Εξέλιξη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
MerlIwBot (συζήτηση | συνεισφορές)
μ Ρομπότ: Προσθήκη: lez:Эволюция
μ Επιμέλεια με τη χρήση AWB (8511)
Γραμμή 1:
{{άλλεςχρήσεις}}
 
{{Πρότυπο:Εξέλιξη}}
Στην επιστήμη της [[Βιολογία|βιολογίαςβιολογία]]ς, με τον όρο '''εξέλιξη''' εννοείται η αλλαγή στις ιδιότητες ενός πληθυσμού [[οργανισμός (βιολογία)|οργανισμών]] στο πέρασμα του χρόνου, μεταξύ διαφορετικών γενεών.<ref>Futuyma (2005), 2</ref>. Αν και τέτοιου τύπου μεταβολές παρατηρούνται σε μικρή κλίμακα σε κάθε γενιά, μακροπρόθεσμα και αθροιστικά μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές διαφοροποιήσεις στις ιδιότητες ενός οργανισμού, ώστε να οδηγήσουν τελικά στη δημιουργία νέων διακριτών [[είδος (βιολογία)|ειδών]] (βλ. [[ειδογένεση]]). Εξελικτικές θεωρούνται ειδικά οι αλλαγές που μεταβιβάζονται μέσω του [[γενετική|γενετικού υλικού]] από γενιά σε γενιά, συνεπώς συνιστούν μια πληθυσμιακή διαδικασία και διακρίνονται από άλλες, όπως η [[οντογένεση]], ή γενικά η ανάπτυξη ενός οργανισμού ατομικά. Η εξέλιξη αποτελεί φαινόμενο που υλοποιείται σταδιακά και σε μεγάλο βάθος χρόνου. Με λίγες εξαιρέσεις,<ref>Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν πληθυσμοί [[μικρόβιο|μικροβίων]], με γενιές που απέχουν πολύ μικρό χρονικό διάστημα, σε ορισμένες περιπτώσεις λίγων λεπτών.</ref>, απαιτείται το πέρασμα αρκετών γενεών για εξελικτικές αλλαγές μεγάλης κλίμακας, όπως για παράδειγμα η εξέλιξη των [[πτηνά|πτηνών]] από τα [[ερπετά]]. Λαμβάνει επίσης χώρα με διαφορετικούς ρυθμούς ανάλογα με το είδος και το περιβάλλον του.<ref>Coyne, 4</ref>.
 
Μορφολογικές και άλλες ομοιότητες μεταξύ των ειδών του έμβιου κόσμου υποδεικνύουν ότι όλα διαθέτουν κοινή καταγωγή, προέρχονται δηλαδή από ένα κοινό προγονικό είδος. Πολυάριθμες διαδικασίες, όπως οι [[μετάλλαξη|μεταλλαγές]], η [[γονιδιακή ροή]] με μεταφορά γονιδίων ανάμεσα στους πληθυσμούς, και ο [[γενετικός ανασυνδυασμός]], συμβάλλουν σε γενετικές αλλαγές και παρέχουν την παρατηρούμενη [[φαινότυπος|φαινοτυπική]] ποικιλότητα.<ref>Mayr, 197-8</ref>. Οι κληρονομούμενες διαφοροποιήσεις θα είναι περισσότερο κοινές ή σπάνιες σε ένα πληθυσμό, γεγονός που εξαρτάται από δύο κύριους μηχανισμούς. Ο πρώτος περιλαμβάνει τη [[φυσική επιλογή]], μια διαδικασία σύμφωνα με την οποία οι οργανισμοί με ιδιότητες που οδηγούν σε μεγαλύτερη [[προσαρμοστικότητα]] αφήνουν περισσότερους απογόνους, συνεπώς οι ιδιότητες αυτές θα είναι περισσότερο κοινές. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει επιπλέον η διαδικασία της [[γενετική παρέκκλιση|γενετικής παρέκκλισης]], δηλαδή της τυχαίας αλλαγής των γονιδιακών συχνοτήτων από μια γενιά στην επόμενη.
 
