Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΕΔΑ (συζήτηση | συνεισφορές) |
επαναφορά κειμένου |
||
Γραμμή 2:
Η '''Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά''' ('''Ε.Δ.Α.''') ήταν ελληνικό πολιτικό κόμμα που έδρασε κυρίως την περίοδο [[1951]]-[[1974]] (με διακοπή λειτουργίας κατά τη διάρκεια της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|επταετίας]]). Ήταν το μεγαλύτερο νόμιμο κόμμα της [[αριστερά (πολιτική)|Αριστεράς]] την περίοδο εκείνη με σημαντική κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Μετά τη [[μεταπολίτευση]] επανήλθε χωρίς όμως τη δυναμική του παρελθόντος, για να διαλυθεί οριστικά μετά το 1985.
== Ίδρυση ==
Η ΕΔΑ ιδρύθηκε σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση στις [[3 Αυγούστου]] του [[1951]] σαν συνασπισμός κομμάτων της αριστεράς, με την πρωτοβουλία του εκτός νόμου τότε τελούντος Κ.Κ.Ε., με πρόεδρο τον [[Ιωάννης Πασαλίδης|Ιωάννη Πασαλίδη]].<br>
Την ιδρυτική διακήρυξή της υπέγραψαν μικρά αριστερά κόμματα που ήταν νόμιμα εκείνη την περίοδο: το [[Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας]] του Ι. Πασαλίδη, ο [[Δημοκρατικός Συναγερμός (Ελλάδα)|Δημοκρατικός Συναγερμός]], το [[Κόμμα Αριστερών Φιλελευθέρων]] των Νεόκοσμου Γρηγοριάδη και Σταμ. Χατζημπέη, και το [[Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα]] του Μιχαήλ Κύρκου.<ref>[http://www.enet.gr/online/online_obj?pid=107&tp=T&id=77170188 Ένα κόμμα που άλλαξε την ιστορία], Φοίβου Οικονομίδη, Ελευθεροτυπία 5/8/2006</ref> Ο βασικός κορμός των στελεχών της ήταν μέλη του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|Κ.Κ.Ε.]], το οποίο είχε τεθεί εκτός νόμου από το [[1947]], όπως και οι Εμμ. Πρωιμάκης και οι στρατηγοί Σαράφης, Χατζημιχάλης και Αυγερόπουλος.
== Ιστορία ==
Η Ε.Δ.Α. πρωτοσυμμετείχε σε βουλευτικές εκλογές στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1951|Εκλογές του 1951]] όπου εξελέγησαν τελικά 10 βουλευτές. Ήταν τότε το μοναδικό κόμμα που καταψήφισε στη Βουλή την ένταξη της Ελλάδας στο [[ΝΑΤΟ]]. Στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1952|εκλογές του 1952]], με πλειοψηφικό, δεν κατάφερε να αναδείξει ούτε έναν βουλευτή. Το [[1956]] η Ε.Δ.Α. μετατράπηκε σε ενιαίο κόμμα. Το [[1958]] η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. αποφασίζει να διαλύσει όσες παράνομες οργανώσεις της είχαν απομείνει στην Ελλάδα και τα μέλη τους να ενταχθούν στην νόμιμη Ε.Δ.Α. Στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1958|εκλογές του χρόνου αυτού]] κατορθώνει να πάρει το 24,4% των ψήφων καταλαμβάνοντας 78 βουλευτικές έδρες και να αναδειχτεί [[αξιωματική αντιπολίτευση]].
Αυτή η επιτυχία της, η οποία είναι η μεγαλύτερη εκλογική επιτυχία ελληνικού αριστερού κόμματος μέχρι σήμερα, προκάλεσε ανησυχία στα επιτελεία του στρατού και του «παρακράτους», τα οποία επανενεργοποίησαν και αναθεώρησαν το [[σχέδιο «Περικλής»]], με στόχο να περιορίσουν τις δυνάμεις της ΕΔΑ. Το σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1961|εκλογές του 1961]] που έμειναν γνωστές σαν ''«εκλογές βίας και νοθείας»''. Στις εκλογές αυτές η ΕΔΑ έλαβε μέρος ως ''Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδας-ΠΑΜΕ''. Κατά την προεκλογική περίοδο τα μέλη και οι οπαδοί της έγιναν αντικείμενο διώξεων από στρατιωτικούς, χωροφύλακες και υποκινούμενους πολίτες. Σημειώθηκαν κατ'επανάληψιν βίαια επεισόδια με νεκρούς, ενώ αντικείμενα επιθέσεων και διώξεων έγιναν και οι υποψήφιοι βουλευτές της.
Έκτοτε η ΕΔΑ περιόρισε αυτοβούλως τη συμμετοχή της στις εκλογές με σκοπό να ενισχυθεί η [[Ένωσις Κέντρου]] και να ανέλθει στην εξουσία.
