|
|ταχύτητα του ήχου=972 m/s
}}
Το '''ήλιο''' (''helium'') είναι το [[χημικό στοιχείο]] με [[ατομικός αριθμός|ατομικό αριθμό]] 2 και [[ατομική μάζα]] 4,002602 [[amu]]. Αντιπροσωπεύεται από το σύμβολο '''He'''. Είναι [[χρώμα|άχρωμο]], [[όσφρηση|άοσμο]], [[γεύση|άγευστο]], μη [[τοξικολογία|τοξικό]], [[ιδανικό αέριο|ιδανικό]], μονοατομικό [[αέριο]], που είναι επικεφαλής (πρώτο) των [[ευγενή αέρια|ευγενών αερίων]] του [[Περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων|Περιοδικού Συστήματος των Χημικών στοιχείων]]. Το [[σημείο ζέσεως]] και το [[σημείο τήξης]] του είναι τα χαμηλότερα που υπάρχουν ανάμεσα σε όλες τις [[χημικές ουσίες]]. Ουσιαστικά παραμένει αέριο εκτός αν είναι κάτω από εξαιρετικές συνθήκες. Είναι το δεύτερο (2<sup>ο</sup>), μετά το [[υδρογόνο]], πιο άφθονο χημικό στοιχείο στο [[σύμπαν]] και υπολογίστηκε ότι αποτελεί το 24% της στοιχειακής μάζας του [[Γαλαξίας|Γαλαξία]] μας. Η μάζα του αντιστοιχεί στο 12πλάσιο της συνολικής μάζας όλων των βαρύτερων από το ήλιο στοιχείων (μαζί). Είναι άφθονο στον [[Ήλιο]] και στο [[Δίας (πλανήτης)|Δία]]. Το γεγονός αυτό (της μεγάλης αφθονίας του στο σύμπαν) εξηγείται από τη μεγάλη [[ενέργεια πυρηνικής σύζευξης]] ανά [[νουκλεόνιο]] <sup>4</sup>He σε σχέση με τα επόμενα τρία (3) χημικά στοιχεία (δηλαδή σε σχέση με το [[λίθιο]], το [[βηρύλλιο]] και το [[βόριο]]). Η ενέργεια αυτή εξηγεί την αυξημένη πιθανότητα σχηματισμού του, τόσο κατά την [[πυρηνική σύντηξη]], όσο και κατά τη [[ραδιενέργεια|ραδιενεργή διάσπαση]]. Το περισσότερο ήλιο στο σύμπαν πιστεύεται ότι σχηματίστηκε κατά τη [[Μεγάλη Έκρηξη]]. Κάποια νέα ποσότητα ηλίου παράγεται κατά την πυρηνική σύντηξη υδρογόνου στα [[άστρο|άστρα]] με [[μάζα]] μεγαλύτερη από 0,5 ηλιακή μάζα.
Το ήλιο είναι το δεύτερο (2<sup>ο</sup>), μετά το [[υδρογόνο]], πιο άφθονο χημικό στοιχείο στο [[σύμπαν]] και υπολογίστηκε ότι αποτελεί το 24% της στοιχειακής μάζας του [[Γαλαξίας|Γαλαξία]] μας. Η μάζα του αντιστοιχεί στο 12πλάσιο της συνολικής μάζας όλων των βαρύτερων από το ήλιο στοιχείων (μαζί). Είναι άφθονο στον [[Ήλιο]] και στο [[Δίας (πλανήτης)|Δία]]. Το γεγονός αυτό (της μεγάλης αφθονίας του στο σύμπαν) εξηγείται από τη μεγάλη [[ενέργεια πυρηνικής σύζευξης]] ανά [[νουκλεόνιο]] του <sup>4</sup>He σε σχέση με τα επόμενα τρία (3) χημικά στοιχεία (δηλαδή σε σχέση με το [[λίθιο]], το [[βηρύλλιο]] και το [[βόριο]]). Η ενέργεια αυτή εξηγεί την αυξημένη [[πιθανότητα]] σχηματισμού του, τόσο κατά την [[πυρηνική σύντηξη]], όσο και κατά τη [[ραδιενέργεια|ραδιενεργή διάσπαση]]. Το περισσότερο ήλιο στο σύμπαν πιστεύεται ότι σχηματίστηκε κατά τη [[Μεγάλη Έκρηξη]]. Κάποια νέα ποσότητα ηλίου παράγεται κατά την πυρηνική σύντηξη υδρογόνου στα [[άστρο|άστρα]] με [[μάζα]] από 0,5 ηλιακή μάζα και πάνω.
