|
|}}
Η '''Ρουμανική γλώσσα''', [[επίσημη γλώσσα]] της [[Ρουμανία|Ρουμανίας]] και της [[Μολδαβία|Μολδαβίας]], είναι μια Ανατολική [[Ρομανικές γλώσσες|Ρομανική γλώσσα]]. Εγχώρια ομιλείται από περίπου 26 εκατομμύρια ανθρώπους, οι περισσότεροι εκ των οποίων στηνστη [[Ρουμανία]] και τηντη [[Βοϊβοντίνα]]. Στους γλωσσολογικούς όρους τα Ρουμανικά και τα [[Μολδαβική γλώσσα|Μολδαβικά]], η επίσημη γλώσσα της [[Μολδαβία|Μολδαβίας]], είναι η ίδια γλώσσα, αν και τα ‘Μολδαβικά’ έχουν επονομαστεί ξεχωριστή γλώσσα για πολιτικούς λόγους από την εποχή του [[Ιωσήφ Στάλιν|Στάλιν]].
== Ιστορία ==
Η Ρουμανική περιοχή κατοικείτο στην αρχαιότητα από Δάκες και Ινδο-Ευρωπαίους. Νικήθηκαν από την [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]] το [[106]] και μέρος της [[Δακία|Δακίας]] ( ΟλτενίαΟλτένια, Μπανάτ και Τρανσυλβανία ) έγιναν Ρωμαϊκή επαρχία. Για τα επόμενα 165 χρόνια, υπάρχουν ενδείξεις σημαντικής Ρωμαϊκής αποίκισης στην περιοχή, καθώς η περιοχή ήταν σε στενή επικοινωνία με το υπόλοιποιυπόλοιπο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τα κοινά [[λατινική γλώσσα|λατινικά]] έγιναν η γλώσσα της διοίκησης και του εμπορίου.
Υπό την πίεση των Ελεύθερων Δακών και των [[Γότθοι|Γότθων]], η Ρωμαϊκή διοίκηση και οι λεγεώνες αποσύρθηκαν από τηντη Δακία μεταξύ του [[271]] και [[275]]. Δεν είναι σίγουρο αν οι Ρουμάνοι είναι απόγονοι αυτών των ανθρώπων που εγκατέλειψαν την περιοχή και εγκαταστάθηκαν νοτίως του [[Δούναβης|Δούναβη]] ή των ανθρώπων που παρέμειναν στην Δακία.
Εξαιτίας της γεωγραφικής τους απομόνωσης τα Ρουμανικά ήταν πιθανόν η πρώτη γλώσσα που χωρίστηκε και μέχρι την σύγχρονη εποχή δεν επηρεάστηκε από τις άλλες Ρομανικές γλώσσες. Είναι πιο συντηρητικά από άλλες Ρομανικές γλώσσες στην ονομαστική μορφολογία. Τα Ρουμανικά έχουν διατηρήσει την κλίση, διασπώντας τις πέντε κλίσεις των Λατινικών σε δύο, την ονομαστική/αιτιατική και την γενική/δοτική, και διατηρώντας το ουδέτερο γένος.
ΌλοιΌλες οι διάλεκτοι των Ρουμανικών πιστεύεται πως έχουν ενοποιηθεί σε μια Κοινή Ρουμανική γλώσσα μέχρι μια περίοδο μεταξύ του 7ου και 10ου αιώνα, όταν η περιοχή επηρεάστηκε από τηντη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]] και τα Ρουμανικά επηρεάστηκαν από τις [[Σλαβικές γλώσσες|Σλαβονικές γλώσσες]]. Η Αρωμανική γλώσσα έχει πολύ λίγες Σλαβικές λέξεις. Επίσης οι διαφοροποιήσεις στην [[Δακορουμανική γλώσσα|Δακορουμανική διάλεκτο]] (ομιλουμένη στηνστη Ρουμανία και τηντη Μολδαβία) είναι πολύ μικρές, γεγονός αρκετά αξιοσημείωτο. Η χρήση αυτή της ομοιόμορφης Δακορουμανικής διαλέκτου εκτείνεται πέρα από τα σύνορα του Ρουμανικού κράτους: ένας Ρουμανόφωνος από τη Μολδαβία μιλά την ίδια γλώσσα με έναν Ρουμανόφωνο από το Μπανάτ.
Είναι επίσης αξιοσημείωτο πως τα Ρουμανικά είναι η μόνη ΡωμανικήΡομανική γλώσσα που δεν επηρεάστηκε από την πολιτιστική επιρροή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Αντιθέτως επηρεάστηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία, και τον Σλαβονικόσλαβικό, Ελληνικόελληνικό και Τούρκικοτουρκικό πολιτισμό.
