Περσική γλώσσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
MerlIwBot (συζήτηση | συνεισφορές)
μ Ρομπότ: Τροποποίηση: pa:ਫਾਰਸੀpa:ਫ਼ਾਰਸੀ
μ r2.7.3) (Ρομπότ: Αλλαγή pa:ਫ਼ਾਰਸੀ σε pa:ਫ਼ਾਰਸੀ ਬੋਲੀ; διακοσμητικές αλλαγές
Γραμμή 20:
|
}}
Η '''Περσική γλώσσα ή τα Περσικά''' είναι [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκή]] γλώσσα που ομιλείται στο [[Ιράν]], το [[Αφγανιστάν]], το [[Τατζικιστάν]], το [[Ουζμπεκιστάν]], το [[Μπαχρέιν]], το [[Ιράκ]], το [[Αζερμπαϊτζάν]], την [[Αρμενία]], την [[Γεωργία]], τη νότιο [[Ρωσία]], σε όμορες χώρες και αλλού. Προήλθε από την [[αρχαία περσική γλώσσα]] και είναι τμήμα του [[Ιρανικές γλώσσες|ιρανικού]] κλάδου της [[ινδοϊρανικές γλώσσες|ινδοϊρανικής]] [[γλωσσική οικογένεια|γλωσσικής οικογένειας]]. Είναι γνωστή ως
* فارسی '''(Fārsi)''', τοπική ονομασία στο [[Ιράν]], το [[Αφγανιστάν]] και το [[Τατζικιστάν]],
* ''[[Τατζικική γλώσσα|Τατζικική]]'', τοπική ονομασία στην κεντρική [[Ασία]].
* ''[[Νταρί (Αφγανιστάν)|Νταρί]]'', ονομασία που αποδίδεται στην περσική ποίηση και την γλώσσα της αυλής, όπως και σε περσικές διαλέκτους που ομιλούνται στο [[Τατζικιστάν]] και το [[Αφγανιστάν]].
 
Πριν τον βρετανικό αποικισμό, η Περσική χρησιμοποιείτο ευρέως ως δεύτερη γλώσσα στην [[Ινδική υποήπειρος|Ινδική υποήπειρο]]. Κυριάρχησε ως γλώσσα πολιτισμού και εκπαίδευσης σε αρκετές ισλαμικές αυλές στην υποήπειρο κατά τη διάρκεια του [[μεσαίωνας|μεσαίωνα]] και έγινε η "[[επίσημη γλώσσα]]" υπό τη διακυβέρνηση των Μουγκάλ αυτοκρατόρων. Το 1832 η βρετανική αποικιοκρατική δύναμη άρχισε να χρησιμοποιεί την [[αγγλική γλώσσα|Αγγλική]] αντί της παραδοσιακής Περσικής.<ref>Clawson, Patrick. ''Eternal Iran'', 2005, ISBN 1-4039-6276-6, Palgrave Macmillan, p.6</ref> Μαρτυρία για την εκτεταμένη χρήση της στη περιοχή αποτελεί η επίδρασή της στα [[Χίντι γλώσσα|Χίντι]], τα [[Μπενγκάλι γλώσσα|Μπενγκάλι]] και τα [[Ουρντού γλώσσα|Ουρντού]], όπως και το γεγονός ότι παραμένει δημοφιλής στην περιοχή η [[περσική λογοτεχνία]]. Η Περσική και οι [[διάλεκτος|διάλεκτοί]] της έχουν status επίσημης γλώσσας στο Ιράν, το Αφγανιστάν και το Τατζικιστάν. Σύμφωνα με το Βιβλίο της [[CIA]], υπάρχουν 71 εκατομμύρια γηγενείς ομιλητές της Περσικής στο [[Ιράν]],<ref>Ιστοσελίδα [[CIA World Factbook]], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html]</ref> το [[Αφγανιστάν]],<ref>Ιστοσελίδα [[CIA World Factbook]], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html]</ref> το [[Τατζικιστάν]]<ref>Ιστοσελίδα [[CIA World Factbook]], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html]</ref> και το [[Ουζμπεκιστάν]]<ref>Ιστοσελίδα [[CIA World Factbook]], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html]</ref> και ο ίδιος αριθμός ανθρώπων που μπορούν να μιλήσουν την Περσική σε όλον τον κόσμο. Ανήκει στις [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες]] τύπου με [[σειρά των όρων της πρότασης]] [[υποκείμενο αντικείμενο ρήμα]]. Έγινε αίτηση στην [[ΟΥΝΕΣΚΟ]] να επιλέξει την Περσική ως μία από τις γλώσσες της το 2006.[http://www.bbc.co.uk/persian/tajikistan/story/2006/03/060310_so_conference_persian.shtml]
 
== Ιστορία ==
Γραμμή 35:
Η ίδια η γλώσσα αναπτύχθηκε στο πέρασμα των αιώνων. Εξαιτίας της τεχνολογικής ανάπτυξης νέες λέξεις και εκφράσεις δημιουργήθηκαν και εισήχθησαν στην Περσική, όπως και σε κάθε άλλη γλώσσα. Στην [[Τεχεράνη]] η [[Ακαδημία της Περσικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας]] είναι ένα κέντρο που αξιολογεί τις νέες λέξεις και διαμορφώνει τις περσικές αντίστοιχες. Στο Αφγανιστάν, η [[Ακαδημία Επιστημών του Αφγανιστάν]] διαμορφώνει και αξιολογεί αναλόγως για την Περσική γλώσσα στο Αφγανιστάν.
 