Η εξέλιξη, θεμέλιος λίθος της σύγχρονης βιολογίας, αποτελεί αντικείμενο μελέτης του κλάδου της [[εξελικτική βιολογία|εξελικτικής βιολογίας]] και τεκμηριώνεται από πληθώρα στοιχείων που προέρχονται από την συλλογή πληθώρας απολιθωμάτων [[απολίθωμα|απολιθωμάτων]], τη [[βιογεωγραφία]], την [[εμβρυολογία]], τη συγκριτική [[ανατομία]], τη [[μοριακή βιολογία]] και άλλους επιστημονικούς τομείς. Η γνώση του μηχανισμού που διέπει τη διαδικασία της εξέλιξης οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στο έργο του [[Κάρολος Δαρβίνος|Κάρολου Δαρβίνου]] και του [[Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας]]. Αν και ο Δαρβίνος δεν ήταν ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα της εξέλιξης, με αφετηρία την περίφημη μελέτη ''Περί της καταγωγής των ειδών'' (1859), πρόσφερε μια ολοκληρωμένη σύνθεση της θεωρίας της φυσικής επιλογής, με ισχυρά επιχειρήματα.<ref>Futuyama (1991), 8-9</ref>. Κατά την περίοδο 1936-47 και τη συνένωση δαρβινισμού και στοιχείων γενετικής, [[οικολογία|οικολογίας]]ς, συστηματικής και [[παλαιοντολογία|παλαιοντολογίας]]ς, ωρίμασε η σύγχρονη θεωρία της εξέλιξης, γνωστή και ως [[εξελικτική σύνθεση]], η οποία ερευνά και εξηγεί τη [[βιοποικιλότητα]] της Γης.
 
<!--
Γραμμή 53:
Το 1858 ο [[Κάρολος Δαρβίνος]] και ο [[Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας]] διατύπωσαν την θεωρία της εξέλιξης μέσω της [[Φυσική επιλογή|φυσικής επιλογής]] με τις ανακοινώσεις τους ''Περί της τάσης των ειδών να δημιουργούν ομάδες'' και ''Περί της διαιώνισης των ειδών μέσω φυσικών μεθόδων επιλογής''.<ref>{{cite journal|author=Wallace, A|coauthors= Darwin, C|url=http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F350&viewtype=text&pageseq=1|title=On the Tendency of Species to form Varieties, and on the Perpetuation of Varieties and Species by Natural Means of Selection|journal=Journal of the Proceedings of the Linnean Society of London. Zoology|volume=3|date=1858|pages=53–62|accessdate=2007-05-13}}</ref> Οι λεπτομέρειες της θεωρίας αυτής και τα αναλυτικά επιχειρήματα καταγράφηκαν στο βιβλίο που έγραψε ο Δαρβίνος το 1859 "Περί της προέλευσης των ειδών".<ref name=Darwin>{{cite book |last=Darwin |first=Charles |authorlink = Charles Darwin |year=1860 |title=On the Origin of Species |place=London |publisher=John Murray |edition=2nd |pages=p. 490 |url=http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F376&viewtype=text&pageseq=508}}.</ref>
 
Κατά τη δεκαετία του 1930 η φυσική επιλογή συνδυάστηκε με τη θεωρία του [[Γκρέγκορ Μέντελ]] για την κληρονομικότητα και εκ παραλλήλου δημιούργησαν την συνθετική θεωρία της Εξέλιξης, ή σύγχρονη σύνθεση, όπου οι "μονάδες" της εξέλιξης (γονίδια) συνδυάστηκαν με τον "μηχανισμό" της (φυσική επιλογή). Αυτή η σημαντική θεωρία (νεοδαρβινισμός), η οποία εξηγεί, αλλά και προβλέπει, αποτελεί το κεντρικό δόγμα της σύγχρονης Εξελικτικής [[Βιολογία|Βιολογίας]]ς και ερμηνεύει τις διαφορετικές μορφές ζωής στην [[Γη]].<ref>{{cite web | url=http://www.interacademies.net/Object.File/Master/6/150/Evolution%20statement.pdf | title=IAP Statement on the Teaching of Evolution|date=2006|publisher=The Interacademy Panel on International Issues|accessdate=2007-04-25}}<br />*{{cite web|url=http://www.aaas.org/news/releases/2006/pdf/0219boardstatement.pdf|date=2006|title=Statement on the Teaching of Evolution|publisher=American Association for the Advancement of Science|accessdate=2007-04-25}}.</ref>
 
Στην Ελλάδα, Εξελικτικοί Βιολόγοι με αναγνωρισμένο κύρος και σημαντική συγγραφική παρουσία είναι οι καθηγητές [[Κωνσταντίνος Καστρίτσης]], [[Κωνσταντίνος Κριμπάς]] και [[Ελευθέριος Ζούρος]].
Γραμμή 59:
== Κοινωνικές και θρησκευτικές προεκτάσεις και αντιπαλότητες ==
 