Στη [[Γη]], η ελαφρύτητα του ηλίου προκάλεσε τη διαφυγή του από το νέφος αερίων και σκόνης που συμπυκνώθηκαν κατά τον σχηματισμό του [[πλανήτης|πλανήτη]], με αποτέλεσμα να είναι έτσι σχετικά σπάνιο, δηλαδή μόνο το 0,00052% κατ' όγκο της ατμόσφαιράς μας. Μάλιστα, το μεγαλύτερο μέρος του ηλίου που υπάρχει σήμερα σ' αυτήν, δημιουργήθηκε από τη φυσική ραδιενεργή διάσπαση βαρέων [[ραδιενέργεια|ραδιενεργών]] στοιχείων (κυρίως [[θόριο|θορίου]] και [[ουράνιο|ουρανίου]], καθώς τα [[σωματίδιο α|σωματίδια α]] που εκπέμπουν αποτελούνται από πυρήνες <sup>4</sup>He. Το ραδιογενές ήλιο παγιδεύθηκε στο φυσικό αέριο σε συγκεντρώσεις ως και 7% κατ' όγκο, από το οποίο και εξάγεται σήμερα για εμπορική χρήση, με χαμηλής θερμοκρασίας διαχωρισμό από τα άλλα αέρια συστατικά, με τη χρήση [[κλασματική απόσταξη|κλασματικής απόσταξης]]. ▼
ΜιαΤο ήλιο ονομάστηκε έτσι από τον [[αρχαία Ελλάδα|αρχαίο ελληνικό]] θεό [[Ήλιος (μυθολογία)|Ήλιο]], επειδή ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά ωε μια άγνωστη κίτρινη [[φάσμαφασματοσκοπία|φασματική γραμμή]] ωςχαρακτηριστική στοιχειακή υπογραφήγραμμή στο [[Ήλιος|ηλιακό φωςφάσμα]] παρατηρήθηκε, κατά τη διάρκεια της [[ηλιακή έκλειψη|ηλιακής έκλειψης]] τοτου [[1868]], από το [[Γαλλία|Γάλλο]] [[αστρονομία|αστρονόμο]] [[Τζουλς Ζανσέν]] (''Jules Janssen''). Ο JanssenΖανσέν χρεώθηκεπιστώθηκε την ανακάλυψη του ηλίου μαζί με τοτον [[Τζόζεφ Λόκυερ]] (''Joseph Norman Lockyer''), που παρατήρησε επίσης την ίδια έκλειψη και πρότεινε πρώτος ότι η φασματική αυτή γραμμή ήταν εξαιτίας ενός νέου (για την εποχή) στοιχείου, που ονόμασε «ήλιο». Η τυπική ανακάλυψη του ήλιου (στη [[Γη]]) έγινε το [[1895]], από τους [[Σουηδία|Σουηδούς]] [[χημεία|χημικούς]] [[Περ Τιοντόρ Κλέβε]] (''Teodor Cleve'') και [[Νηλς Αβραάμ Λάγκετ]] (''Nils Abraham Langlet'', που βρήκαν ήλιο που προέρχονταν από το [[ορυκτό]] [[κλεβεΐτης|κλεβεΐτη]] του [[ουράνιο|ουρανίου]]. Το [[1903]], μεγάλα αποθέματα ηλίου βρέθηκαν σε πεδία [[φυσικό αέριο|φυσικού αερίου]] σε διάφορα μέρη των [[ΗΠΑ]]., που είναι ακόμη ο κύριος (παγκόσμιος) προμηθευτής του αερίου.
