Μοτέτο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο όρος '''μοτέτο''' (ετυμ. ιταλ. ''mottetto'', γαλλ. ''motet'', υποκ.υποκοριστικό του ''mot'' που σημαίνει "λέξη", <ref>Μπαμπινιώτης, 1998, σ. 1132</ref>) προέρχεται είτε από τη γαλλική λέξη ''mot'' που σημαίνει "λέξη" είτε από το λατινικό ρήμα ''movere'' που σημαίνει "κινώ".

Το μοτέτο είναι η σπουδαιότερη μορφή [[πολυφωνική μουσική|πολυφωνικής μουσικής]] σύνθεσης που πρωτοεμφανίζεται το [[1200]] μ.Χ. (13ος αιώνας). Είναι ένα [[οργκάνουμ]] (''organum'') (παλαιότερη φόρμα που συνίστατο από μια μελωδία [[γρηγοριανό μέλος|γρηγοριανού μέλους]] που την τραγουδούσε ο [[τενόρος]]) στο οποίo προστίθενται νέα κείμενα, συνήθως διαφορετικά για κάθε φωνή. Πάνω στο οργκάνουμ οικοδομούνται όλες οι υπόλοιπες πρόσθετες φωνές με τον εξής τρόπο: στην επάνω φωνή ενός οργκάνουμ –δηλαδή στον τενόρο- μπαίνει μια μελωδική γραμμή η οποία αποτελείται από «ένα κείμενο που κάθε συλλαβή του αντιστοιχούσε και σε ένα φθόγγο» (<ref>Δημητριάδου, 1998, σ. 40)</ref>. Αρχικά είχαμε ταυτόχρονη συνήχηση της πρόσθετης φωνής με το διαφορετικό κείμενο και τον tenor. «Γρήγορα όμως η επάνω φωνή -πουανεξαρτητοποιήθηκε ονομάστηκε μοτέτο- έγινε καιτόσο στο κείμενο όσο και στη μελωδία ανεξάρτητη από τη βασική φωνή» (και ονομάστηκε μοτέτο<ref>Δημητριάδου, 1998, σ. 41)</ref>.

Το αποτέλεσμα ήταν «το ταυτόχρονο ξετύλιγμα τεσσάρων ανεξάρτητων μελωδιών και τεσσάρων κειμένων (σε δύο γλώσσες), που δεν είχαν καμία σχέση μεταξύ τους» (<ref>Vuillermoz, 1979, σ. 56)</ref>.

Σημαντικό είναι να ειπωθεί ότι το μοτέτο προέκυψε από την [[κλάυζουλα]] (''clausula''). Στη [[Σχολή της Παναγίας των Παρισίων]] ο Περοτέν έγραψε πολλά κομμάτια organaοργκάνα (organum ή discantus ήταν η πρώτη και η απλούστερη μορφή πολυφωνικής μουσικής με κύριο χαρακτηριστικό την παράλληλη κίνηση δύο φωνών σε διαστήματα 8ης, 5ης, 4ης) συντελώντας μια καινοτομία. Η δεύτερη φωνή (duplum) είχε ρυθμική και μελωδική ανεξαρτησία και αυτοτέλεια από την πρώτη φωνή (tenor ή cantus firmus). Πολλά από τα παλαιότερα μοτέτα ομοιάζουν μουσικά με την κλάυζουλα και μόνη διαφορά αποτελεί η προσθήκη του κειμένου στις πάνω φωνές (<ref>Τολίκα, 1995, σ. 274)</ref>.

Τελικά, «…ο όρος μοτέτο σήμαινε το έργο στο σύνολό του αλλά και η φωνή που βρισκότανε πάνω από τη βασική του tenor» (<ref>Δημητριάδου, 1998, σ. 41)</ref>.

Το μοτέτο άρχισε να αναπτύσσεται στα μέσα του 12ου αιώνα από τη [[Σχολή της Παναγίας των Παρισίων]] (μέσα 12ου-τέλη 13ου αιώνα) έχοντας τα εξής χαρακτηριστικά:

Στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα το μοτέτο γίνεται ένα είδος θρησκευτικής μουσικής, χωρίς να είναι απαραίτητα λειτουργική μουσική. Στα τέλη του 16ου αιώνα παρατηρούμε ότι στο μοτέτο χρησιμοποιούνται όργανα και η [[μονωδία]], ενώ αντικαθίσταται το λατινικό κείμενο με κείμενο της τοπικής γλώσσας. Τον 17ο και 18ο αιώνα έχουμε μοτέτα με οργανική συνοδεία για σόλο φωνή μέχρι τα χορωδιακά μοτέτα του [[Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ|Μπαχ]]. «Μετά ο τέλος της εποχής [[μπαρόκ]], στα μέσα του 18ου αιώνα, το μοτέτο έγινε λιγότερο σημαντική φόρμα. Εξακολούθησαν να γράφονται μοτέτα, π.χ. από τον Μότσαρτ τον 18ο αιώνα, από τον [[Γιοχάνες Μπραμς|Μπράμς]] τον 19ο αιώνα και στον 20ό από τον γερμανό [[Χούγκο Ντίστλερ]] και τον γάλλο συνθέτη [[Φρανσίς Πουλένκ» (]]<ref>Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 2005, τ. 43, σ. 29) </ref>».