[[Αρχείο:Darwin_apeDarwin ape.jpg|140px|thumb|right| Καρικατούρα του Δαρβίνου ως πίθηκου, χαρακτηριστική της αντιπαλότητας στο θέμα της ανθρώπινης εξέλιξης]]
 
..Ακόμη και πριν από την δημοσίευση της "Προέλευσης των ειδών", η ιδέα της εξέλιξης της ζωής ήταν πεδίο αμφισβήτησης. Η εξέλιξη ακόμη και σήμερα αποτελεί πεδίο αντιπαλότητας, αλλά όχι σχετικά με το επιστημονικό κομμάτι. Οι διαφωνίες περιστέφονται κυρίως γύρω από τις φιλοσοφικές, κοινωνικές και θρησκευτικές προεκτάσεις της θεωρίας της εξέλιξης. Η πρόταση ότι η βιολογική εξέλιξη λαμβάνει χώρα μεσω του μηχανισμού της [[Φυσική επιλογή|φυσικής επιλογής]] δεν αμφισβητείται ουσιαστικά από κανέναν στον επιστημονικό χώρο.<ref>For an overview of the philosophical, religious, and cosmological controversies, see: {{cite book|authorlink=Daniel Dennett|last=Dennett|first=D|title=[[Darwin's Dangerous Idea|Darwin's Dangerous Idea: Evolution and the Meanings of Life]]|publisher=Simon & Schuster|date=1995|isbn=978-0684824710}}<br />*For the scientific and social reception of evolution in the 19th and early 20th centuries, see: {{cite web | last = Johnston | first = Ian C. | title = History of Science: Origins of Evolutionary Theory | work = And Still We Evolve | publisher = Liberal Studies Department, Malaspina University College | url =http://www.mala.bc.ca/~johnstoi/darwin/sect3.htm| accessdate =2007-05-24}}<br />*{{cite book|authorlink=Peter J. Bowler|last=Bowler|first=PJ|title=Evolution: The History of an Idea, Third Edition, Completely Revised and Expanded|publisher=University of California Press|isbn=978-0520236936|date=2003}}<br />*{{cite journal |author=Zuckerkandl E |title=Intelligent design and biological complexity |journal=Gene |volume=385 |issue= |pages=2–18 |year=2006 |pmid=17011142}}</ref>
Γραμμή 65:
Όπως αναγνώρισε πολύ νωρίς ο ίδιος ο Δαρβίνος, η [[Ανθρώπινη εξέλιξη|εξέλιξη του Ανθρώπου]] είναι το μεγαλύτερο πεδίο αμφισβήτησης της εξελικτικής σκέψης. Κάποιοι άνθρωποι διαφωνούν στην ιδέα ότι ο άνθρωπος προήλθε με φυσικές διαδικασίες, χωρίς δηλαδή υπερφυσική (Θεϊκή) παρέμβαση. Η τάση αυτή εκφράζεται στη σύγχρονη εποχή κυρίως με το ρεύμα του [[δημιουργισμός|δημιουργισμού]]. Πολλοί θρησκευόμενοι αποδέχονται πλέον την εξέλιξη όπως και άλλες επιστημονικές θεωρίες, καθώς η θεολογική σκέψη έχει και αυτή εξελιχθεί, άλλοι πάλι πιστεύουν ότι η εξέλιξη αντιτίθεται στην πίστη τους στο Θείο.<ref>{{cite web|url=http://www.answersingenesis.org/home/area/re1/chapter1.asp|title=Evolution & creation, science & religion, facts & bias|last=Sarfati|first=J|publisher=[http://www.answersingenesis.org/ Answers in Genesis]|accessdate=2007-04-16}}</ref> Σε ορισμένες χώρες – κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες – οι διαφωνίες ανάμεσα στην επιστημονική και την θρησκευτική διδασκαλία έχουν δημιουργήσει μία μεγάλη διαφωνία σε πολιτικό και εκπαιδευτικό επίπεδο,<ref>{{cite journal |author=Miller JD, Scott EC, Okamoto S |title=Science communication. Public acceptance of evolution |journal=Science |volume=313 |issue=5788 |pages=765—66 |year=2006 |pmid=16902112}}</ref> παρόλο που και άλλες θεωρίες όπως η [[κοσμολογία]]<ref name="wmap">{{cite journal | doi=10.1086/377226 | title = First-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Determination of Cosmological Parameters | first = D. N. | last = Spergel | coauthors = et al. | journal = The Astrophysical Journal Supplement Series | volume = 148 | year = 2003 | pages = 175–94}}</ref> και οι επιστήμες της Γης<ref name="zircon">{{cite journal |author=Wilde SA, Valley JW, Peck WH, Graham CM |title=Evidence from detrital zircons for the existence of continental crust and oceans on the Earth 4.4 Gyr ago |journal=Nature |volume=409 |issue=6817 |pages=175–78 |year=2001 |pmid=11196637}}</ref> αντιτίθενται σε συγκεκριμένα θρησκευτικά διδάγματα.
 
