Παυλικιανισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 36:
Οι τρεις απεσταλμένοι της αυτοκράτειρας στη [[Μικρά Ασία]], ο Λέων Αργυρός, ο Ανδρόνικος Δούκας και ο Σουδάλης, επέδειξαν πρωτοφανή σκληρότητα εναντίον των "αιρετικών". Περίπου εκατό χιλιάδες Παυλικιανοί θανατώθηκαν μετά από βασανιστήρια.<ref>Συνεχιστές Θεοφάνους (έκδ. Bekker της Βόννης, σ.165) : ''«ωσεί δέκα μυριάδες ο ούτως απολλύμενος ηριθμείτο λαός, και η ύπαρξις'' [περιουσία] ''αυτών τω βασιλικώ ταμείω…εισεκομίζετο»''.</ref> Αυτός ο αριθμός των θυμάτων αναφέρεται και από τον εθνικό μας ιστορικό Παπαρρηγόπουλο στο 10ο τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους (σελ. 430, εκδ. “ΚΑΚΤΟΣ”). Πάντως, η ''Αικατερίνη Χριστοφιλοπούλου'' σημειώνει ότι, «''Ασφαλώς είναι φανταστικός ο αριθμός των θανατωθέντων, ως ανερχόμενος εις 100.000''» (''Βυζαντινή ιστορία'', Β1΄, σ. 214) και ομοίως, ο ''Ιωάννης Αναστασίου'' γράφει ότι «''Οι Βυζαντινοί συγγραφείς ομιλούν περί 100.000 ούτω φονευθέντων. Ο αριθμός όμως ούτος κρίνεται υπερβολικός και απίστευτος''» (''Οι Παυλικιανοί'', σ. 75).
 
Σύμφωνα με τις βυζαντινές πηγές άλλοι Παυλικιανοί αποκεφαλίσθηκαν, άλλοι σταυρώθηκαν και άλλοι πνίγηκαν στη θάλασσα. Στα θύματα συμπεριλαμβανόταν ο πατέρας ενός αξιωματικού (πρωτομανδάτορα) του στρατού του θέματος των Ανατολικών, του [[Καρβέας|Καρβέα]]. Αγανακτισμένος ο τελευταίος τέθηκε επικεφαλής 5.000 ομοθρήσκων του που κατέφυγαν στον εμίρη της Μελιτηνής. Ο πρώην αξιωματικός θα εξελισσόταν σε θανάσιμο εχθρό του [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντίου]]. Για το γεγονός αυτό, ο ''Ιωάννης Αναστασίου'' στην μελέτη του για τους ''Παυλικιανούς'' αναφέρει ότι πρώτα είχε αυτονομηθεί ο ''Καρβέας'' και είχε συμμαχήσει με τους Άραβες και αργότερα έγιναν οι επιθέσεις που οδήγησαν στον θάνατο του πατέρα του. Δηλαδή, "''η φυγή του Καρβέα χρονολογείται προ του γεγονότος τούτου''" (''Οι Παυλικιανοί'', σ. 75-76).Αλλά τόσο από τις πρωτογενείς πηγές, όσο και από τον Παπαρρηγόπουλο, τίποτα τέτοιο δεν συνάγεται, και πολύ λιγότερο τα περί ανταρσίας των Παυλικιανών κατά του εικονομάχου Θεόφιλου, όπως αναφέρεται λίγο πιο πάνω. Οι πλησιέστεροι προς τα γεγονότα Ιωσήφ ο Γενέσιος (Βασιλείες Θεόφιλου και Μιχαήλ) και Συνεχιστές Θεοφάνους (σ. 165) τίποτα δεν αναφέρουν βέβαια για ανταρσία των Παυλικιανών κατά του Θεόφιλου. Θα ήταν άλλωστε περίεργο να στραφούν οι φυσικοί -και μονίμως πιστοί- σύμμαχοι των εικονομάχων αυτοκρατόρων εναντίον του εικονομάχου Θεόφιλου. Κάποιοι πάντως