωριά Μελισσουργό και Νέα Μάδυτο, νότια με την [[Αρναία]], δυτικά με τη [[Μαραθούσα Χαλκιδικής|Μαραθούσα]] και ανατολικά με τη Βαρβάρα. Έχει 515 μ. υψόμετρο, και 859 κατοίκους, σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του [[2001]]. Η απόσταση από την Αρναία είναι 8 χιλιόμετρα. Λειτουργεί ανάμεσα στα άλλα Δημοτικό σχολείο, νηπιαγωγείο και ταχυδρομείο. Ενεργός είναι εκπολιτιστικός σύλλογος. Από αθλητική άποψη δραστηριοποιείται η ποδοσφαιρική ομάδα Θύελλα Στανού, που αγωνίζεται στη β΄ερασιτεχνική κατηγορία του πρωταθλήματος της [[Ε.Π.Σ. Χαλκιδικής]]. Πανηγυρίζει την [[1 Σεπτεμβρίου|1η Σεπτεμβρίου]], οπότε εορτάζεται η μνήμη της νεομάρτυρος [[Αγία Χάιδω|Χάιδως]].

 

==Ονομασία==

Για το όνομα του χωριού υπάρχουν διάφορες εκδοχές, όπως το ότι έλαβε την ονομασία του από στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου με αυτό το όνομα, ή από κάποιο μέταλλο ή από το λατινικό επίθετο stanus-a-um, που σημαίνει: αυτός που συγκρατεί το νερό<ref>[http://194.219.43.19/~arnaia/index.php?option=com_content&task=view&id=41&Itemid=54 O Στανός] στον ιστότοπο του Δήμου Αρναίας</ref>. Επίσης, μια ακόμα εκδοχή κάνει λόγο για τις στάνες, που στα παλιά τα χρόνια είχαν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι. Οι κάτοικοι του Στανού συμμετείχαν στην επανάσταση του [[1821]]. Σπουδαίοı αγωνιστές της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|επανάστασης του 1821]] ήταν ο Γιοβάνης Κώστα και ο Χρήστος Οικονόμου<ref>Γενικά Αρχεία του Κράτους, Φάκελοι Αγωνιστών του 1821</ref> <ref name="Σημείωση1" group="Σημ.">Από το ιστολόγιο του αρχαιολόγου Νικόλαου Παπαοικονόμου: doumbia-istoria.blogspot.com</ref> <ref>Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αριστεία Αγωνιστών του 1821</ref> <ref name="Σημείωση1" group="Σημ.">Από το ιστολόγιο του αρχαιολόγου Νικόλαου Παπαοικονόμου: doumbia-istoria.blogspot.com</ref>.

 

Η Αγία Χάιδω, είναι νεομάρτυρας, που γεννήθηκε και έζησε στα χρόνια της τουρκοκρατίας στο Στανό. Η μνήμη της γιορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Σεπτεμβρίου. Η εκκλησία κτίστηκε τα τελευταία χρόνια προς τιμήν της Αγίας, με πρωτοβουλία του εφημέριου Χαλκιά Νικολάου και τη συνδρομή των Στανιωτών.

Την παραμονή της γιορτής τελείται πανηγυρικός εσπερινός, ενώ ανήμερα της γιορτής πανηγυρική Θεία Λειτουργία και λιτάνευση της εικόνας, με τη συμμετοχή του Μητροπολίτη και πολλών ιερωμένων. Αμέσως μετά, στο χώρο της εκκλησίας της Αγίας Χάιδως, γίνεται το παραδοσιακό «[[κουρμπάνι]]» , οπότε και προσφέρεται δωρεάν φαγητό για όλους.

Παράλληλα ο Πολιτιστικός Σύλλογος,για μια εβδομάδα περίπου, διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις, με τοπικές παραδοσιακές ορχήστρες , γνωστά συγκροτήματα με ελληνικά και ξένα τραγούδια και παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων και κινηματογράφου.

