Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 2:
Το '''μαυσωλείο της [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσού]]''' θεωρείται ένα τα [[Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου]]. Ήταν ο τάφος του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], πέρση σατράπη της [[Καρία|Καρίας]].
Η λέξη [[μαυσωλείο]] χρησιμοποιείται από τότε για να δηλώσει μεγάλο, μνημειώδη τάφο.
Αυτός το μεγαλοπρεπές έργο χτίστηκε για να φυλαχθεί το σώμα του Μαύσωλου και της γυναίκας του [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισίας]].
Υπολογίζεται ότι το ύψος του Μαυσωλείου ήταν 45 μέτρα και ήταν λευκού χρώματος. Οι Έλληνες αρχιτέκτονες, [[Σάτυρος (αρχιτέκτονας)|Σάτυρος]] και [[Πύθεος]], το σχεδίασαν και άλλοι τέσσερις [[Έλληνες]] γλύπτες το φιλοτέχνησαν.
== Ιστορικό Υπόβαθρο ==
Σύμφωνα με τη μυθολογία, η δημιουργία του πιο πολυτελούς τάφου στην [[Αρχαιότητα]], του Μαυσωλείου στην Αλικαρνασσό, συνδέεται με έναν βασιλικό έρωτα. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του [[σατράπης|σατράπη]] [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]] της [[Καρία|Καρίας]], ενός κράτους στα παράλια της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]], η περίλυπη χήρα του, βασίλισσα [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]], έχτισε ένα ταφικό μνημείο ως ένδειξη της αφοσίωσής της. Ακόμα και ο διόλου ρομαντικός συγγραφέας [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος]] συγκινήθηκε από την ιστορία: «Αυτός ο τάφος χτίστηκε για τον [[Μαύσωλος|Μαύσωλο]], τον βασιλιά της [[Καρία|Καρίας]], από τη σύζυγό του [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]]...[Οι μεγαλύτεροι] καλλιτέχνες [της περιοχής] εργάστηκαν τόσο σκληρά γι` αυτό το έργο, που συγκαταλέχθηκε στα επτά θαύματα... Η βασίλισσα πέθανε, πριν από την αποπεράτωση του οικοδομήματος. Όμως, το έργο δεν εγκαταλείφθηκε, καθώς οι τεχνίτες το θεωρούσαν μνημείο της δικής τους δόξας και δεξιοτεχνίας...».
Η [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία]], που ήταν αδελφή και σύζυγος του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], πέθανε το [[351 π.Χ.]], μόνο δύο χρόνια μετά τον αδελφό και σύζυγό της, άρα η ανέγερση είχε αρχίσει αρκετόν καιρό πριν τον θάνατο του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]]. Μια τόσο μεγάλη και περίτεχνη κατασκευή, όπως το Μαυσωλείο, με έναν εξαιρετικά πλούσιο γλυπτό διάκοσμο, οπωσδήποτε θα απαιτούσε πολύ καιρό για την ολοκλήρωσή του.
== Αρχιτεκτονική ==
[[Αρχείο:Mausoleum of Halicarnassus.jpg|right|thumb|250px|Απεικόνιση του Μαυσωλείου]]
Το σχετικό απόσπασμα του [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιου]], που χρονολογείται στο [[75|75 μ.Χ.]], είναι η πληρέστερη περιγραφή. Ο [[Ρωμαίοι|Ρωμαίος]] συγγραφέας τονίζει ότι για το Μαυσωλείο προσλήφθηκαν τουλάχιστον πέντε κορυφαίοι γλύπτες της [[Ελλάδα|Ελλάδας]]. Τέσσερις γλύπτες, που ο καθένας είχε αναλάβει και από μία όψη του Μαυσωλείου, συναγωνίζονταν για το ποιος θα φιλοτεχνήσει τα πιο όμορφα ανάγλυφα και γλυπτά. Σύμφωνα με τον [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιο]], «το μήκος της βόρειας και της νότιας πλευράς είναι εξήντα τρία [ιωνικά] πόδια, η μπροστινή και η πίσω όψη έχουν μικρότερο μήκος, ενώ όλη η περίμετρος ανέρχεται σε τετρακόσια σαράντα πόδια. Το ύψος του είναι σαράντα πόδια και περιβάλλεται από τριαντα έξι κίονες. Οι άνθρωποι καλούν την περιβάλλουσα κιονοστοιχία «πτερό». Ο [[Σκόπας]] εργάστηκε στην ανατολική πλευρά, ο [[Βρύαξης]] στη βόρεια, ο [[Τιμόθεος]] στη νότια και ο [[Λεωχάρης]] στη δυτική... Ένας πέμπτος καλλιτέχνης συμμετείχε στο έργο. Επάνω από το πτερό βρίσκεται μια [[πυραμίδα]], η οποία έχει ύψος ίσο με το χαμηλότερο τμήμα κι αποτελείται από είκοσι τέσσερις βαθμίδες ως την κορυφή. Στην κορυφή βρίσκεται ένα μαρμάρινο τέθριππο, έργο του [[Πύθεος|Πύθεου]]. Μαζί με την προσθήκη στην κορυφή, το όλο έργο έχει ύψος εκατόν σαράντα πόδια...».
