|
[[Αρχείο:Lactose.svg|thumb|right|310px|Η [[λακτόζη]] είναι ένας δισακχαρίτης που εντοπίζεται στο γάλα.]]
Οι '''υδατάνθρακες''', αποτελούν μια ομάδα οργανικών ουσιών, που ως προς το χημικό τύπο τους, είναι ενυδατωμένος [[άνθρακας]], με γενικό τύπο '''C<sub>n</sub>(H<sub>2</sub>O)<sub>ν</sub>'''<ref>Οι υδατάνθρακες είναι [[οργανικές ενώσεις]] που εκτός από άνθρακα αποτελούνται από υδρογόνο και οξυγόνο σε αναλογία '''2:1'''.
</ref>.
Οι βιολογικής σημασίας υδατάνθρακες ονομάζονται και '''σάκχαρα''' ή ακόμα και '''γλυκίδια'''<ref> Δείτε σχετικά το άρθρο '''[[γλυκίδια]]''', την προσπάθεια των Γάλλων για τη καθιέρωση του όρου αυτού αντί "''υδατάνθρακες''"</ref> αρχίζουν από τους [[μονοσακχαρίτες]] (π.χ. [[γλυκόζη]], [[φρουκτόζη]]), και φθάνουν μέχρι σύνθετα μόρια, που λέγονται [[πολυσακχαρίτες]], όπως το [[άμυλο]] και η [[κυτταρίνη]]. Έτσι μερικοί είναι σχετικά μικροί, με [[μοριακό βάρος|μοριακά βάρη]] μικρότερα του 100 g·mol<sup>-1</sup>, ενώ άλλοι είναι πραγματικά [[μακρομόρια]], με μοριακό βάρος πολλές εκατοντάδες ή χιλιάδες g·mol<sup>-1</sup>.
== Δομή ==
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες υδατανθράκων βιολογικού ενδιαφέροντος:
* Οι [[μονοσακχαρίτης|μονοσακχαρίτες]], όπως η [[γλυκόζη]] και η [[φρουκτόζη]], είναι τα μονομερή για τη σύνθεση πολυπλοκότερων δομών.
* Οι [[δισακχαρίτης|δισακχαρίτες]] αποτελούνται από δυο μονοσακχαρίτες.
* Τέλος, οι [[πολυσακχαρίτης|πολυσακχαρίτες]], όπως το [[άμυλο]], το [[γλυκογόνο]] και η [[κυτταρίνη]], που αποτελούνται από εκατοντάδες χιλιάδες υπομονάδες [[γλυκόζη|γλυκόζης]].
Συνεπώς όλοι οι σύνθετοι υδατάνθρακες είναι δημιουργήματα από απλές μονάδες που λέγονται μονοσακχαρίτες οι οποίες και δεν μπορούν να υδρολυθούν σε απλούστερη δομή. Κυριότεροι υδατάνθρακες είναι: οι μονοσακχαρίτες γλυκόζη και φρουκτόζη, οι δισακχαρίτες [[λακτόζη]], [[μαλτόζη]] και [[σακχαρόζη]], οι πολυσακχαρίτες [[άμυλο]], [[γλυκογόνο]] και [[κυτταρίνη]] και τέλος οι ανάγοντες μονοσακχαρίτες [[ριβόζη]] και [[δεοξυριβόζη]].
== Οι υδατάνθρακες ως πηγή ενέργειας ==
{{Κύριο|Μεταβολισμός υδατανθράκων}}
=== Αυτότροφοι οργανισμοί ===
Οι υδατάνθρακες αποτελούν σημαντικές συνιστώσες στη διατροφή όλων των [[ζωικός οργανισμός|ζωικών οργανισμών]] τροφοδοτώντας τους με την απαιτούμενη ενέργεια επιβίωσης. Οι [[αυτότροφος|αυτότροφοι οργανισμοί]], δημιουργούν μόνοι τους υδατάνθρακες και οξυγόνο με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός κατά τη διαδικασία της [[φωτοσύνθεση]]ς από διοξείδιο του άνθρακα και νερό.
=== Ετερότροφοι οργανισμοί ===
Οι [[ετερότροφος|ετερότροφοι οργανισμοί]] δε μπορούν να φωτοσυνθέτουν, αλλά ούτε και να αποθηκεύουν αποτελεσματικά σε μορφή υδατανθράκων τη λαμβανόμενη ενέργεια. Οι περισσότεροι υδατάνθρακες έλκονται από μόρια νερού, γεγονός που καθιστά την αποθήκευση πολλών υδατανθράκων δύσκολη λόγω του μοριακού βάρους του συμπλέγματος [[διάλυμα|διαλυμένων]] σε νερό υδατανθράκων. Η υδροφοβική συμπεριφορά των [[λιπαρά|λιπαρών οξέων]] τα καθιστά πιο αποτελεσματικά για την αποθήκευση ενέργειας, σε αντίθεση με τον υδρόφιλο χαρακτήρα των υδατανθράκων. Για το λόγο αυτό στους περισσότερους ζωϊκούς οργανισμούς οι πλεονάζοντες υδατάνθρακες, δηλαδή εκείνοι που δε χρησιμεύουν άμεσα, μετατρέπονται σε [[λιπώδης ιστός|σωματικό λίπος]].<ref name="gcooper">{{cite book|author=G Cooper|title=The Cell|publisher=American Society of Microbiology|page=72}}</ref>
=== Άνθρωπος ===
Οι υδατάνθρακες που λαμβάνει ο άνθρωπος μετατρέπονται σε [[γλυκόζη]] που σχηματίζει μόρια [[γλυκογόνο|γλυκογόνου]]. O άνθρωπος, επιπλέον, δε διαθέτει τα κατάλληλα ένζυμα για να συνθέτει γλυκόζη από το αποθηκευμένο σωματικό λίπος<ref name="gcooper"/>. Η απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα, επιτρέπει στο γλυκογόνο να λειτουργεί ως προσωρινό αποθεματικό ενέργειας για την κάλυψη άμεσων αναγκών σε γλυκόζη. Ωστόσο, τα αποθέματα ενέργειας σε γλυκογόνο βρίσκονται σε λιγότερο συμπυκνωμένη μορφή από ότι τα αποθέματα ενέργειας σε [[τριγλυκερίδιο|τριγλυκερίδια]].