[[Αρχείο:Map-balkans-vlachs.png|frame|Χάρτης των Βαλκανίων με τονισμένες τις περιοχές που κατοικούνται από Λατινόφωνους.]]
=== Δακική γλώσσα ===
Η [[Δακική γλώσσα]] ήταν μια [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκή γλώσσα]] ομιλουμένη από του αρχαίους Δάκες. Ήταν η πρώτη γλώσσα που επηρέασε τα Λατινικά που μιλούνταν στη Δακία, αλλά δεν γνωρίζουμε πολλά γι’αυτήνγι’ αυτήν.
Περίπου 300 λέξεις που συναντώνται μόνο στα Ρουμανικά ( σε όλες τις διαλέκτους ) ή με συγγενείς στην Αλβανική γλώσσα γενικά θεωρούνται να έχουν κληρονομηθεί από τα Δακικά, πολλές από αυτές συνδεόμενες με τη βουκολική ζωή. Μερικοί γλωσσολόγοι μάλιστα πιστεύουν πως οι Αλβανοί είναι Δάκες που δενδε Λατινοποιήθηκαν,λατινοποιήθηκαν και μετανάστευσαν νοτίως.
Υπάρχει και άλλη μία θεωρία σύμφωνα με την οποία τα Δάκικα ήταν αρκετά κοντά στα Λατινικά. Ωστόσο, η ιδέα αυτή δεν έχει τύχει μεγάλης υποστήριξης, και η γενική θεωρία είναι πως τα Δακικά είναι συγγενή των [[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικών]] και των [[Βαλτοσλαβικές γλώσσες|Βαλτοσλαβικών]].
=== [[Βαλκανικός γλωσσικός δεσμός]] ===
Ενώ τα περισσότερα μέρη της Ρουμανικής γραμματικής και μορφολογίας βασίζονται στα Κοινά Λατινικά, υπάρχουν ωστόσο μερικά χαρακτηριστικά που μοιράζονται μόνο με άλλες γλώσσες των Βαλκανίων και δενδε συναντώνται σε άλλες Ρομανικές γλώσσες.
Οι γλώσσες αυτές ανήκουν σε ξεχωριστούς κλάδους των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών: [[Βουλγαρική γλώσσα|Βουλγάρικα]] και [[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικά]] και, και σε ορισμένες περιπτώσεις, [[Ελληνική γλώσσα|Ελληνικά]] και [[Σερβική γλώσσα|Σερβικά]].
Ανάμεσα στα κοινά χαρακτηριστικά συναντάμε τον συγκρητισμό της γενικής και δοτικής πτώσης και τον σχηματισμό του μέλλοντα και παρακειμένου.
=== Σλαβικές γλώσσες ===
Η Σλαβικήσλαβική επιρροή βασίστηκε κατά πολύ στα [[Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβική γλώσσα|Παλαιά Εκκλησιαστικά Σλαβονικά]], που χρησιμοποιούνταν ως λειτουργική γλώσσα μέχρι τον 18ο αιώνα, καθώς και τα [[Βουλγαρική γλώσσα|Βουλγαρικά]], [[Ουκρανική γλώσσα|Ουκρανικά]] και [[Σερβική γλώσσα|Σερβικά]].
Περίπου το 20% του λεξιλογίου έχει Σλαβικήσλαβική καταγωγή, συμπεριλαμβανομένων λέξεων όπως: ''a iubi''=αγαπώ, ''glas''=φωνή, ''nevoie''=ανάγκη, ''prieten''=φίλος.
Ωστόσο, πολλές Σλαβικέςσλαβικές λέξεις είναι αρχαϊσμοί και εκτιμάται πως μόνο ένα 10% των λέξεων στα σύγχρονα Ρουμανικά είναι Σλαβικέςσλαβικές.
Υπάρχουν κάποιες Σλαβονικέςσλαβικές επιρροές και σε φωνητικό και λεξικό επίπεδο – παραδείγματος χάριν τα Ρουμανικά υιοθέτησαν το Σλαβονικόσλαβικό "da" ως ναι. Επίσης τα Ρουμανικά είναι η μόνη ευρέως ομιλουμένη σύγχρονη Ρομανική γλώσσα που έχει διατηρήσει το [[φώνημα]] /h/.