Αν και είχε ολοκληρωθεί σχεδόν 20 χρόνια προτού ο [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] κατακτήσει την [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσό]], η δημιουργική ανάμειξη αρχιτεκτονικών ρυθμών, που χαρακτηρίζει το Μαυσωλείο, αποτελεί πρόδρομο του εκλεπτικισμού της μεταγενέστερης ελληνιστικής περιόδου. Ζωντανό παράδειγμα γόνιμης πολιτισμικής σύνθεσης, οι κύριες επάλληλες «ζώνες» του μνημείου συνδύαζαν στοιχεία των πολιτισμών της [[Λυκία|Λυκίας]], της [[Ελλάδα|Ελλάδας]] και της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]]. Η βάση (πόδιον), το «κάτω μέρος» κατά τον [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιο]], είχε ύψος γύρω στα 18 μέτρα και ακολουθούσε τις παραδοσιακές αρχές της αρχιτεκτονικής ταφικών μνημείων της [[Λυκία|Λυκίας]]. Πάνω στη βάση στηριζόταν το «δεύτερο τμήμα», δηλαδή ένα περιστύλιο ιωνικού ρυθμού με 36 κίονες, ύψους 12 μέτρων. Η βαθμιδωτή πυραμιδοειδής στέγη αποτελούνταν από 24 μαρμάρινους αναβαθμούς, που κατέληγαν σε μια μικρή ορθογωνική βάση, ύψους 7 μέτρων. Το μαρμάρινο τέθριππο με τον ηνίοχο προσέθετε μερικά μέτρα ακόμα στο συνολικό ύψος.
Γραμμή 21 ⟶ 24 :
== Γλυπτός Διάκοσμος ==
Η εξαιρετική ποιότητα του γλυπτού διάκοσμου και η έξοχη ένταξή του στο οικοδόμημα καθιστούσαν το Μαυσωλείο θαυμαστό στα μάτια των επισκεπτών από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Δυστυχώς, σχεδόν όλα τα θραύσματα που ανασύρθηκαν από τα ερείπια φέρουν μεγάλες φθορές και είναι σχετικά συνηθισμένα. Εξαιρούνται δύο εξαίσια αγάλματα, ενός άντρα και μιας γυναίκας. Η ανδρική μορφή, που είναι πιο καλοδιατηρημένη και κάποτε είχε λανθασμένα θεωρηθεί απεικόνιση του [[Μαύσωλος|Μαύσωλου]], συνδυάζει τη ρεαλιστική αποτύπωση των ανατομικών λεπτομερειών με την ευαίσθητη απόδοση της έκφρασης του προσώπου και του ψυχικού κόσμου του μοντέλου. Αν είχαν διασωθεί περισσότερα από τα εκατό και πλέον αγάλματα του τάφου -όλα υπερφυσικών διαστάσεων- το Μαυσωλείο θα ήταν ένας θησαυρός γλυπτών αριστουργημάτων.<br /></td>
▲<td valign="top">[[Αρχείο:Maussollos.JPG|right|thumb|150px|Άγαλμα που λέγεται ότι απεικονίζει τον Μαύσωλο]]</td>
▲<td colspan = "3"><font size="-1">Η ζωφόρος, που απεικονίζει μια μυθική μάχη ανάμεσα σε Έλληνες στρατιώτες και Αμαζόνες, διασώθηκε, επειδή οι ντόπιοι τη χρησιμοποίησαν για να καλύψουν έναν αποχετευτικό αγωγό.</font></td>
▲<td valign="top">[[Αρχείο:Horse_Halicarnassus_BM_1002.jpg|right|thumb|140px|Ένας μαρμάρινος ίππος με υπολείμματα από μπρούντζινο χαλινάρι]]</td>
== Καταστροφή ==
[[Αρχείο:Mausoleum of Maussollos ruins.JPG|right|thumb|250px|Σήμερα μόνο μερικοί σκόρπιοι σπόνδυλοι από αυλακωτούς κίονες και λαξευμένες πέτρες μαρτυρούν την αλλοτινή ύπαρξη του Μαυσωλείου]]
Αν και τον [[13ος αιώνας|13ο αιώνα]] το Μαυσωλείο καταστράφηκε από σεισμό, το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομήματος δεν είχε καταρρεύσει ώς το [[1522|1522 μ.Χ.]], όταν διατάχθηκε η κατεδάφισή του. Ο [[πατήρ Σάββας του Καστιλιόνε]], ένας [[χριστιανός]] [[μοναχός]] που ζούσε στη γειτονική [[Ρόδος|Ρόδο]], έγραφε ότι ο [[Μέγας Μάγιστρος]] του [[ιπποτικό τάγμα|ιπποτικού τάγματος]] των [[Ιωαννίτες|Ιωαννιτών]] «όπως είναι φυσικό, διάκειται εχθρικά προς την [[Αρχαιότητα]]». Όπως και άλλοι σύγχρονοί τους, ο [[Μέγας Μάγιστρος]] και οι [[ιππότης|ιππότες]] του θεωρούσαν την [[ειδωλολατρική τέχνη]] επικίνδυνη για τη χριστιανική πίστη.
