Παυλικιανισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Προκειμένου να αποφύγουν τους διωγμούς, οι Παυλικιανοί της Νεοκαισάρειας πήραν την καθοριστική απόφαση να αναζητήσουν καταφύγιο στον [[Άραβες|Άραβα]] εμίρη της Μελιτήνης, Ομάρ. Ο τελευταίος τους παραχώρησε την Αργαούν για εγκατάσταση. Έτσι, οι Παυλικιανοί διαχωρίστηκαν σε δύο κοινότητες, εντός και εκτός της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]]. Οι πρώτοι υπέστησαν διωγμούς από τους αυτοκράτορες, αλλά οι άλλοι συνέδραμαν τους Άραβες στις συγκρούσεις τους με τους Βυζαντινούς με καταστρεπτικές επιδρομές εναντίον της αυτοκρατορίας.

 

Τον πιο συστηματικό διωγμό εναντίον των Παυλικιανών εξαπέλυσε η αυτοκράτειρα [[Θεοδώρα (9ος αιώνας)|Θεοδώρα]] ([[842]]-[[856]]). Επρόκειτο για μία υπέρμαχο της [[Ορθοδοξία|Ορθοδοξίας]], η οποία είχε προηγουμένως καταλύσει την [[Εικονομαχία]] με την αναστήλωση των εικόνων ([[Μάρτιος]] [[843]]). Ορισμένοι ιστορικοί επέκριναν τη Θεοδώρα για την απόφασή της να καταδιώξει τους Παυλικιανούς. Υποστήριξαν ότι έτσι πυροδότησε μία μακροχρόνια σύγκρουση που αποδυνάμωσε τα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας. Ο αντίλογος είναι ότι οι Παυλικιανοί είχαν ήδη συμμαχήσει με τους [[Άραβες]] εναντίον του συζύγου της Θεοδώρας, του αυτοκράτορα [[Θεόφιλος (αυτοκράτορας)|Θεόφιλου]] ([[829]]-[[842]]).<ref>βλ. σχετικά υποσημ. 4</ref>