=== Άλλες επιρροές ===
== Διεθνείς λέξεις ==
Από τον 19ο αιώνα πολλές σύγχρονες λέξεις δανείστηκαν από άλλες Ρομανικές γλώσσες, ιδιαίτερα από τα [[Γαλλική γλώσσα|Γαλλικά]] και τα [[Ιταλικά γλώσσα|Ιταλικά]] ( πχ.: ''birou<bureau=γραφείο, avion=αεροπλάνο, exploata=εκμεταλλεύομαιεκμετάλλευση'', κτλ. ). Εκτιμάται πως το 38% ταν Ρουμανικώνρουμανικών λέξεων είναι Γαλλικήςγαλλικής ή Ιταλικήςιταλικής καταγωγής και προσθέτοντας τις Λατινικήςλατινικής καταγωγής λέξεις. Περίπου το 75-85% των Ρουμανικών ανιχνευτούν στα Λατινικά.
Πρόσφατα έχει δανειστεί ένας αυξανόμενος αριθμός Αγγλικών λέξεων.
== Γεωγραφική κατανομή ==
Τα Ρουμανικά ομιλούνται βασικά στηνστη Ρουμανία, Μολδαβία, [[Ουκρανία]], [[Ουγγαρία]], [[Σερβία και Μαυροβούνιο]], [[Βουλγαρία]], αλλά υπάρχουν Ρουμανόφωνοι ομιλητές και σε χώρες όπως ο [[Καναδάς]], [[ΗΠΑ]], [[Γερμανία]], [[Ισραήλ]], [[Αυστραλία]] και [[Νέα Ζηλανδία]], κυρίως εξαιτίας της μετανάστευσης μετά τον [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β’Παγκόσμιο Πόλεμο]].
=== Επίσημη γλώσσα ===
[[Αρχείο:Scrisoarea lui Neacsu.jpg|thumb|200px|Το γράμμα του Neacşuείναι το παλαιότερο έγγραφο γραμμένο στα Ρουμανικά που έχει επιβιώσει]]
Τα Ρουμανικά είναι η επίσημη γλώσσα της [[Ρουμανία|Ρουμανίας]]. ΣτηνΣτη Βοϊβοντίνα έχουν καθιερωθεί ως ίσαισότιμα με τις επίσημες γλώσσες, αλλά στην πραγματικότητα η θέση τους είναι κατώτερη των [[Σερβική γλώσσα|Σερβικών]].
Η επίσημη γλώσσα της [[Μολδαβία|Μολδαβίας]] είναι η [[Μολδαβική γλώσσα]], αλλά η επίσημη μορφή αυτής της γλώσσας είναι ταυτόσημη με τα Ρουμανικά, με μερικές ελάσσονες διαφορές στην ορθογραφία.
Σε άλλα μέρη της Σερβίας και της Ουκρανίας, οι Ρουμανικές κοινότητες έχουν πολύ λίγα δικαιώματα ως προς τη χρήση και τη διατήρηση της γλώσσας τους σε σχολεία, τύπο, διοίκηση και θεσμούς.
Τα Ρουμανικά είναι μία από τις πέντε γλώσσες στις οποίες εκτελούνται οι θρησκευτικές λειτουργίες στο αυτόνομοελληνικό μοναστικόαυτοδιοίκητο κέντοτμήμα του [[Άγιο Όρος|Αγίου Όρους]], ομιλούμενα στις σκήτες του [[Σκήτη Τιμίου Προδρόμου Μεγίστης Λαύρας|Τιμίου Προδρόμου]] και Λατσούτου [[Σκήτη Αγίου Δημητρίου ή Λακκοσκήτη|Αγίου Δημητρίου (Λάκκου)]].
<tr><td>Γεια!<td> '''"Salut!"'''
<tr><td>Πώς σε λένε;<td> '''"Cum te cheamă?"'''
<tr><td>ΠώςΤι είσαικάνεις;<td> '''"Ce mai faci?"'''
<tr><td>Εις το επανιδείν!<td> '''"La revedere!"'''
<tr><td>ΑντίοΓεια! <td> '''"Pa!"'''
<tr><td>ΠαρακαλώΣε/Σας παρακαλώ. <td> '''"Te/Vă rog."'''
<tr><td>ΣυγγνώμηΛυπάμαι. <td> '''"Îmi pare rău."'''
<tr><td>Σ'ευχαριστώΕυχαριστώ. <td> '''"Mulţumesc."'''
<tr><td>Ναι. <td> '''"Da."'''
<tr><td>Όχι. <td> '''"Nu."'''
<tr><td>Μιλάτε αγγλικά;<td> '''"Vorbiţi engleza?"'''<td>
</table>
Τι κάνεις? '''''Che fatch'''''
== Εξωτερικές συνδέσεις ==
| 