Εκτός από το επίσημο ''status'' στο Αφγανιστάν, το Ιράν και -πρόσφατα- στο Τατζικιστάν- η Περσική επι μακρόν θεωρείτο η μόνη ή η επίσημη γλώσσα η κατάλληλη και για τους σκοπούς του [[Ισλαμισμός|Ισλάμ]] στο [[Πακιστάν]] σύμφωνα με το [[Κίνημα για τη Γλώσσα του Πακιστάν]] ως ενοποιητική δύναμη του Ισλαμικού ομοσπονδιακού συστήματος σε σχέση με τους δυτικούς γείτονές του σε ιστορική, γεωγραφική και πολιτισμική βάση. Αυτός είναι και ο λόγος που υιοθετήθηκε ως [[εθνική γλώσσα]] του [[Πακιστάν]].
 
== Ζητήματα ορολογίας ==
Γραμμή 64:
 
Οι γλώσσες που ακολουθούν είναι ορισμένες από τις αλληλοσυνδεόμενες γλώσσες των διάφορων ιρανικών λαών στο σύγχρονο Ιράν:
* [[Μαζανταρανί γλώσσα|Μαζανταρανί]], ομιλείται στο βόρειο Ιράν, κυρίως στην επαρχία [[Μαζανταράν]].
* [[Γκιλέκι γλώσσα|Γκιλέκι]] (ή ''Γκιλάκι''), ομιλείται στην επαρχία του [[Γκουϊλάν]].
* [[Ταλύς γλώσσα|Ταλύς]] (ή ''Tαλίσι''), ομιλείται στο βόρειο Ιράν και νότια τμήματα της Δημοκρατίας του [[Αζερμπαϊτζάν]].
* [[Λούρι γλώσσα|Λούρι]] (ή ''Λόρι''), ομιλείται κυρίως στις νοτιοδυτικές ιρανικές επαρχίες [[Λορεστάν]] και [[Χουζεστάν]].
* [[Τατ γλώσσα|Τατ]] (επίσης ''Τατί'' ή ''Εστεχαρντί''), ομιλείται σε τμήματα των ιρανικών επαρχιών του ανατολικού Αζερμπαϊτζάν, την επαρχία Ζανγιάν και την επαρχία Καζβίν.
* [[Νταρί (ζωροαστρική) γλώσσα)|Νταρί (ζωροαστρική)]] ή Γκάμπρι, ομιλείται κυρίως στο [[Γυάζντ]] και το [[Κερμάν]] από τους [[Ζωροαστρισμός|Ζωροάστρες]] του Ιράν. Ενίοτε απόκαλείται και Γιαζντί.
 
== Ορθογραφία ==
Γραμμή 80:
 
==== Υιοθέτηση της γραφής ====
Με την μεταστροφή της [[Περσική αυτοκρατορία|Περσίας]] στο [[Ισλαμ]], χρειάστηκαν περίπου 150 χρόνια για να υιοθετήσουν οι Πέρσες το αραβικό αλφάβητο έναντι των αρχαιότερων χρησιμοποιούμενων. Προγενέστερα χρησιμοποιούντο δύο διαφορετικά αλφάβητα η [[Παχλαβί γραφή]] (''[[Μέση περσική γλώσσα|Μέση Περσική]]'', τροποποιημένη εκδοχή του [[Αραμαϊκό αλφάβητο|αραμαϊκού αλφάβητου]], και το γηγενές Ιρανικό αλφάβητο (''[[Αβεστανικό αλφάβητο|Ντινταπιράκ>Ντιν Νταμπίρε]]'' (κυριολεκτικά: θρησκευτική γραφή).
 
==== Προσθέσεις ====
Γραμμή 131:
Τα διακριτικά σημεία που χρησιμοποιούνται στην αραβική γραφή, ''[[χαρακάτ]]'', χρησιμοποιούνται και στην Περσική, αν και ορισμένα από αυτά έχουν διαφορετική προφορά. Για παράδειγμα το αραβικό ''[[Ντάμμα]]'' προφέρεται /u/, ενώ το περσικό προφέρεται /o/.
 
Η περσική εκδοχή, επίσης, προσθέτει ένα ψευδοδιάστημα στην αραβική γραφή, που ονομάζεται [[Zero-width non-joiner (ZWNJ) στην προτυποποίηση [[Unicode]]. Λειτουργεί ως διάστημα που ξεχωρίζει δύο συνδεόμενα γράμματα, αλλά δεν έχει οπτικό εύρος.
 
<!--
Γραμμή 321:
[[oc:Persan]]
[[os:Персайнаг æвзаг]]
[[pa:ਫ਼ਾਰਸੀ ਬੋਲੀ]]
[[pl:Język perski]]
[[pms:Lenga Farsi ossidental]]