 

Από παλιά οι περισσότερες οικογένειες συνήθιζαν να εκτρέφουν ένα [[γουρούνι]], το οποίο έσφαζαν τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων. Γύρω από κάθε χοίρο συγκεντρώνονταν συγγενείς και φίλοι , έψηναν και γλεντούσαν. Με το κρέας που περίσσευε, έφτιαχναν λουκάνικα, τσιγαρίδες ( κομμάτια χοιρινού με λίπος, τσιγαρισμένα), πλευραμές ( πλευρά χοιρινού στο αλάτι) και παστό (κομμάτια λίπους στο αλάτι). Επειδή τα τελευταία χρόνια το έθιμο αυτό τείνει να χαθεί (κάποιες οικογένειες το κρατούν ακόμα και σήμερα), ο Σύλλογος "ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΤΑΝΟΥ" εδώ και έξι χρόνια αναβιώνει αυτό το έθιμο στην πλατεία του χωριού. Μόλις σχολάσει η εκκλησία, σφάζονται τα γουρούνια, τεμαχίζονται και αρχίζει το ψήσιμο. Στην αρχή σερβίρονται ντόπιο τσίπουρο και λουκάνικα, στη συνέχεια χοιρινό με κρασί, ενώ σε μεγάλα καζάνια ετοιμάζονται τσιγαρίδες και πατσάς. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάζονται παραδοσιακοί χοροί από τα χορευτικά τμήματα του Συλλόγου και παίζουν παραδοσιακές ορχήστρες. Τα ψητά και το κρασί είναι άφθονα και δωρεάν. Το έθιμο αυτό έχει γίνει γνωστό και στα γύρω χωριά και έτσι η προσέλευση του κόσμου είναι αρκετά μεγάλη.

 

Κάθε χρόνο αυτή τη μέρα, μαζεύεται όλο το χωριό στην τοποθεσία "στου Κυριάκου του τσιαΐρ", ένα ύψωμα στην άκρη του χωριού και γίνεται διαγωνισμός χαρταετού. Τα κριτήρια του διαγωνισμού είναι: ο χαρταετός να είναι χειροποίητος, να έχει καλή εμφάνιση και να πετά ψηλά για αρκετή ώρα. Το έπαθλο του νικητή είναι χρηματικό. Στη διάρκεια του διαγωνισμού, προσφέρονται νηστίσιμα εδέσματα (φασουλάδα), [[λαγάνα|λαγάνες]], [[χαλβάς]] και ντόπιο [[τσίπουρο]].

 

Η εκκλησία των Εισοδίων της Παναγιάς είναι πολύ παλιά, κτισμένη πριν από 200 χρόνια. Στην αρχή ήταν μικρή. Με την Τουρκοκρατία ήρθαν από τις περιοχές του Σαμαριού, του Άγναντου και της Αγ. Παρασκευής (του Καλόγερου) οι κάτοικοι αυτών των συνοικισμών και μεγάλωσε ο πληθυσμός του Στανού. Χρειάστηκε τότε να μεγαλώσουν την εκκλησία, όπως είναι τώρα. Την έχτισαν με φαρδύ πέτρινο τοίχο, για να είναι αντοχής και να μένει εσωτερικά ζεστή το χειμώνα και δροσερή το καλοκαίρι.

Ο ναός αυτός κτίστηκε από μαθητές των Κατηχητικών Σχολείων. Το όνειρό τους έγινε πραγματικότητα κι έτσι χτίστηκε η εκκλησία και κάτω απ' αυτήν έγινε μεγάλη αίθουσα για πολλές χρήσεις. Στο χώρο της εκκλησίας γίνονται κατηχητικά μαθήματα για όλες τις ηλικίες, μαθήματα ζωγραφικής και αγιογραφίας, ξυλογλυπτικής, βυζαντινής μουσικής, εκδηλώσεις θρησκευτικές και πολιτιστικές ( ομιλίες, γιορτές, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.)

 

Αντιστεκόταν στον κατακτητή Τούρκο. Γι΄ αυτό και οι Τούρκοι την οδήγησαν σε μαρτύρια. Σήμερα τιμάται ως ηρωίδα και αγία και προς τιμήν της γίνεται πανηγύρι.

 

{{reflist}}

{{σημειώσεις|group="Σημ."}}

*[http://dim-stanou.chal.sch.gr/spitia.htm Στοιχεία για τα σπίτια του χωριού]