Ελληνική πεζογραφία 1830-1880: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ To "Πεζογραφία 1830-1880" μετακινήθηκε στο "Ελληνική πεζογραφία 1830-1880": πιο σαφής τίτλος |
|||
Γραμμή 12:
Το χαρακτηριστικό των πρώτων μυθιστορημάτων που εκδόθηκαν ήταν η κοινή δομή: αφηγούνταν την ιστορία ενός ζευγαριού ερωτευμένων που ο έρωτάς τους αντιμετώπιζε εμπόδια που δεν τους επέτρεπαν να είναι μαζί. Ως προς την μορφή όμως και την ανάπτυξη του θέματος τα έργα παρουσιάζουν ποικιλία: το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα, ο ''Λέανδρος'' του [[Παναγιώτης Σούτσος|Παναγιώτη Σούτσου]], είναι επιστολικό μυθιστόρημα που ακολουθεί ξένα πρότυπα όπως το ''Die Leiden des jungen Werthers'' toy Γκαίτε και έχει τυπικά [[ρομαντισμός|ρομαντικά]] μοτίβα, όπως το μοτίβο της περιπλάνησης, την υπερβολική έκφραση συναισθημάτων, τον θάνατο από θλίψη και την αυτοκτονία. Τα ίδια μοτίβα απαντώνται και σε ένα άλλο επιστολικό μυθιστόρημα που ακολουθεί την ίδια δομή, τον ''Θέρσανδρο'' του Επαμεινώνδα Φραγκούδη, αλλά και στο μυθιστόρημα ''Ο εξόριστος του 1831'' του αδερφού του [[Παναγιώτης Σούτσος|Παναγιώτη]], [[Αλέξανδρος Σούτσος|Αλέξανδρου Σούτσου]], με την διαφορά ότι ο ''Εξόριστος'' δεν έχει επιστολική μορφή και σ' αυτόν η πλοκή είναι το όχημα για να παρουσιαστούν οι αντιπολιτευτικές ιδέες του συγγραφέα. Σε άλλα έργα όμως επιλέγεται το αίσιο τέλος, όπως στην δημοφιλέστατη τότε ''Ορφανή της Χίου'' του Ιάκωβου Πιτσιπιού, η οποία, σύμφωνα με τις δηλώσεις και τις προθέσεις του συγγραφέα, ακολουθεί τις συμβάσεις του περιπετειώδους αρχαιοελληνικού μυθιστορήματος. Ένα ρομαντικό έργο που ξεχωρίζει είναι ο ''Ζωγράφος'', του Γρηγόριου Παλαιολόγου, που βασίζεται μεν σε μία ερωτική ιστορία, αλλά ασκεί με χιούμορ καυστική κριτική στην πολιτική και κοινωνική ζωή και τις συνήθειες των αθηναίων της εποχής (της [[δεκαετία 1830|δεκαετίας του 1830]]).
===Τα ιστορικά μυθιστορήματα===
Μετά το [[1850]] παρατηρείται η τάση της παραγωγής [[ιστορικό μυθιστόρημα|ιστορικών μυθιστορημάτων]]. Το πρώτο έργο αυτής της ομάδας είναι ο ''Αυθέντης του Μορέως'' ([[1850]]), του [[Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής|Α. Ρ. Ραγκαβή]], που αφηγείται μια ιστορία από τα χρόνια της [[Φραγκοκρατία|Φραγκοκρατίας]] στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], βασισμένη στο ''[[Χρονικόν του Μορέως]]''. Η εποχή της βενετοκρατίας στην [[Κρήτη]] ενέπνευσε τον [[Σπυρίδων Ζαμπέλιος|Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο]] στο δικό του ιστορικό μυθιστόρημα, τους ''Κρητικούς γάμους'' ([[1871]]), ενώ στον [[17ος αιώνας|17ο αιώνα]], αλλά στην τουρκοκρατούμενη [[Αθήνα]], τοποθετείται το μυθιστόρημα ''Βασιλική, σουλτάνα η Αθηναία'' ([[1878]]), του Νικολάου Μακρή. Στα δύο αυτά μυθιστορήματα το ιστορικό στοιχείο υπερτερεί έναντι της μυθιστορηματικής πλοκής και του μύθου, και από αυτήν την άποψη θεωρούνται αποτυχημένα. Αντιθέτως, περισσότερο ισορροπημένη ανάπτυξη παρουσιάζουν τα εμπνευσμένα από την [[Τουρκοκρατία]] και την [[Επανάσταση του 1821]] μυθιστορήματα ''Η ηρωίς της Ελληνικής Επαναστάσεως'' ([[1861]]) του Στέφανου Ξένου και ''Κατσαντώνης'' και ''Αι τελευταίαι ημέραι του Αλή πασά'' ([[1862]]) του Κωνσταντίνου Ράμφου, που έγιναν πολύ δημοφιλή αναγνώσματα.
