Βασιλειδιανοί: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Σήμερα γνωρίζουμε δύο τύπους βασιλειδιανισμού και αποκλίνουν αρκετά. Ο ένας θεωρείται [[Δυαλισμός|δυαλιστικός]] ενώ ο άλλος [[Πανθεϊσμός|πανθεϊστικός]]. Το να εξάγουμε σαφή συμπεράσματα για το ποια ήταν η ακριβής θεολογία του Βασιλείδη οπωσδήποτε αποβαίνει δύσκολο καθότι αφενώς δε διασώζονται τα εξηγητικά πάνω στο ευαγγέλιο που συνέγραψε, αφετέρου η κύρια άποψη που σχηματίζεται για τη θεολογία του, προκύπτει από δύο πηγές,<ref>Ειρηναίος «Έλεγχος», Ιππόλυτος «Φιλοσοφούμενα»</ref> που αποκλίνουν όπως προαναφέραμε, λόγω οτιότι πιθανώς η μία από τις δύο απόψεις αποτελεί εξέλιξη της θεολογίας του βασιλειδιανισμού. Κατα γενική ομολογία όμως μέσα αποαπό τη διδασκαλία γίνονται εμφανείς οι [[Αριστοτέλης|Αριστοτελικές]] επιδράσεις όπως αναφέρει ο [[Ιππόλυτος]].<ref>(Έλεγχος 7, 14)</ref> Ο Θεός κατά τον Βασιλείδη βρίσκεται στα «''επέκειντα''» του ουρανού και είναι «''άρρητος''».<ref>(Ιππολύτου Έλεγχος ,7,21) «ουδέν ην, ουκ ύλην, ουκ ουσία, ουκ ανούσιον, ουκ απλούν, ούκ σύνθετον, ούκ ανόητον, ουκ ονομαζομένον ή διαισθήσεως λαμβανομένων ή νοητών πραγμάτων αλλ ούτω και έτι λεπτομερέστερον πάντων απλώς περιγεγραμμένων, ο ούκ ων Θεός»</ref>

Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή της διδασκαλίας του Βασιλείδη η λύτρωση συνίστατο στην απελευθέρωση μόνο των φωτεινών μερών τα οποία είχε αποσπάσει το σκότος αποαπό τον κόσμο του φωτός.<ref>(Acta Archelai, 67)</ref> Αυτή η εκδοχή πιθανώς είναι μεταγενέστεργη και αποτελεί την κυριότερη μεταβολή της διδασκαλίας του Βασιλειδιανισμού. Στην αρχή υπήρχε ο κατώτερος ουρανός<ref>(Έλεγχος 7,21) «σπέρμα κόσμου, το δε σπέρμα τπου κόσμου πάντα είχεν εν εαυτώ, ως ο του σινάπεως κόκκος...καθάπερωον όρνοθος ευποικίλου τινόςκαι πολυχρωμότατου, οιονεί του ταώνος ή άλλου τινός</ref> και από το σπέρμα-κόσμο εκδιπλώθηκαν 3 ουρανοί καθένας από τους οποίους είχε δικό του Θεό και καθείς εξ αυτών είχε δικό του υιό. Στον τελευταίο κόσμο ενυπάρχει μια «'''υπολειπόμενη υιότης''» η οποία τείνει προς ανώτερη λεπτομερή υιότητα.<ref>(Ιππολύτου, Έλεγχος 7,21-25)</ref> H λυτρωτική αιτία της καθόδου παραμένει η ίδια μόνο που σε αυτή ο Ιησούς αληθώς πέθανε στο σταυρό, αλλά μόνο το σωματικό μέρος.<ref>(Ιππολύτου, Έλεγχος 7,27)</ref> Σε αυτή την περίπτωση η λύτρωση ταυτίζεται προς την ιδέα της αποκαταστάσεως των πάντων.