Μεγάλη Σφίγγα της Γκίζας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Παρά τα αντικρουόμενα στοιχεία και απόψεις στο πέρασμα των χρόνων και σύμφωνα με την επίσημη σκοπιά των σύγχρονων Αιγυπτιολόγων, η Σφίγγα χτίστηκε γύρω στο 2500 π.Χ. από τον φαραώ [[Χεφρήν|Χεφρήνο]], στον οποίο πιστώνεται επίσης και η δεύτερη μεγάλη [[Πυραμίδα του Χεφρήνου|πυραμίδα]]. Η Σφίγγα συνδέεται με την Πυραμίδα του Χεφρήνου με μια καλυπτώμενηκαλυπτόμενη ανυψωμένη Οδό ενώ το γύρω συγκρότημα περιλαμβάνει επίσης τον Ναό της Σφίγγας και έναν Ναό μέσα στη κοιλάδα. Και οι δυο αυτοί ναοί παρουσιάζουν ίδιο αρχιτεκτονικό στυλ, φτιαγμένα από λίθους συνολικού βάρους 200 τόνων.

Εύρημα που ισχυροποιεί την θεωρία του κτισίματος της Σφίγγας από τον Χεφρήνο είναι ένα άγαλμα του φαραώ, φτιαγμένο από [[διορίτης|διορίτη]], το οποίο βρέθηκε εκεί κοντά. Επίσης στη [[Στήλη του Ονείρου]] η οποία αποδίδεται στον φαραώ Τουτμώση Δ', η Σφίγγα συνδέεται με τον Χεφρήνο.

Οι πρώτοι Αιγυπτιολόγοι και εκσκαφείς του [[Νεκρόπολη της Γκίζα|συγκροτήματος της Γκίζα]] πίστευαν οτιότι τόσο η Σφίγγα όσο και τα υπόλοιπα οικοδομήματα στη περιφέρειά της, ήταν προγενέστερα της θεωρούμενης χρονολογίας κατασκευής τους.

Ο ιδρυτής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Καΐρου, Αύγουστος Μαριέτ, το 1857 έφερε στο φώςφως μιάμια στήλη απογραφής εμπορευμάτων. Ανάμεσα στα υπόλοιπα, αναφέρεται ότι ο φαραώ [[Χέωψ|Χέοπας]] βρήκε τυχαία το άγαλμα το οποίο ήταν ήδη μισόθαμμένομισοθαμμένο στην άμμο.

Ο Γκαστόν Μασπέρο, γάλλοςΓάλλος αιγυπτιολόγος, αποτέλεσε τον δεύτερο διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου του ΚαίρουΚαΐρου. Σε μια εργασία του που έγραψε το 1886 αναφέρει ότι πάνω στην επιγραφή της στήλης της Σφίγγας αναγράφεται ότι ο φαραώ Χέοπας είχε ξεκινήσει ανασκαφές έτσι ώστε να ξεθάψει τη μισοθαμμένη Σφίγγα, και άρα ήταν ήδη εκεί στα χρόνια του Χεφρήνου (γιόςγιος του Χέοπα).

Ο άγγλοςΆγγλος αιγυπτιολόγος Γουόλυ Μπάτζ στο βιβλίο του ''The Gods of the Egyptians'' του 1904, αναφέρει επίσης, ότι το άγαλμα της Σφίγγας προϋπήρχε της βασιλείας του Χεφρήνου και τοποθετεί την ανέγερσή του στα τέλη της [[Αρχαϊκή περίοδος (αρχαία Αίγυπτος)|αρχαϊκής περιόδου]].

Ο πρώην διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Καίρου, Ράινερ Στάντελμαν, εξετάζοντας προσεκτικά τα χαρακτηριστικά του προσώπου (στέμμα, μύτη και την γενειάδα η οποία έχει αποκοληθείαποκολληθεί) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τον φαραώ [[Χέωψ|Χέοπα]].

Ο Κόλιν Ρίντερ, άγγλοςΆγγλος αιγυπτιολόγος πραγματοποίησε ανεξάρτητη έρευνα στο συγκρότημα. Σύμφωνα με αυτήν, τα διάφορα λατομεία για την εξόρυξη των δομικών στοιχείων του αγάλματος δημιουργήθηκαν γύρω από τη μεγάλη Οδό, η οποία μάλιστα είναι γνωστό ότι ήδη χρησιμοποιούνταν από τον φαραώ Χέοπα και επομένως είναι παλαιότερη των χρόνων του. Δεν μπόρεσε ωστόσο να καταλήξει σε κάποια ακριβή χρονολογία.

