Παιδομάζωμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το '''παιδομάζωμα''' ([[Τουρκική γλώσσα|Τουρκ.]] ''devşirme'', ''ντεβσιρμέ'') ήταν [[οθωμανική αυτοκρατορία|οθωμανική]] πρακτική απαγωγής νέων αγοριών, κυρίως χριστιανών των Βαλκανίων, με σκοπό την ανατροφή τους ως στρατιωτών ή τη στελέχωση υπηρεσιών του [[σουλτάνος|σουλτάνου]]. Λεγόταν και "παιδολόγι" ή "γενιτσαριά".<ref>Δημητράκος Β. Δημήτριος, Νέον ορθογραφικόν και ερμηνευτικόν λεξικόν, 1970: "''Παιδομάζωμα, Η επί τουρκοκρατίας αρπαγή μικρών χριστιανοπαίδων. Παιδολόγι''".</ref> Ήταν κεντρικά οργανωμένη διαδικασία και εμπνευστής του υπήρξε ο [[Τσανταρλή Καρά Χαλίλ Χαϊρεντίν Πασάς|Καρά Χαλίλ Πασάς]], [[Μεγάλος Βεζίρης|μεγάλος βεζίρης]] επί [[Σουλτάνος|σουλτάνου]] [[Μουράτ Α΄]] (βασ. [[1359]]-[[1389]]). Κατά τον Απ. Βακαλόπουλο το παιδομάζωμα άρχισε να εφαρμόζεται συστηματικά λίγο πριν το 1430 επί [[Μουράτ Β΄]] ενώ ενωρίτερα ίσως εφαρμοζόταν σποραδικά.<ref>Βακαλόπουλος Απόστολος, Προβλήματα της ιστορίας του παιδομαζώματος, "Ελληνικά", τομ. 13 (1954), σ. 281.</ref>
Στρατολογούνταν νεαρά αγόρια από [[χριστιανισμός|χριστιανικές]] οικογένειες του οθωμανικού κράτους, τα οποία αργότερα ασπάζονταν το [[Ισλάμ]]εξισλαμίζονταν και εκπαιδεύονταν ώστε να στελεχώσουν διάφορες κρατικές υπηρεσίες. Η πλειονότητα προοριζόταν για τα τάγματα του καπίκουλου, ειδικότερα τους [[γενίτσαροι|γενίτσαρους]], ενώ άλλοι κατέληγαν να υπηρετούν στο παλάτι του σουλτάνου. Αναφέρεται και ως «φόρος αίματος» σε αντιπαραβολή με τον [[χαράτσι|κεφαλικό φόρο]].

Τα όρια ηλικίας των αγοριών, όπως καταγράφονται σε διαφορετικές πηγές, εμφανίζουν σημαντικές αποκλίσεις, ενώ αναφέρεται ως κατώτατη ηλικία αυτή των οκτώ ετών και ως ανώτατη των είκοσι. Μεταγενέστερα οθωμανικάΟθωμανικά έγγραφα, του 17ου αιώνα, συγκεκριμενοποιούν τα όρια μεταξύ 15-20 ετών<ref name="brill">"Devshirme", ''The Encyclopedia of Islam'', Vol. 2, E.J. Brill, Leiden: 1991</ref>. Ως προς τη συχνότητά του, αρκετές αναφορές υποστηρίζουν πως το παιδομάζωμα συνέβαινε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κάθε πέντε χρόνια ή κατά άλλες εκτιμήσεις ετησίως. Περισσότερο πιθανό μοιάζει πως οργανωνόταν ανάλογα με τις ανάγκες των σουλτάνων. Αντιφατικές είναι επίσης οι αναφορές στο πλήθος των παιδιών που τελικά στρατολογούνταν. Αρκετές υποστηρίζουν, μάλλον λανθασμένα, πως στρατολογούνταν μία συγκεκριμένη αναλογία παιδιών, με εκτιμήσεις που κυμαίνονται από ένα ανά πέντε αγόρια, έως ένα ανά τρία. Φιρμάνι των αρχών του 16ου αιώνα μαρτυρά πως εκείνη την εποχή ο αριθμός των παιδιών καθοριζόταν εκ των προτέρων και υπολογιζόταν να είναι ένα αγόρι 14-18 ετών ανά 40 οικογένειες<ref name="brill"/>.

