Ελάτα Χίου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η Ελάτα βρίσκεται σε ημιορεινή περιοχή, σε έξαρμα βραχώδους λόφου (λόφος Μύλος ή Αλώνια) του οποίου η κορυφή βρίσκεται στα νότια του χωριού και εκεί είχαν κτισθεί τρεις [[ανεμόμυλος|ανεμόμυλοι]] που σώζονται ακόμα σε ημιερειπωμένη κατάσταση. Το μεσοσταθμικό [[υψόμετρο]] είναι 190 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το χωριό υδροδοτείται πλέον από τη λιμνοδεξαμενή του [[Άγιος Γεώργιος Συκούσης|Αγ.Γεωργίου]]. Η θέση του χωριού, αρκετά μακριά από την ακτή, με θέα προς το ανοικτό [[Αιγαίο Πέλαγος]] δυτικά της Χίου, αλλά χωρίς οπτική επαφή με την εγγύτερη παραλία (τον όρμο της Αγίας Ειρήνης) υποδηλώνει σαφέστατα, μαζί με την αρχιτεκτονική του χωριού, το φόβο των πειρατών, που αποβιβάζονταν κατά το Μεσαίωνα και μέχρι την [[Τουρκοκρατία]] στις ακτές, και έκαναν επιδρομές στα χωριά για να λεηλατήσουν τη μαστίχα και τα άλλα προϊόντα τους. Συγκεκριμένα, στην Ελάτα διασώζεται, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι στα [[Μεστά Χίου|Μεστά]], η μορφή του «χωριού-κάστρου», κλειστού με τείχος που διαμορφώνουν οι ίδιοι οι τοίχοι των εξωτερικών σπιτιών, τα οποία ήταν ενωμένα μεταξύ τους, όπως ενωμένα στο ύψος του πρώτου ορόφου είναι και τα σπίτια του χωριού, αφήνοντας από κάτω τα εσωτερικά δρομάκια να σχηματίζουν κάπου-κάπου μικρές σήραγγες. Η ίδια μορφή σώζεται και στα μαστιχοχώρια [[Ολύμποι]] και [[Πυργί Χίου|Πυργί]].`Οπως και στα Μεστά, ο φόβος των πειρατών συγκέντρωσε τους κατοίκους παλαιότερων μικρών μεσοβυζαντινών οικισμών της περιοχής, 7 στην περίπτωση της Ελάτας, που έχτισαν το καστροχώρι, ίσως περί το 1300 μ.Χ.. Ονόματα αυτών των «πολισμάτων» που σώζονται είναι: Αγ. Ειρήνη, Μαλλός, Μητρόθια, Αλμυρός, Αγία Παρασκευή. Σύμφωνα μάλιστα με τους κατοίκους, η ονομασία του χωριού οφείλεται στο «ελάτε, ελάτε», που φώναζαν στους κατοίκους των γύρω οικισμών να μπουν στο καστροχώρι, όταν από τις βίγλες τους ειδοποιούσαν ότι πλησίαζαν πειρατικά (για [[έλατο|έλατα]] δεν μπορεί να γίνει καν λόγος). Επίσης, οι διάφορες ονομασίες σε κοντινές εξοχικές περιοχές δεν είναι ίσως τυχαίες: προέρχονται από τα ονόματα των αρχαίων θεών που λατρεύονταν στους συγκεκριμένους χώρους π.χ. Δημητριά, η περιοχή όπου λατρευόταν η θεά Δήμητρα, γι’ αυτό εκεί ως σήμερα καλλιεργούνται μόνο δημητριακά.