Οι [[Ιωαννίτες]] [[ιππότης|ιππότες]], που χρειάζονταν δομικά υλικά για το κάστρο του [[Απόστολος Πέτρος|Αγίου Πέτρου]], κοντά στη μικρή πόλη [[Μποντρούμ]], ώστε να αντιμετωπίσουν μια επικείμενη τουρκική επίθεση, αφαίρεσαν αρχιτεκτονικά μέλη του Μαυσωλείου, το οποίο στη συνέχεια καλύφθηκε από τη λάσπη που έφερε η βροχή. Ευτυχώς, μερικά γλυπτά ενσωματώθηκαν στα τοιχώματα του κάστρου ως διακοσμητικά, κι έτσι διασώθηκαν.
Πενήντα χρόνια αργότερα, ο Κλοντ Γκισάρ από τη [[Λυόν]] περιέγραψε πώς οι [[ιππότης|ιππότες]] κονιορτοποίησαν τα γλυπτά και τα μετέτρεψαν σε ασβέστη. Ξήλωσαν πρώτα τα μαρμάρινα σκαλιά της στέγης, ώστε να αποκαλυφθεί το κεντρικό κτίσμα:<br /><br />▼
«Σύντομα διαπίστωσαν ότι όσο βαθύτερα πήγαιναν, τόσο μεγάλωνε το οικοδόμημα, παρέχοντάς τους πέτρωμα για την παρασκευή ασβέστου αλλά και για οικοδομικές εργασίες. Ύστερα από τέσσερις ή πέντε ημέρες, και αφού μέσα σε ένα απόγευμα είχαν αποκαλύψει μεγάλο χώρο, είδαν ένα άνοιγμα που οδηγούσε σε ένα υπόγειο. Πήραν ένα κερί και αφού πέρασαν μέσα από το άνοιγμα, βγήκαν σε μια ωραία τετράγωνη αίθουσα, με μαρμάρινους κίονες γύρω γύρω, με τις βάσεις, τα κιονόκρανα, το επιστύλιο, τη ζωφόρο και τα γείσα τους σκαλισμένα σε έκτυπο ανάγλυφο. Το διάστημα ανάμεσα στους κίονες κάλυπταν πλάκες και ταινίες από μάρμαρο σε διάφορα χρώματα, στολισμένα με χυτά στοιχεία και γλυπτά... και τοποθετημένα στο λευκό φόντο του τοίχου με ανάγλυφες σκηνές μάχης. Αφού στην αρχή θαύμασαν τα έργα και τη μοναδικότητα των γλυπτών, τα τεμάχισαν και τα έθραυσαν...».<br /><br />▼
▲Πενήντα χρόνια αργότερα, ο Κλοντ Γκισάρ από τη [[Λυόν]] περιέγραψε πώς οι [[ιππότης|ιππότες]] κονιορτοποίησαν τα γλυπτά και τα μετέτρεψαν σε ασβέστη. Ξήλωσαν πρώτα τα μαρμάρινα σκαλιά της στέγης, ώστε να αποκαλυφθεί το κεντρικό κτίσμα:
▲«Σύντομα διαπίστωσαν ότι όσο βαθύτερα πήγαιναν, τόσο μεγάλωνε το οικοδόμημα, παρέχοντάς τους πέτρωμα για την παρασκευή ασβέστου αλλά και για οικοδομικές εργασίες. Ύστερα από τέσσερις ή πέντε ημέρες, και αφού μέσα σε ένα απόγευμα είχαν αποκαλύψει μεγάλο χώρο, είδαν ένα άνοιγμα που οδηγούσε σε ένα υπόγειο. Πήραν ένα κερί και αφού πέρασαν μέσα από το άνοιγμα, βγήκαν σε μια ωραία τετράγωνη αίθουσα, με μαρμάρινους κίονες γύρω γύρω, με τις βάσεις, τα κιονόκρανα, το επιστύλιο, τη ζωφόρο και τα γείσα τους σκαλισμένα σε έκτυπο ανάγλυφο. Το διάστημα ανάμεσα στους κίονες κάλυπταν πλάκες και ταινίες από μάρμαρο σε διάφορα χρώματα, στολισμένα με χυτά στοιχεία και γλυπτά... και τοποθετημένα στο λευκό φόντο του τοίχου με ανάγλυφες σκηνές μάχης. Αφού στην αρχή θαύμασαν τα έργα και τη μοναδικότητα των γλυπτών, τα τεμάχισαν και τα έθραυσαν...».
Η ειρωνεία της τύχης θέλησε να πραγματοποιηθεί η τουρκική επίθεση στη [[Ρόδος|Ρόδο]] και όχι στην [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσό]]. Σύντομα οι [[Ιωαννίτες ιππότες]] εγκατέλειψαν το προγεφύρωμά τους στη [[Μικρά Ασία]], αφού όμως είχαν ισοπεδώσει αυτό το αρχαίο θαύμα.
| |||