Η εξελικτική Βιολογία έχει δημιουργήσει τις μεγαλύτερες διαφωνίες και αντιδράσεις. Η εξέλιξη, επίσης, κατά καιρούς θεωρήθηκε ότι προώθησε φιλοσοφικές θέσεις που υποστηρίζουν διακρίσεις και [[ρατσισμός|ρατσισμό]]. Για παράδειγμα, οι ιδέες περί [[ευγονική|ευγονικής]]ς του Francis Galton διαφοροποιήθηκαν σε επιχειρήματα που υποστήριζαν την βελτίωση της ανθρώπινης δεξαμενής γονιδίων μέσα από μια πολιτική επιλεκτικής αναπαραγωγής.<ref>{{cite journal |author=Kevles DJ |title=Eugenics and human rights |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=10445929 |journal=BMJ |volume=319 |issue=7207 |pages=435–8 |year=1999 |pmid=10445929}}</ref> Η ευγονική και επιλεκτική ανπαραγωγή του ανθρώπινου είδους αποτέλεσαν βασικό ιδεολογικό πυλώνα της [[ναζισμός|ναζιστικής]] ιδεολογίας στη Γερμανία και οδήγησαν στην υποχρεωτική [[στείρωση]] και τη θανάτωση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που θεωρήθηκαν ως "γενετικά κατώτερα είδη".
 
Ένα άλλο παράδειγμα όπου η εξέλιξη χρησιμοποιήθηκε λανθασμένα είναι ο "[[Κοινωνικός Δαρβινισμός]]", ένας όρος που εκφράζει τις θέσεις ενός Βρεττανικού κινήματος του 19ου αιώνα για την "επιβίωση του καλύτερα προσαρμοσμένου" στο εμπόριο και τις ανθρώπινες κοινωνίες και χρησιμοποιήθηκε και από άλλους για να δικαιολογήσει τις κοινωνικές ανισότητες, τον [[Ρατσισμός|ρατσισμό]] και τον [[Ιμπεριαλισμός|ιμπεριαλισμό]].<ref>On the history of eugenics and evolution, see {{cite book|authorlink=Daniel Kevles |first=D |last=Kevles |date=1998 |title=In the Name of Eugenics: Genetics and the Uses of Human Heredity |publisher=Harvard University Press|isbn=978-0674445574}}</ref> Οι σύγχρονοι επιστήμονες και φιλόσοφοι θεωρούν ότι αυτές οι ιδέες ούτε επιβάλλονται από την θεωρία της εξέλιξης ούτε υποστηρίζονται απο δεδομένα.<ref>[[Charles Darwin|Darwin]] strongly disagreed with attempts by Herbert Spencer and others to extrapolate evolutionary ideas to all possible subjects; see {{cite book|authorlink=Mary Midgley|first=M|last=Midgley|date=2004|title=The Myths we Live By|publisher=Routledge|pages=62|isbn=978-0415340779}}<br />*{{cite journal |author=Allhoff F |title=Evolutionary ethics from Darwin to Moore |journal=History and philosophy of the life sciences |volume=25 |issue=1 |pages=51–79 |year=2003 |pmid=15293515}}</ref>
Γραμμή 83:
*Futuyma, Douglas (1991). ''Εξελικτική βιολογία'', Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
* {{cite book |author=Gould SJ |title=The Structure of Evolutionary Theory |publisher=Belknap Press (Harvard University Press) |location=Cambridge |year=2002 |isbn=0-674-00613-5}}
* {{cite book |author=Gould SJ |title=Wonderful Life: The Burgess Shale and the Nature of History |publisher=W.W. Norton |location=New York |year=1989 |isbn=0-393-30700-X}}
* {{cite book |author=Jones S |title=Almost Like a Whale: The Origin of Species Updated. |publisher=Ballantine Books |location=New York |year=2001 |isbn=0-345-42277-5}}
* {{cite book |author=Larson EJ |title=Evolution: The Remarkable History of a Scientific Theory |publisher=Modern Library |location=New York |year=2004 |isbn=0-679-64288-9}}
Γραμμή 120:
{{Link FA|tr}}
{{link FA|zh}}
 
[[af:Evolusie]]
[[an:Evolución]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Εξέλιξη"