Ο οργανισμός εξισορροπεί την αύξηση των σακχάρων στο αίμα με επακόλουθη έκκριση [[ινσουλίνη|ινσουλίνης]] από το [[πάγκρεας]].<ref>{{cite book
|title = Essentials of exercise physiology
|author = W. D. McArdle, F. I. Katch, V. L. Katch
|volume = 1
|publisher = Lippincott Williams & Wilkins
|year = 2006
|page = 45, 46
|url = http://books.google.com/books?id=L4aZIDbmV3oC&pg=PA45
}}</ref>
== Σημειώσεις και παραπομπές ==
<references />
[[Κατηγορία:Υδατάνθρακες|*]]
[[af:Koolhidraat]]
[[an:Hidrato de carbonio]]
[[ar:سكريات]]
[[az:Karbohidrat]]
[[bat-smg:Onglėondėnē]]
[[be:Вугляводы]]
[[be-x-old:Вугляводы]]
[[bg:Въглехидрат]]
[[bn:শর্করা]]
[[bs:Ugljikohidrati]]
[[ca:Glúcid]]
[[ckb:کاربۆھایدرەیت]]
[[cs:Sacharidy]]
[[cy:Carbohydrad]]
[[da:Kulhydrat]]
[[de:Kohlenhydrate]]
[[dv:ކާބޯހައިޑްރޭޓް]]
[[en:Carbohydrate]]
[[eo:Karbonhidrato]]
[[es:Glúcido]]
[[et:Sahhariidid]]
[[eu:Karbono hidrato]]
[[ext:Glúcidu]]
[[fa:کربوهیدرات]]
[[fi:Hiilihydraatti]]
[[fr:Glucide]]
[[fy:Koalhydraat]]
[[ga:Carbaihiodráit]]
[[gd:Gualuisg]]
[[gl:Carbohidrato]]
[[he:פחמימה]]
[[hi:शर्करा]]
[[hif:Carbohydrate]]
[[hr:Ugljikohidrati]]
[[ht:Kabonidrat]]
[[hu:Szénhidrát]]
[[hy:Ածխաջուր]]
[[ia:Carbohydrato]]
[[id:Karbohidrat]]
[[io:Karbohidrato]]
[[is:Sykra]]
[[it:Glucidi]]
[[ja:炭水化物]]
[[jv:Karbohidrat]]
[[ka:ნახშირწყლები]]
[[kk:Көмірсулар]]
[[ko:탄수화물]]
[[ky:Углеводдор]]
[[la:Carbohydratum]]
[[lb:Kuelenhydrat]]
[[lmo:Carbuidraa]]
[[lt:Angliavandeniai]]
[[lv:Ogļhidrāti]]
[[mk:Јаглехидрат]]
[[ml:കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ്]]
[[ms:Karbohidrat]]
[[my:ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်]]
[[ne:कार्बोहाइड्रेट]]
[[nl:Koolhydraat]]
[[nn:Karbohydrat]]
[[no:Karbohydrat]]
[[oc:Glucid]]
[[om:Carbohydrate]]
[[pl:Węglowodany]]
[[pnb:کاربوہائیڈریٹ]]
[[pt:Carboidrato]]
[[qu:K'illimsayaku]]
[[ro:Glucidă]]
[[ru:Углеводы]]
[[rue:Вуглёводы]]
[[scn:Carbuidrati]]
[[sh:Ugljeni hidrati]]
[[si:කාබෝහයිඩ්රේට]]
[[simple:Carbohydrate]]
[[sk:Sacharid]]
[[sl:Ogljikovi hidrati]]
[[sq:Karbohidratet]]
[[sr:Угљени хидрат]]
[[su:Karbohidrat]]
[[sv:Kolhydrat]]
[[sw:Hidrati kabonia]]
[[ta:காபோவைதரேட்டு]]
[[te:పిండి పదార్ధాలు]]
[[th:คาร์โบไฮเดรต]]
[[tr:Karbonhidrat]]
[[tt:Күмерсулар]]
[[uk:Вуглеводи]]
[[ur:کاربو ہائیڈریٹ]]
[[vec:Carboidrati]]
[[vi:Cacbohydrat]]
[[war:Karbohidrato]]
[[xmf:ნოშქერწყარეფი]]
[[yi:קארבאהידראט]]
[[za:Danqsuijvaqhozvuz]]
[[zh:糖类]]
[[zh-min-nan:Carbohydrate]]
[[zh-yue:醣]]
| 