Ιωάννης Τσόντζας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο Νάννος Τσόντζας γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στην [[Κοζάνη]]. Υπήρξε [[κλέφτες|κλέφτης]] στα προεπαναστατικά χρόνια στην περιοχή του [[Όλυμπος|Ολύμπου]]. Πήρε μέρος στην [[Ελληνική επανάσταση του 1821|επανάσταση του 1821]] στην περιοχή του [[Βέρμιο|Βερμίου]] και του [[Όλυμπος|Ολύμπου]] έως το 1822. Μετά την καταστροφή της [[Νάουσα]]ς επέστρεψε στη [[Δυτική Μακεδονία]] όπου στρατολόγησε πλήθος εθελοντών για τον αγώνα. Στις αρχές του [[1824]] επικεφαλής 1.200 [[Μακεδονία|Μακεδόνων]] μετέβη στα [[Ψαρά]], ύστερα από πρόσκληση των Ψαριανών που αδυνατούσαν να πολεμήσουν στην στεριά, προκειμένου να αναλάβει τη φρουρά του νησιού έναντι της επικείμενης απειλής του από τους [[Οθωμανοί|Οθωμανούς]]. Έτσι με υπαρχηγούς τους οπλαρχηγούς [[Ιωάννης Τουρούντζιας|Ιωάννη Τουρούντζια]] και [[Κότας|Κότα]], καθώς και με την τοπική φρουρά των Ψαριανών και άλλων παροίκων που είχαν προσφύγει στο νησί, αντιστάθηκαν στην [[Οθωμανοί|Τουρκική]] επιδρομή. Σύμφωνα με την παράδοση ο Τσόντζας στο συμβούλιο, που έκαναν οι Ψαριανοί πριν την καταστροφή, εξέφρασε τον φόβο των Μακεδόνων ότι οι Ψαριανοί θα μπουν στα καράβια τους και θα τούςτους εγκαταλείψουν. Οι Ψαριανοί για να τον πείσουν αποφάσισαν να αφαιρέσουν τα πηδάλια από τα πλοία ώστε να τα αχρηστεύσουν και να πολεμήσουν μέχρι εσχάτων στην στεριά, κάτι που αποδείχθηκε μοιραίο για την έκβαση της πολιορκίας τοντων Ψαρών και οδήγησε στην Καταστροφή. Ο Τσόντζας έπεσε μαχόμενος, μαζί με αρκετά παλικάρια του που είχαν ταμπουρωθεί μαζί με τούς [[Ψαρά|Ψαριανούς]], στο Παλιόκαστρο όπου ανατίναξε ο [[Αντώνης Βρατσάνος]] έπειτα από απόφαση της [[Βουλής των Ψαρών]] βάζοντας φωτιά στις πυριτιδαποθήκες μαζί με τον Αρχιφύλακα Σιδέρη. Στην πυρκαγιά που ακολούθησε κάηκαν ζωντανοί οι περισσότεροι Μακεδόνες του Τσόντζα μαζί με αρκετούς Ψαριανούς και 4.000 Τούρκους. Η θυσία των Μακεδόνων στην καταστροφή των Ψαρών, παρά την φήμη ότι ο [[Κότας]] πρόδωσε το σημείο της απόβασης, έχει μείνει βαθιά χαραγμένη στην μνήμη τον Ψαριανών. Και η ευγνωμοσύνη τους θα είναι αιώνια. Η αυτοθυσία του Τσόντζα και της φρουράς των Ψαρών δεν απέτρεψε την καταστροφή των Ψαρών, ενέπνευσε όμως τον εθνικό ποιητή [[Διονύσιος Σολωμός|Διονύσιο Σολωμό]] να γράψει για τη δόξα των λαμπρών παλικαριών, την "''Ολόμαυρη ράχη''":