Δέκιος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[FileΑρχείο:Trajan Decius Ant.jpg|thumb|200px|left|[[Antoninianus]] του Δέκιου]] Ο Δέκιος γεννήθηκε στη Μπουντάλια,<ref name="Decius: 249 - 251 AD" /><ref name="Anc.Rome" >[http://books.google.co.uk/books?id=zGY1Sqjwf8kC&dq=source%3Dgbs_navlinks_s&q=%D0%94%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%83%D1%81#v=snippet&q=Decius%20budalia&f=false Handbook to life in ancient Rome], By Lesley Adkins, Roy A. Adkins, 2004, σ. 28</ref> σημερινό Μαρτίντσι της [[Σερβία]]ς, στην Κάτω [[Παννονία]]. Ήταν ο πρώτος σε μία μεγάλη σειρά Ρωμαίων Αυτοκρατόρων που προέρχονταν αποαπό την επαρχία του [[Ιλλυρικό|Ιλλυρικού]] του [[Δούναβης|Δούναβη]].<ref>"Συνήθως αποκαλούνται Ιλλυριοί αυτοκράτορες όσοι γεννήθηκαν στην επαρχία του Ιλλυρικού και ανήλθαν στην εξουσία με την βοήθεια των λεγεώνων που έδρευαν σε εκείνη την επαρχία.". Joseph Ward Swain, ''The Ancient World''</ref> Αντίθετα με τους άμεσους προκατόχους του, όπως τον [[Φίλιππος ο Άραβας|Φίλιππο τον Άραβα]] ή τον [[Μαξιμίνος ο Θράξ|Μαξιμίνο]], ο Δέκιος ήταν διακεκριμένος [[συγκλητικός]] ο οποίος έφτασε ως το αξίωμα του [[Ύπατος|υπάτου]] το 232 μΧ. Έγινε κυβερνήτης της [[Μοισία]]ς και της [[Γερμανία (ρωμαϊκή εποχή)|Γερμανίας]] λίγο αργότερα και υπηρέτησε ως διοικητής της Ισπανίας μεταξύ 235 και 238. Κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Φιλίππου του Άραβα ήταν νομάρχης (praefectus urbi) της Ρώμης.<ref name=Scarre169>Scarre 1995, σ.169</ref>

Κατά το 245, ο αυτοκράτορας Φίλιππος ανάθεσε στον Δέκιο μία σημαντική αποστολή στον [[Δούναβη]]. Στο τέλος του 248 ή του 249 ο Δέκιος εστάλη για να καταστείλει την εξεγερση του Πακατιανού (Tiberius Claudius Marinus Pacatianus) και να εκκαθαρίσει την περιοχή αποαπό τους Γότθους, τους Γερμανούς και τους [[Κάρποι|Κάρπους]] της Δακίας που είχαν κατακλύσει την περιοχή κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η εξέγερση προκλήθηκε επειδή οι στρατιώτες εξοργίστηκαν με τη συνθήκη ειρήνης που υπογράφτηκε μεταξύ του Φιλίππου και το βασλείου των [[Σασσανίδες|Σασσανιδών]]. Ο Πακατινός διεκδίκησε τον θρόνο και μαζί με τις κινήσεις των Γότθων αποτέλεε ξεκάθαρη καθαρή απειλή εναντίον της εξουσίας του Φιλίππου.<ref>Ο Πακατινός ίσως προσπάθησε να συνδέσει τον εαυτό του με τον Φίλιππο, αν κρίνουμε από τα λίγα νομίσματα που επιβίωσαν RIC4:3:104-5.</ref> Η επιλογή του Δέκιου από τον Φίλιππο ήταν ίσως περισσότερο λόγω πολιτικής καταλληλότητας και λιγότερο λόγω στρατιωτικών ικανοτήτων. Ο Δέκιος είχε αριστοκρατική καταγωγή και ήταν δημοφιλής επιλογή για τη Σύγκλητο η οποία ήταν όλο και πιο επιφυλακτική για τις ικανότητες του Φιλίππου. Λίγο πριν την άφιξη του Δέκιου, ο Πακατιανός σκοτώθηκε και τα στρατεύματα πίεσαν τον Δάκιο να αναλάβει ο ίδιος την αυτοκρατορική εξουσία. Ο Δάκιος διακήρυξε την πίστη του στον Φίλιππο αλλά τελικά κινήθηκε εναντίον του. Στο τέλος ο Φίλιππος σκοτώθηκε σε μάχη κοντά στην [[Βερόνα]] της Ιταλίας. Η Σύγκλητος αναγνώρισε τότε τον Δάκιο ως αυτοκράτορα δίνοντάς του τον χαρακτηριστικό τίτλο Τραϊανός ως αναφορά στον [[Τραϊανός|ομώνυμο αυτοκράτορα]]. Όπως έγραψε αργότερα ο βυζαντινός ιστορικός [[Ζώσιμος]]:

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ο Δέκιος προχώρησε σε αρκετά κατασκευαστικά έργα στην Ρώμη, συμπεριλαμβανομένων των [[Λουτρά του Δέκιου|Λουτρών του Δέκιου]] στο Aventine ή [[Thermae Deciane]] τα οποία ολοκληρώθηκαν το 252 και επέζησαν έως τον 16ο αιώνα. Ο Δέκιος επίσης ανέλαβε την επισκευή του [[Κολοσσαίο]]υ εξαιτίας των ζημιών που προκλήθηκαν αποαπό κεραυνούς.<ref name=Scarre169>Scarre 1995, σ.169</ref>