===Μυθιστορήματα με ιδιαίτερο χαρακτήρα===
Από το σύνολο των μυθιστορημάτων της περιόδου ξεχωρίζουν τα έργα ''Ο Πολυπαθής'' ([[1839]]) του Γρηγορίου Παλαιολόγου, ''Ο Πίθηκος Ξουθ'' ([[1849]]) του Ιάκωβου Πιτσιπιου, ο ''Θάνος Βλέκας'' ([[1855]]) του Παύλου Καλλιγά, η ''Πάπισσα Ιωάννα'' ([[1866]]) του [[Εμμανουήλ Ροΐδης|Ροΐδη]], η ''Στρατιωτική Ζωή εν Ελλάδι'' ([[1870]]) του Χαρίλαου Δημόπουλου και ο ''Λουκής Λάρας'' ([[1871]]) του [[Δημήτριος Βικέλας|Δ. Βικέλα]].
Ο ''Πολυπαθής'' έχει μία ιδιαίτερη θέση γιατί ακολουθεί ένα διαφορετικό λογοτεχνικό πρότυπο, το [[πικαρικό μυθιστόρημα]]. Ο κεντρικός ήρωάς του, Αλέξανδρος Φαβίνης, αφηγείται την περιπετειώδη ζωή του και τα ταξίδια του σε πολλές χώρες της [[Ευρώπη|Ευρώπης]] και της [[Ασία|Ασίας]] και εξιστορεί με κωμικό και συχνά ειρωνικό τρόπο όχι μόνο τα παθήματά του, αλλά και τα ήθη των λαών και των ανθρώπων που γνώρισε. Το έργο αντιμετωπίστηκε με αυστηρή κριτική γιατί θεωρήθηκε ότι προέβαλλε αρνητικά πρότυπα που μπορεί να διαφθείρουν τα ήθη.
Κωμικό και σατιρικό περιεχόμενο, καθώς και κάποια [[πικαρικό μυθιστόρημα|πικαρικά στοιχεία]] έχει και ο ημιτελής ''Πίθηκος Ξουθ'', το δεύτερο έργο του Ιάκωβου Πιτσιπιού, που είναι ωστόσο τελείως διαφορετικό από την ''Ορφανή της Χίου''. Ο συγγραφέας ασκεί κριτική στην ζωή των Ελλήνων αστών μέσω του πιθήκου πρωταγωνιστή, ο οποίος αποδεικνύεται ότι είναι ο διάσημος περιηγητής Μπαρτόλντι που έζησε για πολλά χρόνια μακριά από τους ανθρώπους και απέκτησε χαρακτηριστικά πιθήκου.
==Το διήγημα==
Το διήγημα κατά τη συγκεκριμένη περίοδο καλλιεργήθηκε πολύ λιγότερο από το μυθιστόρημα. Τα πρώτα δείγματα διηγημάτων είναι δύο ανώνυμα που αποδίδονται στον [[Παναγιώτης Σούτσος|Παναγιώτη Σούτσο]], το ''Αναμνήσεις ενός ψιττακού'' και το ημιτελές ''Τρισχιλιόπηχος'', που δημοσιεύθηκαν το 1833 στην εφημερίδα "'Ηλιος", που διεύθυνε ο ίδιος. Διηγήματα είχαν δημοσιευτεί επίσης στο περιοδικό "Ίρις", υπό την διεύθυνση του [[Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής|Α.Ρ.Ραγκαβή]], που δυστυχώς δεν σώζεται. Η πρώτη αυτοτελής έκδοση διηγημάτων έγινε σχετικά νωρίς, το [[1845]], με το διηγήματα του Ιωάννη Δεληγιάννη. Ο πιο παραγωγικός συγγραφέας διηγημάτων ήταν ο [[Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής]], που εξέδωσε τρεις τόμους (1855, 1857, 1859). Τα διηγήματά του όμως δεν διαδραματίζονται στην Ελλάδα και έχουν μικρή σχέση με την ελληνική πραγματικότητα. Πολλά από αυτά είναι διασκευές ή μεταφράσεις ξένων έργων. Άλλοι διηγηματογράφοι της περιόδου είναι οι Κωνσταντίνος Πωπ, Δημήτριος Αινιάν και [[Άγγελος Βλάχος]].
| |||