Κλασική εποχή: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ήδη το 493-492 με την προτροπή του Θεμιστοκλή άρχισε η ναυπήγηση νέων πλοίων με τα χρήματα από τα μεταλλεύματα του Λαυρίου. Ο ίδιος θεωρούσε ότι ο στόλος θα αποτελέσει αποφασιστικό παράγοντα σε επικείμενη σύγκρουση με τους Πέρσες. Ο νέος αθηναϊκός στόλος, αποτελούμενος από 180 νέες [[τριήρης|τριήρεις]] και από 100 παλιές [[Πεντηκόντορος|πεντηκοντόρους]], καθιστούσε την Αθήνα πρώτη ναυτική δύναμη στην Ελλάδα, και ήταν έτοιμος το 481 π.Χ. Το ίδιο έτος οι αντιπερσικές ελληνικές δυνάμεις δημιούργησαν την ελληνική συμμαχία των περσικών πολέμων, γνωστή από τον Ηρόδοτο με την ονομασία «Έλληνες». Ο [[Ξέρξης]] ο Α’ βασιλιάς των Περσών τέθηκε επικεφαλής της εκστρατείας που ξεκίνησε από τις [[Σάρδεις]], πέρασε τον [[Ελλήσποντος|Ελλήσποντο]] και έθεσε υπό την κυριαρχία του τη Μακεδονία. Εν συνεχεία οι περσικές δυνάμεις προχώρησαν χωρίς να συναντήσουν ιδιαίτερη αντίσταση, αφού η [[Θεσσαλία]] και η [[Αρχαία Θήβα|Θήβα]] είχαν ''μηδίσει'', δηλαδή είχαν αποδεχτεί τους Πέρσες. Συγκρούστηκαν με ελληνικές δυνάμεις στις [[Μάχη των Θερμοπυλών|Θερμοπύλες]] με 4.000 Πελοποννήσιους, εκ των οποίων οι 300 Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον [[Λεωνίδας|Λεωνίδα]], και 3.000 από στρατιωτικά τμήματα από τη [[Λοκρίδα]] τη [[Φωκίδα]] καθώς και [[Θεσπιείς]]. Τελικά μετά την προδοσία από τον [[Εφιάλτης ο Ευρυδήμου|Εφιάλτη]], στο πεδίο της μάχης παρέμειναν ως το τέλος οι 300 Σπαρτιάτες και οι 700 Θεσπιείς οι οποίοι και έπεσαν ηρωικά.

Το [[395 π.Χ.]] δημιουργήθηκε ένας αντισπαρτιατικός συνασπισμός με την οικονομική υποστήριξη της Περσίας, αποτελούμενος από το [[Άργος]], την [[Αρχαία Κόρινθος|Κόρινθο]], την [[Αθήνα]] και τη [[Θήβα]]. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανάκληση του στρατού του Αγησιλάου από την Ιωνία. Το [[394 π.Χ.]] δόθηκε μία [[ναυμαχία της Κνίδου|ναυμαχία]] στην [[Κνίδος Καρίας|Κνίδο]] που οδήγησε στην ήττα του σπαρτιατικού από τον αθηναϊκό στόλο, με συνέπεια η Σπάρτη να μην ελέγχει πλέον το Αιγαίο. Ήταν το πρώτο γεγονός που έδωσε στην Αθήνα τη δυνατότητα να επανέλθει στο Αιγαίο και να ασκήσει πολιτική επιρροή στην περιοχή, αφού αποδεσμεύθηκε από τη συνθήκη του [[404 π.Χ.]] και άρχισε να ανακτά την πολιτική της ισχύ. Το τέλος του πολέμου ήλθε με την [[Ανταλκίδειος ειρήνη|Ανταλκίδειο ειρήνη]] ή [[ειρήνη του βασιλέως]] (φθινόπωρο του [[387 π.Χ.]]), που επικυρώθηκε την άνοιξη του [[386 π.Χ.]], που συμφωνήθηκε μεταξύ του [[Αρταξέρξης Β'|Αρταξέρξη Β’]] και του Σπαρτιάτη ναυάρχου [[Ανταλκίδας|Ανταλκίδα]] και ανακοινώθηκε στους εκπροσώπους των ελληνικών πόλεων από τον Τισσαφέρνη. Σύμφωνα με τους όρους της ειρήνης: οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας μαζί με τις [[Κλαζομενές]] και η [[Κύπρος]] ανήκαν πλέον στον Αρταξέρξη οι υπόλοιπες πόλεις ήταν αυτόνομες, εκτός από τη [[Λήμνος|Λήμνο]], τη [[Σκύρος|Σκύρο]] και την [[Ίμβρος|Ίμβρο]], που αναγνωρίστηκαν ως αθηναϊκές [[κληρουχία|κληρουχίες]]. Η Σπάρτη ανέλαβε την επίβλεψη της τήρησης των όρων.

Με τον όρο θηβαϊκή ηγεμονία εννοούμε την επέκταση της πολιτικής επιρροής της [[Αρχαία Θήβα|Θήβας]] εκτός των ορίων της [[Βοιωτία|Βοιωτίας]]. Η επίτευξη της ηγεμονίας προϋπέθετε την ανασύσταση της βοιωτικής ομοσπονδίας, κάτι που έλαβε χώρα την περίοδο 379-371 με την απελευθέρωση των βοιωτικών πόλεων. Ήδη από το 370 π.Χ. όλη η κεντρική Ελλάδα (Εύβοια, Φωκίς, Λοκρίς, Μαλίς, Αιτωλία, Ακαρνανία) από τη Βοιωτία στο νότο ως την [[Ακαρνανία]] στα δυτικά ήταν σύμμαχος της Θήβας. Μεταξύ των Θηβαίων που απελευθέρωσαν την πόλη από τη Σπάρτη ήταν ο [[Πελοπίδας]] και ο [[Επαμεινώνδας]], οι οποίοι ως ''Βοιωτάρχαι'' (όρος αντίστοιχος του στρατηγού) επιχείρησαν ο Πελοπίδας προς βορρά και ο Επαμεινώνδας προς νότο. Στόχος των επιχειρήσεων του Πελοπίδα ήταν ο περιορισμός της ισχύος του τυράννου των Φερρών Αλέξανδρου και η ανασύσταση του [[Κοινό των Θεσσαλών|Κοινού των Θεσσαλών]]. Η πρώτη εκστρατεία του Επαμεινώνδα ήταν και από τις σημαντικότερες. Ήδη μετά τη [[μάχη των Λεύκτρων]] ανασυστάθηκε το κοινό των Αρκάδων και σημειώθηκαν κινήματα εναντίον της Σπάρτης. Ο Επαμεινώνδας με το στρατό του προέλασε κατά μήκος του ποταμού [[Ευρώτας ποταμός|Ευρώτα]] λεηλατώντας τη [[Λακωνία]], κάτι που είχε ως άμεση συνέπεια την ίδρυση ανεξάρτητου μεσσηνιακού κράτους με κέντρο τη [[Αρχαία Μεσσήνη|Μεσσήνη]] το 369 π.Χ. και τον περιορισμό της Σπάρτης στη Λακωνία, εντός των ορίων της πριν την κατάκτηση της Μεσσηνίας. Ο Επαμεινώνδας σκοτώθηκε το 362 π.Χ., στη μάχη της Μαντινείας.