Ηλιακό ρολόι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ZéroBot (συζήτηση | συνεισφορές)
μ r2.7.1) (Ρομπότ: Προσθήκη: bn:সূর্যঘড়ি
μ r2.7.3) (Ρομπότ: Αλλαγή la:Horologium solarium σε la:Solarium; διακοσμητικές αλλαγές
Γραμμή 1:
[[FileΑρχείο:Gnomon--21juin.gif|thumb|Αρχή λειτουργίας του Ηλιακού ρολογιου]]
 
 
Το '''Ηλιακό ρολόι''' είναι μία συσκευή που μετρά το χρόνο από την σκιά που ρίχνει ο [[ήλιος]] πάνω σε ένα αντικείμενο. Τα ηλιακά [[ρολόι|ρολόγια]] είναι ο αρχαιότερος τύπος ρολογιών. Επινοήθηκαν από τους Χαλδαίους περί το 2000 π.Χ. και από αυτούς διαδόθηκαν σε όλους τους λαούς του αρχαίου κόσμου. Υπάρχουν πολλά είδη ηλιακών ρολογιών, όπως τα οριζόντια, τα κατακόρυφα, τα ισημερινά, τα αναλημματικά, τα πολικά, κοίλες σφαίρες κ.α. Στους πιο συνηθισμένους τύπους ηλιακών ρολογιών, όπως το οριζόντιο και το κατακόρυφο, ο ήλιος ρίχνει τη σκιά του σε ένα στύλο, ο οποίος ονομάζεται [[γνώμονας]] σε ένα επίπεδο όπου είναι χαραγμένο το διάγραμμα των ωρών.
 
== Το Ισημερινό ηλιακό ρολόι ==
Στο ισημερινό ηλιακό [[ρολόι]] ο [[γνώμονας]] είναι σταθερός, παράλληλος με τον άξονα περιστροφής της [[γη|γης]]. Είναι δηλαδή προσανατολισμένος προς τον [[Πολικός Αστέρας|Πολικό Αστέρα]] και σχηματίζει γωνία με το οριζόντιο επίπεδο ίση με το [γεωγραφικό πλάτος] του τόπου. Η επιφάνεια του ρολογιού, όπου είναι χαραγμένες οι γραμμές των ωρών, είναι παράλληλη με το ισημερινό επίπεδο της γης. Δηλαδή η ωρολογοπλακα είναι κάθετη στον γνώμονα και σχηματίζει γωνία με τον ορίζοντα του τόπου ίση με τη συμπληρωματική του γεωγραφικού πλάτους. Σε 24 ώρες η σκιά του ήλιου διαγέφει ένα κύκλο, 360<sup>ο</sup>, οπότε σε μια ώρα η σκιά του ήλιου θα διαγράφει γωνία 360<sup>ο</sup>:24=15<sup>ο</sup>. Πραγματικά οι γραμμές που ορίζουν τις ώρες στο ισημερινό ηλιακό ρολόι σχηματίζουν γωνία με την επόμενη ή προηγούμεη ώρα 15<sup>ο</sup>.
 
== Το Οριζόντιο ηλιακό ρολόι ==
[[FileΑρχείο:Sundial at Athens.jpg|left|thumb|Οριζόντιο [[ηλιακό ρολόι]] στον Εθνικό Κήπο]]
Στο οριζόντιο ηλιακό [[ρολόι]] η επιφάνεια όπου χαράσσεται το διάγραμμα των ωρών είναι οριζόντια. Η γραμμή που αντιστοιχεί στην ώρα 12:00 είναι προσανατολισμένη στη διεύθυνση βορρά - νότου με κατεύθυνση προς το βορρά. Η γραμμή που αντιστοιχεί στην ώρα 6:00 κατευθύνεται προς τη δύση και η γραμμή που αντιστοιχεί στην ώρα 18:00 κατευθύνεται προς την ανατολή. Ο [[γνώμονας]] του οριζόντιου ηλιακού ρολογιού είναι σταθερός, είναι παράλληλος προς τον άξονα της γης και κατευθύνεται προς τον [[Πολικός Αστέρας|Πολικό Αστέρα]]. Σχηματίζει δε με το οριζόντιο επίπεδο γωνία ίση με το [[γεωγραφικό πλάτος]] του τόπου.
 