Λίγο πριν από τις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1963|εκλογές]] του 1963, η Ελλάδα εισήλθε σε μία περίοδο πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής, λόγω της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ [[Γρηγόρης Λαμπράκης|Γρηγόρη Λαμπράκη]] από μέλη του ακροδεξιού παρακρατικού μηχανισμού. Η ηγεσία της ΕΔΑ κατηγόρησε τον τότε πρωθυπουργό της [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|ΕΡΕ]] [[Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής|Κωνσταντίνο Καραμανλή]] ως [[ηθικός αυτουργός|ηθικό αυτουργό]].<ref>Εφημερίδα [[Η Αυγή]] φ. 31-5-1964 κυκλοφόρησε με προμέτωπη κεφαλαιογράμματη επικεφαλίδα "ΕΜΗΝΥΘΗ Ο ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ, ως ήθικός αυτουργός της δολοφονίας Λαμπράκη". Τη μήνυση αυτή υπέβαλε η Πολιτική Αγωγή (οικογένειες Λαμπράκη και Τσαρουχά, πίσω από τις οποίες ήταν η ΕΔΑ-ΚΚΕ), μία ημέρα πριν, στις [[30 Μαΐου]] [[1964]], η οποία στρέφονταν επίσης κατά 5 υπουργών και υφυπουργών της ΕΡΕ.</ref>
Οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις (κυρίως [[Ε.Ρ.Ε.]] και [[Ένωση Κέντρου]]) θεωρούσαν την ΕΔΑ κομμουνιστική και επεδίωκαν την απομόνωσή της. Τα μέλη της αντιμετωπίζονταν με καχυποψία και ήταν συχνά αντικείμενο διώξεων, όπως και το δημοσιογραφικό της όργανο, η εφημερίδα [[Η Αυγή|''«Αυγή»'']].<br>
Ο [[Γεώργιος Παπανδρέου (πρεσβύτερος)|Γεώργιος Παπανδρέου]] ονόμαζε την πολιτική του ''«διμέτωπο αγώνα»'' κατά της Δεξιάς και της Αριστεράς. Συνεργάστηκε μαζί της μόνο στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1956|εκλογές του 1956]] με μοναδικό σκοπό την αλλαγή του εκλογικού συστήματος σε περίπτωση νίκης. Στη συνέχεια όμως, αν και κεντρώος, μετά την νίκη του στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1963|εκλογές του 1963]], επειδή δεν πέτυχε αυτοδυναμία στη Βουλή, προτίμησε να παραιτηθεί και να προκηρύξει νέες εκλογές [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1964|τον Φεβρουάριο του 1964]], παρά να κάνει κυβέρνηση συνεργασίας με την ΕΔΑ.
Μετά το Απριλιανό πραξικόπημα η ΕΔΑ διαλύθηκε, όπως και τα υπόλοιπα κόμματα και τα περισσότερα στελέχη της συνελήφθησαν και εξορίστηκαν.
Μετά τη [[μεταπολίτευση]] έγινε προσπάθεια αναβίωσής της αλλά χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Το 1974 συμμετείχε στις πρώτες [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1974|εκλογές]] μετά την [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορία]] στο σχήμα της [[Ενωμένη Αριστερά|Ενωμένης Αριστεράς]] και εξέλεξε τον πρόεδρό της [[Ηλίας Ηλιού|Ηλία Ηλιού]] βουλευτή. Στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1977|εκλογές του 1977]] συνεργάστηκε με το [[ΚΚΕ Εσωτερικού]] με την επωνυμία [[Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων]], ενώ το 1981 και το 1985 συνεργάστηκε υπό την καθοδήγηση του [[Μανώλης Γλέζος|Μανώλη Γλέζου]] με το [[ΠΑΣΟΚ]]. Κατόπιν διαλύθηκε και τυπικά.
== Γνωστοί πολιτικοί της ΕΔΑ ==
Σπουδαία στελέχη της Ε.Δ.Α. υπήρξαν οι:
* [[Ιωάννης Πασαλίδης]]
* [[Γρηγόρης Λαμπράκης]]
* [[Μίκης Θεοδωράκης]]
* [[Μανόλης Γλέζος]]
* [[Ηλίας Ηλιού]]
* [[Λεωνίδας Κύρκος]]
* [[Αντώνης Μπριλλάκης]] κ.α.
== Παραπομπές ==
{{παραπομπές|2}}
==Προτεινόμενη βιβλιογραφία==
*Ιωάννα Παπαθανασίου, Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά 1951-1967. Το αρχείο της, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών-Θεμέλιο, Αθήνα 2001
*Ιωάννα Παπαθανασίου, « ΕΔΑ το μαζικό κόμμα της προδικτατορικής Αριστεράς » στο Η Ελληνική κοινωνία κατάτην πρώτη μεταπολεμική περίοδο 1945-1967, εκδ. Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Αθήνα, 1994, σελ.681-698
*Ηλίας Νικολακόπουλος, Η καχεκτική δημοκρατία. Κόμματα και εκλογές, 1946-1967, εκδ Πατάκης, Αθήνα, 2001
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* [http://www.enet.gr/online/online_issues?pid=61&dt=26/02/2002 Αφιέρωμα για τα 50 χρόνια από την ίδρυση της ΕΔΑ, ''Ελευθεροτυπία'' της 26/2/2002]
* [http://replay.waybackmachine.org/20071210054920/http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=13506&m=S17&aa=1 Παρουσίαση βιβλίων για την ΕΔΑ από τον Φίλιππο Φιλίππου, ''Το Βήμα'' της 3/3/2002]
* [http://replay.waybackmachine.org/20071210054916/http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12428&m=A04&aa=1 Γεγονότα και κλίμα της εποχής, ''Το Βήμα'' της 11/5/1997]
* [http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_312682_27/01/2002_13961 Αναδρομή στην ιστορία της ΕΔΑ από τον Μιχάλη Κατσίγερα, ''Καθημερινή'' της 27/1/2002]
[[Κατηγορία:Ελληνικά πολιτικά κόμματα]]
[[Κατηγορία:Νεότερη ελληνική ιστορία]]
[[ca:Esquerra Democràtica Unida]]
[[de:Eniea Dimokratiki Aristera]]
[[en:United Democratic Left]]
[[ru:Единая демократическая левая партия]]
[[uk:Єдина демократична ліва партія]]
| |||