Αρχικά εφαρμοζόταν στα Βαλκάνια ενώ από τα τέλη του 15ου αι. άρχισε να επεκτείνεται και στην ανατολή. Πολλά παιδιά κατέληγαν σκλάβοι και πωλούνταν προς 25 άσπρα το καθένα σε Τούρκους γεωργούς. Αυτά αν κατάγονταν από τη Ρούμελη στέλνονταν στην Ανατολή και αντίστροφα, ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα φυγής. Η πρακτική του παιδομαζώματος δεν εφαρμοζόταν στην [[Κωνσταντινούπολη]] ή σε άλλες μεγάλες πόλεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ούτε ακόμα σε τέκνα τεχνιτών σε αγροτικές περιοχές, από το φόβο πως κάτι τέτοιο θα ήταν επιζήμιο για το εμπόριο. ΥπάρχουνΕξαιρούνταν παράλληλαεπίσης ενδείξειςτα πωςμοναχοπαίδια, οι ορφανοί, οι σπανοί, οι κοντοί, οι ψηλοί, οι παντρεμένοι κ.ά. Πολλοί γονείς αστικώνγια περιοχώννα κατέφευγαναποφύγουν σετο δωροδοκίαπαιδομάζωμα ήαρραβώνιαζαν και έστελνανπάντρευαν τα παιδιά τους νεώτατα, σε άλλεςηλικία περιοχές8, προκειμένου9 νακαι υποστούν10 ετών. Οι υπάλληλοι που εκτελούσαν το παιδομάζωμα, ώστεεύρισκαν εκείνατην ευκαιρία να εξασφαλίσουνεκβιάζουν μέσατους χριστιανούς και να αποσπούν και χρήματα. Έπερναν από αυτότην ίδια οικογένεια δύο ή και περισσότερα παιδιά, μή εξαιρώντας ούτε τον μοναχογιό, και δεν τα έδιναν πίσω παρά μόνο αν έπερναν 60, 70 ή και περισσότερα χρυσά νομίσματα. Οι πλούσιοι και όσοι μπορούσαν εξαγόραζαν την ανέλιξήελευθερία των παιδιών τους. Όσα παιδιά περίσσευαν από τη στρατολογία τα πουλούσαν ως δούλους. Αναφέρονται και σπάνιες περιπτώσεις όπου γονείς εξουθενωμένοι από τη φτώχια πρόθυμα έδιναν τα παιδιά τους, ή περιπτώσεις φτωχών νέων που για μια καλύτερη ζωή ήθελαν να υπηρετήσουν τον σουλτάνο.<ref>Βακαλόπουλος Ε. Απόστολος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. Β' Τουρκοκρατία 1453-1669. Θεσσαλονίκη, 1964, σ. 50 κ.ε.</ref> Από το παιδομάζωμα εξαιρούνταν οι [[Εβραίοι]] και οι [[Αρμένιοι]], είτε ως αποτέλεσμα συμφωνίας είτε διότι η πλειοψηφία ζούσε στις πόλεις. Οι μουσουλμάνοι της Βοσνίας υπόκεινταν επίσης σε στρατολόγηση αλλά υπηρετούσαν απευθείας στο παλάτι αντί του στρατού. <ref name="shaw1976">Shaw, Stanford, Ezel Kural Shaw. ''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey'', Volume I, Cambridge University Press, 1976, σελ. 114</ref>

1700–1922'', Cambridge University Press, New York 2005, σ.99</ref>. Το τελευταίο καταγεγραμμένο παιδομάζωμα είναι αυτό που επιχειρήθηκε στη [[Νάουσα]] το [[1705]]<ref name="brill"/>, όπουτο μετάοποίο τηήταν εξέγερσηκαι αιτία εξέγερσης των Ναουσαίων. Τότε ο σουλτάνος Αχμέτ Γ' είχε διατάξει "τάχιστα περισυλλογή και αποστολή νέων γενιτσάραων" και για την περιφέρεια της Νάουσας υπήρχε η εντολή για επιλογή 50 νέων "κατά το κρατούν παλαιόν έθιμον". Οι Ναουσαίοι εξεγέρθηκαν υπό τον [[Αρματολοί|αρματολό]] [[Ζήσης Καραδήμος|Ζήση Καραδήμο]] και τηντους αδιάκριτηδύο δολοφονίαγιούς μουσουλμάνωντου στονΒασίλη κάμποκαι τηςΔημήτρη [[Ημαθία|Ημαθίας]],και οισκότωσαν [[Οθωμανοί]]τον αναγκάστηκανσελιχτάρη (τον υπεύθυνο του παιδομαζώματος) και τους δύο συνοδούς του. Σχημάτισαν σώμα από 100 και πλέον άνδρες και άρχισαν να εγκαταλείψουνληστεύουν τοκαι να σκοτώνουν τους μουσουλμάνους στην ύπαιθρο των καζάδων Βέροιας και σχέδιοΝάουσας. ΑυτόΜετά είναιαπό τοαυτό τελευταίοοι γνωστόΤούρκοι περιστατικόσχημάτισαν παιδομαζώματος,ένοπλο ωστόσοσώμα σώζεταιαπό επίσης1000 μπεράτμουσουλμάνους τουπου 1150/1738καταδίωξαν μετους τοεπαναστάτες οποίοκαι εξαιρείταιπερί τα μέσα Ιουνίου τους περικύκλωσαν στα στενά της Αραπίτσας κοντά στη Νάουσα. Στη μάχη που έγινε σκοτώθηκε ο γιοςΖήσης ΧριστιανούΚαραδήμος υποτελούςενώ οι γιοί του και άλλοι συνελήφθησαν και σκοτώθηκαν μέσα στη Βέροια. Δεν είναι γνωστό αν μετά από τοαυτό παιδομάζωμαέγινε η στρατολόγηση των 50 νέων.<ref name="brill"/>Βακαλόπουλος Απ.<br (1954), σ. 292, 293. </ref>