Ενώ ο Δέκιος, με το διάταγμα, μπορεί να είχε ως στόχο τη συντήρηση του οράματος της [[Pax Romana]] και να καθησυχάσει τους πολίτες της Ρώμης ότι η αυτοκρατορία ήταν ακόμα ασφαλής, προκάλεσε ωστόσο μια «τρομερή κρίση εξουσίας, όπου διάφοροι χριστιανοί επίσκοποι και το ποίμνιό τους, αντέδρασαν σε αυτό με διάφορους τρόπους».<ref name="Decius: 249 - 251 AD" /> Το διάταγμα άρχισε να εφαρμόζεται απαιτώντας από τους επισκόπους και τους αξιωματούχους της εκκλησίας να κάνουν θυσία για τον αυτοκράτορα,<ref>Η θυσία ήταν ''προς τιμήν'' του αυτοκράτορα, όχι ''για τον'' αυτοκράτορα, δεδομένου ότι ο ζωντανός αυτοκράτορας δεν θεωρείτο θεός.</ref> ένα θέμα όρκου πίστεως τον οποίο οι Χριστιανοί θεώρησαν προσβλητικό. Τα πιστοποιητικά εκδόθηκαν σε όσους ικανοποίησαν τις παγανιστικές επιτροπές κατά τη διάρκεια της δίωξης των Χριστιανών υπό τον Δέκιο. Σαράντα έξι τέτοια πιστοποιητικά έχουν δημοσιευτεί ως σήμερα, όλα χρονολογούνται το 250, τέσσερα αποαπό τα οποία στην πόλη [[Οξύρρυγχο]].<ref>[http://www.fordham.edu/halsall/ancient/250sacrificecert.html Ancient History Sourcebook]</ref> Οι χριστιανοί πιστοί που αρνούνταν να προσφέρουν παγανιστική θυσία για τον αυτοκράτορα και την αυτοκρατορική ευημερία κινδύνευαν εντός ορισμένης ημερομηνίας, κινδύνευαν να τιμωρηθούν με βασανιστήρια και εκτελέσεις.<ref name = Scarre170>Scarre 1995, σ.170</ref> Ένας αριθμός επιφανών χριστιανών αρνήθηκαν να κάνουν την θυσία και θανατώθηκαν κατά τη διαδικασία, συμπεριλαμβανομένων του [[Πάπα Φαβιανού]] το 250. Το αντι-χριστιανικό αίσθημα οδήγησε σε πογκρόμ εναντίον των χριστιανών σε [[Καρχηδόνα]] και [[Αλεξάνδρεια]]. Στην πραγματικότητα όμως, κατά το δεύτερο έτος της βασιλείας του Δέκιου, η αγριότητα των διώξεων είχε χαλαρώσει και η προηγούμενη παράδοση της ανεκτικότητας άρχισε να επανέρχεται. Η χριστιανική εκκλησία ποτέ δεν ξέχασε την εποχή του Δέκιου τον οποίο κατονομάζουν ως "σκληρό τύραννο".<ref name = Scarre170>Scarre 1995, σ. 170</ref>

Όπως και σε άλλους Ρωμαίους αυτοκράτορες του 3ου αιώνα, η βασιλεία του Δέκιου δεν ήταν απαλλαγμένη αποαπό απειλές εναντίον της εξουσίας του, είτε εσωτερικές, είτε εξωτερικές. Η εξέγερση του Ιοταπιανού στη [[Συρία (ρωμαϊκή επαρχία)|Συρία]] ή στην [[Καππαδοκία]], είχε ξεκινήσει ουσιαστικά επί βασιλείας του Φιλίππου, αλλά συνεχίστηκε και στη βασιλεία του Δέκιου. Πιθανών ο επίδοξος αυτοκράτορας δολοφονήθηκε αποαπό τους ίδιους του τους στρατιώτες και το σώμα του παραδόθηκε στον Δέκιο στην Ρώμη το καλοκαίρι του 249.

Μία πιο σοβαρή εξέγερση ξέσπασε ενώ ο Δέκιος ήταν εκτός Ρώμης και πολεμούσε τους Γότθους το 250 αποαπό τον Λικινιανό (Julius Valens Licinianus), επίσης αριστοκράτη συγκλητικό με κάποια λαϊκή υποστήριξη. Η βραχύβια αρπαγή της εξουσίας τελείωσε μέσα σε λίγες μέρες με την εκτέλεσή του. Ο κυβερνήτης της Μακεδονίας, Πρίσκος (Titus Julius Priscus), επίσης αυτοανακηρύχθηκε Αύγουστος στην [[Φιλιππούπολη]] στο τέλος του 251, πιθανών με την υποστήριξη των Γότθων. Η Σύγκλητος τον ανακήρυξε δημόσιο εχθρό. Πιθανών να επέζησε και μετά τον θάνατο του Δέκιου, αλλά με την ανακήρυξη του Τρεβονιανό σε αυτοκράτορα χάνονται τα ίχνη του.

Μετά το τέλος της μάχης ο διασωθείς στρατηγός Τρεβονιανός Γάλλος αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας, απόφαση που στη συνέχεια επικυρώθηκε αποαπό τη Σύγκλητο.