Οι Συμφορές του Πολέμου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

==Ιστορικά στοιχεία==

[[Αρχείο:Francisco de Goya y Lucientes 054.jpg|thumb|250px|'''''[[Η οικογένεια του Καρόλου Δ']]''''', Φρανθίσκο Γκόγια, [[1800]], Ελαιογραφία σε μουσαμά, 280 × 336 εκ., [[Μουσείο ντελ Πράδο]], [[Μαδρίτη]]. Στον πίνακα ξεχωρίζει ο [[Κάρολος Δ' της Ισπανίας|Κάρολος Δ']] (δεξιά) και ο γιος του, μετέπειτα [[Φερδινάνδος Ζ' της Ισπανίας|Φερδινάνδος Ζ΄]] (αριστερά).]]

[[Αρχείο:El_Tres_de_Mayo,_by_Francisco_de_Goya,_from_Prado_in_Google_Earth.jpg|thumb|left|300px|'''''[[Η 3η Μαΐου 1808 (Γκόγια)|Η 3η Μαΐου 1808]]''''', Φρανθίσκο Γκόγια, 1814, λάδι σε μουσαμά, 266 × 345 εκ., [[Μουσείο του Πράδο|Μουσείο Ντελ Πράδο]], Μαδρίτη. Στις 3 Μαΐου του 1808 εκτελέστηκαν μαζικά περίπου 400 Ισπανοί πολίτες από τα γαλλικά στρατεύματα, οδηγώντας σε γενικευμένη ισπανική εξέγερση. Αυτός ο πίνακας όπως και το ''ταίρι'' του, η 2α Μαΐου 1808 δημιουργήθηκε το 1814, την ίδια χρονική περίοδο με τις ''Συμφορές του Πολέμου''.]]

[[File:Manuel Godoy Spain.jpg|thumb|250px|Ο [[Μανουέλ ντε Γοδόι]], Πρωθυπουργός της Ισπανίας, αρχιστράτηγος του Ισπανικού στρατού και εραστής της βασίλισσας [[Μαρία Λουίζα της Πάρμας|Μαρίας - Λουίζας]]<ref>''Γκόγια'', Rose-Marie & Rainer Hagen, σ.28, Taschen</ref> (Φρανθίσκο Γκόγια, 1801, Λάδι σε μουσαμά, 180 × 267εκ., Μαδρίτη, Βασιλική Ακαδημία του Σαν Φερνάντο) ]]

 

 

 

==Οι Πλάκες==

Αρκετές από αυτές τις εικόνες επιστρέφουν στο άγριο σατιρικό ύφος που συναντάται στην προηγούμενη σειρά χαρακτικών του Γκόγια ''[[Τα Καπρίτσια]]''. Η πλάκα 75, ''Farándula de charlatanes'' (''Ο θίασος των τσαρλατάνων'') απεικονίζει ένα ιερέα με κεφάλι [[Παπαγάλος|παπαγάλου]] να ψέλνει μπροστά σε ένα κοινό από γάιδαρους και μαϊμούδες.<ref name="NYT" /> Στην πλάκα 77, ''Que se rompe la cuerda! (Αχ, και να 'σπαγε το σχοινί!'') όπου ένας [[πάπας]] που σχοινοβατεί, ο εικονιζόμενος "υποβιβάστηκε συνετά" σε [[Καρδινάλιος|καρδινάλιο]] ή [[Επίσκοπος|επίσκοπο]] στο χαρακτικό που εκδόθηκε το 1863.<ref name=b59>Wilson-Bareau, 59</ref> Κάποια χαρακτικά όπου παριστάνονται σκηνές με ζώα μοιάζουν να αντλούν στοιχεία από μια σατιρική στιχομυθία του Giovanni Battista Casti, που δημοσιεύθηκε στα [[Ιταλικά]] το [[1802]]. Στην πλάκα 74, ο λύκος, που συμβολίζει έναν υπουργό, επικαλείται το γνωμικό - ''Μίζερη ανθρωπότητα, το σφάλμα είναι δικό σου'' - και έχει υπογραφή με το όνομα του Casti. Το χαρακτικό ''ρίχνει το φταίξιμο για την βαρβαρότητα των ηγετών στην ανοχή που δείχνουν τα θύματα''.<ref>Wilson-Bareau, 59. See also plate 77 in the gallery at bottom.</ref>