Το ήλιο χρησιμοποιήθηκε σταστην [[κρυογενικάκρυογενική]] (είναι η μεγαλύτερη χρήση του, που καταναλώνει περίπου το 1/4 της παραγωγής του) και η ψύξη [[μαγνήτης|μαγνητών]] [[υπεραγωγιμότητα|υπεραγωγιμότητας]], με ειδικότερη εμπορική εφαρμογή τους [[σαρωτήςμαγνητική τομογραφία|σαρωτές MRI]]. Άλλες [[βιομηχανία|βιομηχανικές]] χρήσης του είναι ως αέριο συμπίεσης και καθαρισμού και ως μια προστατευτική ατμόσφαιρα για [[συγκόλληση με τόξο]] και διεργασίες όπως η ανάπτυξη [[κρύσταλλος|κρυστάλλων]] για την παραγωγή [[γκοφρέτα πυριτίου|γκοφρετών πυριτίου]], πουμε μετράκατανάλωση γιαποσότητας τηπου αντιστοιχεί στη μισή από τη συνολική χρήση του. Υπάρχουν και οικονομικά ελάσσονος σημασίας χρήσεις του, από τις οποίες οι πιο δημοφιλείς είναι ως ανυψωτικό αέριο για [[αερόστατο|αερόστατα]], [[Ζέπελιν (αερόπλοιο)|αερόπλοια]] και παιδικά μπαλόνια<ref>[http://www.photonics.com/Article.aspx?AID=35225 Helium: Up, Up and Away?] Melinda Rose, Photonics Spectra, Oct. 2008. Accessed Feb 27, 2010. For a more authoritative but older 1996 pie chart showing U.S. helium use by sector, showing much the same result, see the chart reproduced in "Applications" section of this article.</ref>. Όπως κάθε αέριο που έχει διαφορετική [[πυκνότητα]] από τη [[μέσος όρος|μέση]] του [[ατμόσφαιρα|ατμοσφαιρικού αέρα]], μια [[αναπνοή|εισπνοή]] μικρού όγκου του ηλίου από [[άνθρωπος|άνθρωπο]] έχει ως αποτέλεσμα την προσωρινή αλλαγή της [[συχνότητα|συχνότητας]] και της [[χροιά|χροιάς]] της φωνής του. Στην επιστημονική έρευνα, η συμπεριφορά των δύο (2) ρευστών φάσεων του <sup>4</sup>He, του ηλίου-I και του ηλίου-II, είναι σημαντική για τους ερευνητές της [[κβαντομηχανική|κβαντομηχανικής]] (και ειδικότερα για το [[φαινόμενο]] της [[υπερρευστότητα|υπερρευστότητας]]) και για όσους ψάχνουνερευνούν γιαφαινόμενα αποτελέσματαόπως επίδρασηςη [[θερμοκρασία|θερμοκρασιών]]υπεραγωγιμότητα, κοντάπου στοπαράγεται από [[απόλυτο μηδένύλη]] πάνωπου στηνβρίσκεται σε [[ύληθερμοκρασία|θερμοκρασίες]] (όπωςκοντά είναιστο η[[απόλυτο υπεραγωγιμότητα)μηδέν]].
▲Στη [[Γη ]], η ελαφρύτητα του ηλίου προκάλεσε τη διαφυγή του από το νέφος αερίων και σκόνης που συμπυκνώθηκαν κατά τον σχηματισμό του [[πλανήτης|πλανήτη]], με αποτέλεσμα να είναι έτσι σχετικά σπάνιο, δηλαδή μόνο το 0,00052% κατ' όγκο της ατμόσφαιράς μας. Μάλιστα, το μεγαλύτερο μέρος του ηλίου που υπάρχει σήμερα σ' αυτήν, δημιουργήθηκε από τη φυσική ραδιενεργή διάσπαση βαρέων [[ραδιενέργεια|ραδιενεργών]] στοιχείων (κυρίως [[θόριο|θορίου]] και [[ουράνιο|ουρανίου]], καθώς τα [[σωματίδιο α|σωματίδια α]] που εκπέμπουν αποτελούνται από πυρήνες <sup>4</sup>He. Το ραδιογενές ήλιο παγιδεύθηκε στο φυσικό αέριο σε συγκεντρώσεις ως και 7% κατ' όγκο, από το οποίο και εξάγεται σήμερα για εμπορική χρήση, με χαμηλής θερμοκρασίας διαχωρισμό από τα άλλα αέρια συστατικά, με τη χρήση [[κλασματική απόσταξη|κλασματικής απόσταξης]].
== Ιστορία ==
|