== Το Κατακόρυφο ηλιακό ρολόι ==
[[FileΑρχείο:Vertical sundial 1GEL Dramas.jpg|thumb|Κατακόρυφο ηλιακό ρολόι]]
Το κατακόρυφο ηλιακό ρολόι έχει, συνήθως, νότιο προσανατολισμό. Η επιφάνεια όπου χαράσσεται το διάγραμμα των ωρών είναι κατακόρυφη. Ο [[γνώμονας]] είναι σταθερός, παράλληλος με τον άξονα της [[γη]], δηλαδή σχηματίζει γωνία με το κατακόρυφο επίπεδο ίση με τη συμπληρωματική γωνία του γεωγραφικού πλάτους (90-φ) του τόπου. Το "Ωρολόγιον του Ανδρόνικού του Κυρρήστου" ή "Πύργος των Ανέμων" ή και "Αέρηδες", που βρίσκεται στην Αθήνα, έχει οκτώ κατακόρυφα ηλιακά ρολόγια ένα σε κάθε πλευρά του οκταγωνικού κτίσματος.
 
== Το Πολικό ηλιακό ρολόι ==
Στα πολικά ηλιακά ρολόγια ο [[γνώμονας]] είναι σταθερός, παράλληλος με τον άξονα της γης. Η επιφάνεια πάνω στην οποία χαράσσεται το διάγραμμα των ωρών είναι κάθετη στο μεσημβρινό επίπεδο του τόπου και παράλληλη με τον γνώμονα.
 
== Το Αναλημματικό ηλιακό ρολόι ==
[[FileΑρχείο:4Lykeio Dramas sundial.jpg|thumb|Αναλημματικό ηλιακό ρολόι]]
Το αναλημματικό ηλιακό ρολόι είναι ένας τύπος ηλιακού ρολογιού όπου ο [[γνώμονας]] είναι κατακόρυφος, μετακινούμενος και το επίπεδο όπου χαράσσονται οι ώρες του ρολογιού είναι οριζόντιο. Οι ώρες τοποθετούνται στην περιφέρεια μια [[Έλλειψη|έλλειψης]]. Ο μεγάλος άξονας της έλλειψης προσανατολίζεται στη διεύθυνση Ανατολής- Δύσης, ενώ ο μικρός άξονας στη διεύθυνση Βορρά - Νότου. Στην κατεύθυνση του βορρά αντιστοιχεί η ώρα 12:00, στην κατεύθυνση της δύσης αντιστοιχεί η ώρα 6:00 και στην κατεύθυνση της ανατολής η ώρα 18:00. Ο τύπος αυτός του ηλιακού ρολογιού είναι ο κατάλληλος για την υλοποίηση στην αυλή ενός σχολείου μιας και το ρόλο του γνώνομα μπορεί να πάρει ένας μαθητής και οι γραμμές των ωρών μπορούν να σχεδιαστούν στο δάπεδο της αυλής.
 
== Βιβλιογραφία ==
* {{cite book | author = Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης | year = 1996 | title = Μετρώντας τον άχρονο χρόνο | publisher = Δίαυλος | location = Αθήνα | isbn = 960-7140-38-9}}
* {{cite book | author = Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης | year = 1995 | title = H Oδύσσεια των Hμερολογίων-Aναζητώντας τις ρίζες της γνώσης A΄ τόμος | publisher = Δίαυλος | location = Αθήνα | isbn =960-7140-80-Χ }}
* {{cite book | author = Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης | year = 1995 | title = H Oδύσσεια των Hμερολογίων-Aναζητώντας τις ρίζες της γνώσης Β΄ τόμος | publisher = Δίαυλος | location = Αθήνα | isbn =960-7140-81-8 }}
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
 
* [http://www.sundials.gr Ηλιακό Ρολόι]
Γραμμή 76:
[[kk:Күн сағаты]]
[[ko:해시계]]
[[la:Horologium solariumSolarium]]
[[lb:Sonnenauer]]
[[lt:Saulės laikrodis]]