 

 

Η δημοσιευμένη έκδοση της σειράς ''Οι Συμφορές του Πολέμου'' τελειώνει όπως ξεκινάει. Με την απεικόνιση μιας μοναδικής, αγωνιώδους φιγούρας. Οι τελευταίες δύο πλάκες απεικονίζουν μια γυναίκα που φοράει ένα στεφάνι, και αποτελεί μια προσωποποίηση της Ισπανίας, της Αλήθειας, ή του συντάγματος του 1812 - το οποίο ο Φερδινάνδος είχε απορρίψει το 1814.<ref name=b59/> Στην πλάκα 79, ''Murió la Verdad (Η αλήθεια πέθανε)'', η αλήθεια κείτεται νεκρή. Στην πλάκα 80, ''Si resucitará? (Θα αναστηθεί;)'', παρουσιάζεται ξαπλωμένη ανάσκελα με το στήθος της εκτεθειμένο, λουσμένη από φως μπροστά σε έναν όχλο ''καλόγερων και τεράτων''.<ref name="NYT" /><ref>Wilson-Bareau, 59 (quotation)</ref> Στην πλάκα 82, ''Esto es lo verdadero'', είναι και πάλι γυμνόστηθη κάτι που προφανώς συμβολίζει την ειρήνη και την αφθονία. Εδώ είναι ξαπλωμένη μπροστά σε έναν χωρικό.<ref>Wilson-Bareau, 59–60</ref><ref group=a>Ο Licht γράφει για τις δύο τελευταίες πλάκες, ''το άλλοτε αυστηρό χέρι του Γκόγια αρχίζει να διστάζει, και δημιουργεί τις δύο πιο αδύναμες πλάκες της σειράς. Εκεί, ίσως, κρύβεται η δύναμή του: Δεν μπορεί να αυταπατάται.'' Licht, 158</ref>

==Εκτέλεση==

[[Αρχείο:Goya-Guerra (44).jpg|thumb|250px|'''Πλάκα 44: ''Yo lo vi''''' (''Αυτό το είδα''), έργο από τη δημοσιευμένη έκδοση, με επιφανειακούς τόνους στα τοπία, τον ουρανό, και το φόρεμα της γυναίκας. Στις πρώτες εκτυπώσεις του Γκόγια δεν υπήρχε αυτός ο επιφανειακός τόνος<ref>Wilson-Bareau, 47</ref>. Στο βάθος φαίνεται η πόλη. Άνθρωποι φεύγουν με άλογα ή με τα πόδια. Μία γυναίκα κρατάει ένα παιδί στην αγκαλιά της ενώ απλώνει το χέρι της σε ένα άλλο που βρίσκεται στο έδαφος, καθώς ένας στρατός πλησιάζει]]

 

Καθώς η δημιουργία της σειράς προχωρούσε, ο Γκόγια άρχισε να αντιμετωπίζει έλλειψη χαρτιού υψηλής ποιότητας και πλακών χαλκού, και αναγκάστηκε να κάνει αυτό που η ιστορικός της τέχνης Juliet Wilson-Bareau αποκαλεί ως "δραστικό βήμα" να καταστρέψει δύο πλάκες που απεικόνιζαν τοπία από τις οποίες είχαν γίνει πολύ λίγες εκτυπώσεις. Αυτές κόπηκαν στα δύο για να δημιουργηθούν τέσσερις πλάκες της σειράς ''Οι Συμφορές του Πολέμου''.<ref name="B50">Wilson-Bareau, 50</ref> Τα μεγέθη και τα σχήματα των πλακών ποικίλουν - εν μέρει εξαιτίας της έλλειψης υλικών - με διαστάσεις που ξεκινάν από 143 × 168 χιλιοστά (πλάκα 14) και φτάνουν έως και 163 × 260 χιλιοστά (πλάκα 24).

