|
[[Εικόνα:Constantine at war.jpg|thumb|right|250px|Ο Βενιζέλος και ο Κωνσταντίνος συνομιλούν (1913).]]
Ο '''Εθνικός Διχασμός''' (1914-1917) υπήρξε μία σειρά γεγονότων που επικεντρώνονται στη διένεξη μεταξύ του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας, [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθερίου Βενιζέλου]] και του βασιλιά [[Κωνσταντίνος Α' της Ελλάδας|Κωνσταντίνου Α΄]] σχετικά με την είσοδο ή μη της Ελλάδας στον [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκόσμιο Πόλεμο]]. Τα κύρια γεγονότα της διένεξης αφορούν διαδοχικά την παραίτηση του Βενιζέλου, τη δημιουργία ξεχωριστού κράτους με πρωτοβουλία του στην Βόρεια Ελλάδα με πρωτεύουσα τη [[Θεσσαλονίκη]] και την εκδίωξη του Κωνσταντίνου από την Ελλάδα μετά από παρέμβαση των δυνάμεων της [[Αντάντ]]. Η διένεξη αυτή χώρισε την χώρα σε δύο διαφορετικά στρατόπεδα και προκάλεσε εξαιρετικά βαθύ χάσμα στην ελληνική κοινωνία. Οι επιπτώσεις του χάσματος παρέμειναν ως το τέλος της δεκαετίας του '30. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι και η [[Μικρασιατική Εκστρατεία|Μικρασιατική καταστροφή]] μετέπειτα, ήταν σε μεγάλο βαθμό απόρροια του Εθνικού Διχασμού.
==Αίτια==
Ως κύριο αίτιο του Εθνικού Διχασμού θεωρείται η διαμάχη μεταξύ Ε. Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου. Ο Κωνσταντίνος, βάσει του Συντάγματος, είχε δικαιοδοσίες εξαιρετικά περιορισμένες, όμως η επιρροή του σε πολιτικούς της εποχής ήταν παραπάνω από έντονη. Ο αποτυχημένος για την Ελλάδα [[ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897]] χρεώθηκε στους λανθασμένους χειρισμούς φιλοβασιλικών κύκλων και των εκτεταμένων επεμβάσεων στις ένοπλες δυνάμεις. Εξαιτίας αυτών δημιουργήθηκε έντονη δυσαρέσκεια στις τάξεις του στρατού που εκδηλώθηκε το 1909 με το [[Κίνημα στο Γουδί|κίνημα στο Γουδί]], που απαιτούσε άμεσες ανακατατάξεις.
[[Εικόνα:Ελευθέριος Βενιζέλος.jpg|thumb|right|200px|O πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος υποστήριζε πως η είσοδος στον πόλεμο, με το πλευρό της Αντάντ, θα εξυπηρετούσε τα εθνικά συμφέροντα.]]
[[Εικόνα:Constantineiofgreece.jpg|thumb|right|200px|Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, με στολή Γερμανού Στρατηγού, λόγω των φιλογερμανικών αισθημάτων του, υποστήριζε την ουδετερότητα της Ελλάδας στον πόλεμο.]]
Στο πρόσωπο του Ε. Βενιζέλου, το στρατιωτικό κίνημα βρήκε τον κύριο εκφραστή του, τον οποίο και κάλεσε από την Κρήτη για να αναλάβει την πολιτική ηγεσία της χώρας.
Με το ξέσπασμα των [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικών Πολέμων]], ο Κωνσταντίνος τέθηκε επικεφαλής του στρατεύματος και φαίνονταν ως κύριος υπεύθυνος των αλλεπάλληλων επιτυχιών των συγκρούσεων. Στα παρασκήνια όμως, εκείνο το διάστημα δημιουργήθηκε το πρώτο χάσμα στις σχέσεις Κωνσταντίνου-Βενιζέλου: χαρακτηριστική ήταν η διάσταση απόψεων για την άμεση κατάληψη ή μη της Θεσσαλονίκης, την οποία ο Βενιζέλος ήθελε να επιτύχει πάση θυσία, για την στρατηγική της σημασία και προς αποφυγή κατάληψής της από τους Βουλγάρους (ο Κωνσταντίνος αντ' αυτού επιθυμούσε προέλαση προς βόρεια και κατάληψη του Μοναστηρίου). Το συγκεκριμένο γεγονός παρέμεινε γνωστό τότε μόνο σε περιορισμένους πολιτικούς και στρατιωτικούς κύκλους.
==Η αρχή της διένεξης==
Ο Ε. Βενιζέλος επεδίωκε την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της [[Αντάντ]]. Οι Αγγλογάλλοι όμως απέβλεπαν στη συμμαχία ή ουδετερότητα της Βουλγαρίας και της Τουρκίας και απέρριπταν, προς το παρόν, τις προτάσεις του Βενιζέλου.
Η προσπάθεια της Αντάντ να συμφιλιώσει [[Σερβία]], [[Βουλγαρία]], Τουρκία και Ελλάδα και να δημιουργήσει ένα συνασπισμό στα [[Βαλκάνια]] απέτυχε. Ο Βενιζέλος προς στιγμήν είχε συμφωνήσει να παραχωρηθούν εδάφη της Ανατολικής Μακεδονίας στη Βουλγαρία σε ενδεχόμενη νίκη, με αντάλλαγμα εδάφη στη Μικρά Ασία. Παρά ταύτα, οι Αγγλογάλλοι δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την είσοδο στον πόλεμο της Τουρκίας αρχικά και της Βουλγαρίας αργότερα, στο πλευρό των Αυστρογερμανών.
Στη φιλοαντατική πολιτική του Βενιζέλου θα εναντιωθεί το Παλάτι, το οποίο απέβλεπε στην ουδετερότητα, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός ζήτησε να συμμετάσχει η Ελλάδα στο πλευρό των Συμμάχων στην επιχείρηση των [[Δαρδανέλια|Δαρδανελίων]] (Φεβρουάριος 1915). Μάλιστα, ο Κωνσταντίνος απέρριψε την προσφορά της Κύπρου απο τη Βρετανία, με αντάλλαγμα τη συμπαράταξη της Ελλάδος με την Αντάντ.
Η διαφωνία μεταξύ Βασιλιά και Πρωθυπουργού οδήγησε στην παραίτηση της Κυβέρνησης Βενιζέλου την 21η Φεβρουαρίου 1915. Στις εκλογές του Μαΐου η λαϊκή ετυμηγορία επανεκλέγει τον Βενιζέλο, ο οποίος με τη νέα εκλογή του επαναλαμβάνει τη δέσμευση που είχε αναλάβει η Ελλάδα ως σύμμαχος απέναντι στη Σερβία, εάν δεχθεί εκείνη επίθεση της Βουλγαρίας. Τα Ανάκτορα ανένδοτα εμμένουν στις θέσεις τους, πράγμα που οδηγεί τον Έλληνα Πρωθυπουργό σε νέα παραίτηση και αποχή του κόμματός του από τις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου 1915.
| 