θεωρούν ότι ακόμα κι αν συνέβαινε αυτό, είχαν κάθε λόγο να αποστατήσουν οι Παυλικιανοί μετά τους διωγμούς του Μιχαήλ Α΄, ενώ ως αιτία του διωγμού και της μετατροπής των πιστών και πολεμικών υπηκόων σε εχθρούς αναφέρουν την "θρησκοληψία" της Θεοδώρας και τις εισηγήσεις των φανατικών (Συνεχιστές Θεοφάνους σ.165: ''«επειράτο'' [η Θεοδώρα] ''μετάγειν προς ευσέβειαν ή εξαιρείν και απ’ ανθρώπων ποείν».'' Ομοίως οι Κεδρηνός και Ζωναράς). Ως προς τον χρόνο φυγής του Καρβέα οι Συνεχιστές του Θεοφάνους (σελ. 166) είναι σαφέστατοι : ''«ως ουν τον εαυτόν ούτος ακήκοε πατέρα αναρτήσθαι τω ξύλω'' [ότι σταυρώθηκε]''...φυγάς μετά και ετέρων πέντε χιλιάδων...γίνεται»''. Σύμφωνα βέβαια με τον ''Ι. Αναστασίου'', αποτελεί "''σφάλμα της 'Συνεχείας'''" ότι ο Καρβέας έφυγε μετά τον διωγμό επί ''Θεοδώρας'' και επικαλείται για το αντίθετο τις "''περί τούτου μαρτυρίας του Σικελιώτου και του Φωτίου [...] και την αναμφισβήτητον πηγήν του μαρτυρίου των 42 Μαρτύρων των εξ Αμορίου''" (''Οι Παυλικιανοί'', σ. 70).
 
ΣτηνΕπίσης, πραγματικότηταείναι όμωςδύσκολο να υποθέσουμε ότι προηγήθηκε ο διωγμός επί ''Μιχαήλ Α΄'', διότι ο ''Πέτρος Σικελιώτης'' με σαφήνεια αναφέρει ότι οι ''Παυλικιανοί'' έσφαζαν, λεηλατούσαν, βίαζαν και έκαναν δουλεμπόριο εις βάρος των κατοίκων του Βυζαντίου, δέκα ολοκληρα χρόνια πριν τον ''Μιχαήλ Α΄'', ήδη από τα χρόνια της ''Ειρήνης της Αθηναίας'' η οποία δεν δίωξε τους Παυλικιανούς:
:"''Ο δε υπέρμαχος του διαβόλου Σέργιος, διδαχθείς'' ... ''την αίρεσιν'' [...] ''γίνεται νέος κήρυξ της πλάνης'' [...] '''''Εν όλοις γαρ τριακοντατέσσαρσι χρόνοις επικρατήσας από Ειρήνης της Αυγούστης''' μέχρι Θεοφίλου του βασιλέως'' [...] ''ελυμήνατο πλείστον μέρος της του Χριστού Εκκλησίας, τους μεν γαρ ηλλοτρίωσε της προσκαίρου ζωής, των ιδίων στερήσας, και προ καιρού θανατώσας'' [...] ''πολλούς ομοζύγους διαζεύξας, τας κοίτας αυτών διά των μαθητών αυτού εμίανεν, πολλά βρέφη των μητρικών αποσπάσας μαζών δια των μαθητών αυτού, τα μεν εθανάτωσε, τα δε των γονέων στερήσας'' ... ''Αγαρηνοίς απεμπόλησε, πολλούς ευειδείς νεανίσκους και νεανίδας μονογενείς γονέων αποχωρήσας εις δουλείαν βαρβάροις παρέδωκε, πολλούς αδελφούς και αδελφάς, συγγενείς τε και φίλους αλλήλων διέστησε, και των ιδίων ξενώσας, αλλοδαπή γη παρέπεμψεν, ων οδυρμός και θρήνος μέχρις ουρανίων αψίδων ανήκται, πολλούς μονάζοντας και μοναζούσας Χριστώ την παρθενίαν αναθεμένους διά των οικείων μαθητών διέφθειρε'' [...] ''πολλούς εν δεσμοίς και φυλακαίς θανατωθήναι πεποίηκε''" (''PG'' 104,1293B-D).