Η Ακαδημία δανείστηκε τη συλλογή του Bermúdez για την έκδοση του 1863. Πάνω στις πλάκες χαράχθηκαν οι αυθεντικοί τίτλοι και οι απεικονίσεις, με τα ορθογραφικά λάθη του Γκόγια. Ένας τίτλος αλλάχθηκε<ref group=a>Ο τίτλος της πλάκας 69 αλλάχθηκε καθώς θεωρήθηκε ως ''προφανώς...υπερβολικά μηδενιστικός'' από ''Nada. Ello lo dice'' που ήταν ο τίτλος που έδωσε ο Γκόγια σε ''Nada. Ello dirá'' (Wilson-Bareau, 57).</ref>, σε μία πλάκα πραγματοποιήθηκε επιπλέον επεξεργασία, και η εκτύπωση έγινε με αρκετά περισσότερο μελάνι στις πλάκες (με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας ''επιφανειακός τόνος'') σε σχέση με τις αρχικές εκτυπώσεις, σύμφωνα με την αισθητική της εποχής.<ref>Wilson-Bareau, 46–49</ref> Η συλλογή του Bermúdez θεωρείται ''μοναδικής σημασίας...γιατί δείχνει τη σειρά όπως ο Γκόγια σκόπευε να την εκδώσει, και τον τρόπο με τον οποίο σκόπευε να εκτυπώσει τα έργα''.<ref name="B50" /> Ως εκ τούτου υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στη δημοσιευμένη έκδοση του 1863, με 80 πλάκες, και την πλήρη σειρά στη συλλογή, που συμπεριλαμβάνει 82 έργα (παραλείποντας του τρεις μικρούς ''Φυλακισμένους'').

 

[[Αρχείο:Goya-Guerra (33).jpg|thumb|250px|'''Πλάκα 33: ''¿Qué hay que hacer más?''' (Τι παραπάνω να κάνεις;)''. Γάλλοι στρατιώτες ευνουχίζουν έναν Ισπανό.]]