Ο Βασίλ Ντόμπρεφ, του Γαλλικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του ΚαίρουΚαΐρου, ανακοίνωσε το 2004 ότι ανακάλυψε νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Σφίγγα είναι έργο του λιγότερο γνωστού Φαραώ Djedefre (2528 - 2520 π.Χ.), γιούγιου του Χέοπα και ετεροθαλή αδερφού του Χεφρήνου. Υποστηρίζει οτιότι ο Djedefre έχτισε τη Σφίγγα με γνώμονα τη προτομή του πατέρα του Χέοπα, δίνωντάςδίνοντάς του το προσωνύμιο του θεού-ήλιου [[Ρά]], έτσι ώστε να αποκατασταθεί ο σεβασμός της δυναστείας του. Συμφωνεί μάλιστα με τη θεωρία του Στάντελμαν.

Ο συγγραφέας Ρόμπερτ Τέμπλ, υποστήριξε ότι η Σφίγγα ήταν αρχικώς ένα άγαλμα αφιερωμένο στον θεό [[Άνουβις]], προστάτη της [[Νεκρόπολη της Γκίζα|Νεκρόπολης]]. Το πρόσωπο της Σφίγγας στη συνέχεια, επανασκαλίσθηκεσκαλίστηκε εκ νέου έτσι ώστε να μοιάζει με τη μορφή του Αμενχοτέπ Β', φαραώ του [[Μέσο Βασίλειο|Μέσου Βασιλείου]].

Μετά την εγκατάλειψη της Νεκρόπολης, η Σφίγγα σταδιακά θάφτηκε στην άμμο, σχεδόν μέχρι τους ώμους. Η πρώτη καταγεγραμμένη προσπάθεια εκσκαφής της χρονολογείται το 1400 π.Χ., όταν ο νεαρός (πρίγκηπας ακόμα) Τουτμώσης Δ' μαζεύοντας μια ομάδα εργατών και μετά από πολύ κόπο, ξέθαψε το μπροστινό μέρος της. Εκεί, τοποθέτησε μια γρανιτένια πλάκα, γνωστή ως η [[Στήλη του Ονείρου]]. Πάνω σε αυτήν, αναγράφεται το όνειρο που είδε ο νεαρός πρίγκιπας και το οποίο αποτέλεσε το κίνιτρόκίνητρό του για τις εργασίες ανασκαφής της Σφίγγας.

Η πρώτη σύγχρονη αρχαιολογική ανασκαφή στη Σφίγγα, πραγματοποιήθηκε το 1817, υπό την επίβλεψη του λοχαγού Τζιοβάννι Μπατίστα. Η ανασκαφή αυτή έφερε στο φώς όλο το στήθος του αγάλματος, ενώ ολόκληρη η Σφίγγα ανασκάφθηκεανασκάφτηκε πλήρως από το 1925 έως το 1936 από τον Emile Baraize.

Από το άγαλμα λείπει η μύτη, μήκους ενός μέτρου. Ενδελεχής εξέταση του προσώπου της Σφίγγας δείχνει ότι η μύτη σφυροκοπήθηκε με μακριές βέργες ή σμίλες. Ο αιγύπτιος ιστορικός του 15ου αιώνα μ.Χ., al-Maqrizi, αναφέρει ότι η καταστροφή της μύτης οφείλεται στον μουσουλμάνο [[Εικονομαχία|εικονομάχο]] Muhhamad Sa'im al-Dahr. Το 1378, ο Muhhamad βλέπωνταςβλέποντας ντόπιους αιγύπτιουςΑιγύπτιους να προσφέρουν δωρεές στο άγαλμα έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγή των καλλιεργειών τους, εξοργίστηκε καταστρέφοντας τη μύτη του αγάλματος. Για το λόγο αυτό, κρίθηκε ένοχος για βανδαλισμό αρχαιοτήτων και καταδικάστηκε σε θάνατο δια απαγχονισμού.

Μια άλλη ιστορία λέει ότι η μύτη του αγάλματος καταστράφηκε από κανονιοβολισμό του στρατού του [[Ναπολέων Α' της Γαλλίας|Ναπολέοντα]]. Ωστόσο, σκίτσα που αποπεικονίζουναπεικονίζουν τη Σφίγγα χωρίς τη μύτη της έκαναν την εμφάνισή τους ήδη από το 1737.