Το 1873, ο Ισπανός συγγραφέας Antonio de Trueba δημοσίευσε τις φερόμενες ως αναμνήσεις του κηπουρού του Γκόγια, Ισίδρο, σχετικά με τη δημιουργία της σειράς. Ο de Trueba ισχυρίζεται ότι είχε μιλήσει με τον Ισίδρο το 1836, και ο κηπουρός θυμόταν πως είχε συνοδεύσει τον Γκόγια στον λόφο Principe Pio για να σχεδιάσει τα θύματα των εκτελέσεων της 3ης Μαΐου του 1808.<ref group=a>Καθώς άρχισε να πέφτει το σκοτάδι, ο αφέντης μου είπε, ''Ισίδρο, πάρε το όπλο σου και έλα μαζί μου''. Υπάκουσα και που φαντάζεσαι ότι πήγαμε; - Σε εκείνο τον λόφο όπου τα πτώματα αυτών των φτωχών ανθρώπων κείτονταν ακόμα... Το αφεντικό μου άνοιξε το βιβλίο σχεδίου του, το ακούμπησε πάνω στα γόνατά του και περίμενε να ξεπροβάλλει η σελήνη πίσω από το μεγάλο σύννεφο που την έκρυβε...Τελικά το φεγγάρι έλαμψε πολύ φωτεινά, σαν να ήταν μέρα. Μέσα στις λίμνες αίματος, μπορούσαμε να διακρίνουμε κάποιους από τους νεκρούς - κάποιοι ήταν ξαπλωμένοι ανάσκελα, άλλοι μπρούμυτα. Αυτός εδώ ήταν γονατιστός, αυτός εκεί με τα χέρια του σηκωμένα προς τον ουρανό, παρακαλώντας για εκδίκηση ή για έλεος... Ενώ εγώ κοιτούσα την φρικτή σκηνή, έντρομος, το αφεντικό μου τις σχεδίαζε. Επιστρέψαμε στο σπίτι και το επόμενο πρωί ο αφέντης μου μου έδειξε το πρώτο χαρακτικό από τη σειρά La Guerra, το οποίο κοίταξα με τρόμο. ''Κύριε,'' τον ρώτησα, ''γιατί ζωγραφίζεις αυτές τις βαναυσότητες που διαπράττουν οι άνθρωποι;'' Απάντησε, ''Για να προειδοποιήσω τους ανθρώπους να μην ξαναγίνουν βάρβαροι ποτέ''. Ferrari, Enrique Lafuente. Licht et al, 82–83</ref> Μελετητές του Γκόγια αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τον εν λόγω ισχυρισμό. Ο Nigel Glendinning τον περιέγραψε ως ''ρομαντική φαντασίωση'', και έχει αναλύσει τις διάφορες ανακρίβειές του.<ref group=a>Σε ένα ντοκυμαντέρ του [[BBC]], o Glendinning ανέφερε: ''o Trueba ξεκάθαρα ρομαντικοποιεί τον καλλιτέχνη, παρουσιάζοντάς τον ως ατρόμητο και ηρωικό, εννοώντας πως υποστηρίζει όχι μόνο ότι παρακολουθούσε με τηλεσκόπιο όλα αυτά τα τρομερά γεγονότα που συνέβαιναν, αλλά πήγαινε επί τόπου για να τα παρακολουθήσει...Τίποτα από αυτά δεν αντιστοιχεί στις πραγματικές συνθήκες των εκτελέσεων. Γιατί γνωρίζουμε ότι οι εκτελέσεις έλαβαν χώρα στις πέντε ή στις έξι το πρωί. Κάποιοι σύγχρονοι ειδικοί σημειώνουν επίσης ότι έβρεχε και επομένως αν υποθέσουμε ότι ο Γκόγια βγήκε έξω τα μεσάνυχτα, δεν επρόκειτο να δει τίποτα. Τίποτα από αυτά δεν ταιριάζει με τις ιστορικές πληροφορίες που έχουμε''. Ο Glendinning παρατηρεί επίσης ότι ο Trueba τοποθετεί τον Γκόγια στο σπίτι του που ήταν γνωστό ως Η Έπαυλη του Κουφού. Ο Γκόγια μετακόμισε σε αυτό το σπίτι το [[1819]], μετά τον πόλεμο, κάτι που δημιουργεί περισσότερες αμφιβολίες για την εκδοχή του Trueba. Βλέπε: Σειρά νοτκυμαντέρ ''The Private Life of a Masterpiece (Η ιδιωτική ζωή ενός αριστουργήματος)'', επεισόδιο: ''The Third of May, 1808 (Η Τρίτη Μαΐου 1808)'', Tx BBC2, 26 Ιανουαρίου 2004.</ref>

Παρότι συμπεριλαμβάνονται στα σημαντικότερα έργα τέχνης κατά του πολέμου, ''Οι Συμφορές του Πολέμου'' δεν είχαν επίδραση στη συνείδηση των Ευρωπαίων για δύο γενιές, καθώς δεν είχαν δει την σειρά παρά μόνο κάποιοι μικροί κύκλοι ανθρώπων στην Ισπανία, έως ότου δημοσιεύθηκε από τη Βασιλική Ακαδημία του Σαν Φερνάντο το 1863.<ref>Hughes (2004), 304</ref>

 

 

Η επίδραση που είχε στον Νταλί είναι εμφανής στον πίνακά του ''[[Μαλακή κατασκευή με βραστά φασόλια (προαίσθημα Εμφυλίου Πολέμου)]]'', που ζωγράφισε το [[1936]] ως απάντηση στα γεγονότα που οδήγησαν στον [[Ισπανικός Εμφύλιος|Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο]]. Εδώ, τα παραμορφωμένα άκρα, η βάναυση καταστολή, οι αγωνιώδεις εκφράσεις και τα δυσοίωνα σύννεφα θυμίζουν την πλάκα 39, ''Grande hazaña! Con muertos! (Μεγάλα ανδραγαθήματα! Πάνω σε νεκρούς!)'', στην οποία ακρωτηριασμένα σώματα παρουσιάζονται με φόντο ένα άγονο τοπίο.<ref name="l151">Licht, 151</ref>