Διάστημα (μουσική): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ προστέθηκε η Κατηγορία:Μουσική θεωρία (με το HotCat) |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 6:
Στη θεωρία της μουσικής έχουν επικρατήσει κάποια συγκεκριμένα ονόματα για την περιγραφή των πιο βασικών διαστημάτων, με βάση α΄) την μεταξύ τους απόσταση σε [[νότα|φθόγγους]] (χρησιμοποιούνται τα αριθμητικά ''πρώτη'', ''δεύτερη'', ''τρίτη'' κλπ) και β΄) τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους (''καθαρό, μεγάλο, μικρό, ελλατωμένο, αυξημένο''). Έτσι, για παράδειγμα, μπορεί να γίνει λόγος για διάστημα ''τρίτης μεγάλης'' (3Μ) και ''τρίτης μικρής'' (3μ). Κατ' ουσίαν η μέτρηση αφορά ''τόνους'' (δύο διαδοχικά ημιτόνια), αποσαφηνίζοντας παράλληλα την ενδεχόμενη διαφορά ημιτονίου (όπως στο παραπάνω παράδειγμα), ενώ ταυτόχρονα ονοματίζει το δεδομένο διάστημα. Σε άλλα μουσικά συστήματα, όπως στην [[Αρχαία ελληνική μουσική]] και τη [[Βυζαντινή μουσική]], τα διαστήματα αποσαφηνίζονται και ονοματίζονται με άλλη ορολογία, ενέχοντας όμως την ίδια βάση (π.χ. το διάστημα ανιούσας δεύτερης μεγάλης (2Μ) αντιστοιχεί στο ''ολίγον'', ενώ η αντίστοιχη κατιούσα ''απόστροφος'' της Βυζ. μουσικής).
==Τύποι διαστημάτων==
===Σύμφωνα και διάφωνα===
Ανάλογα με τον τύπο τους τα διαστήματα διαιρούνται σε '''σύμφωνα''' και '''διάφωνα'''. Η έννοια της συμφωνίας και διαφωνίας ορίζεται από το πόσο ευχάριστα ή δυσάρεστα ακούγεται, κάτι που υπόκειται σε υποκειμενικά κριτήρια και δεν αφορά όλα τα είδη μουσικής, αλλά εστιάζει στη Δυτική παράδοση. Ως θεώρημα βασίζεται στις πραγματείες των αρχαίων μουσικοθεωρητικών και στις αναλογίες ή [[λόγος (μαθηματικά)|λόγους]] που προκύπτουν από τις διαιρέσεις της [[οκτάβα]]ς· ένα από τα κύρια εργαλεία για την εφαρμογή τους υπήρξε το [[μονόχορδο]]. Έτσι, οι αναλογίες που εκφράζονται με τους πιο βασικούς αριθμούς (οκτάβα 2:1, πέμτη 4:5 κλπ) αποτελούν και τα πλέον σύμφωνα διαστήματα.
Στην εποχή του [[Μεσαιωνική μουσική|Μεσαίωνα]], η [[ταυτοφωνία]], η ογδόη (ή οκτάβα), η πέμπτη καθαρή και η τέταρτη καθαρή, αποτελούν τα αποδεκτά -για την αισθητική της εποχής- σύμφωνα διαστήματα. Τούτο είναι ιδιαίτερα φανερό στα μουσικά έργα της εποχής, και ιδιαίτερα στο [[όργκανουμ]] -την πρώτη μορφή [[πολυφωνία]]ς- το οποίο βασίζεται στην ταυτόχρονη συνήχηση ενός μέλους σε τονική απόσταση σύμφωνου διαστήματος (συνήθως 5ης καθαρής). Όλα τα υπόλοιπα διαστήματα (2η, 3η, 6η και 7η) θεωρούνται διάφωνα, κυρίως στο κάθετό τους άκουσμα, αλλά και στην οριζόντια διαδοχή τους. Αιώνες αργότερα, με την εξέλιξη της πολυφωνίας και την εδραίωση της [[αρμονία (μουσική)|αρμονίας]], ο ορίζοντας των σύμφωνων διαστημάτων επεκτείνεται, συμπεριλαμβάνοντας τα διαστήματα 3ης και 6ης, αλλά εξαιρώντας αυτό της 4ης. Κατ' ουσίαν το ζήτημα αφορά τη [[συγχορδία|συγχορδιακή]] έκφανση των διαστημάτων και με βάση αυτό μπορεί να γίνει λόγος για '''σύμφωνες και διάφωνες συγχορδίες'''.
Στην κλασική αρμονία όπως εκφράζεται μέσα από το έργο των [[Κλασικισμός (μουσική)|Κλασικιστών]] του 19ου αιώνα, έχουν πλέον εδραιωθεί τα σύμφωνα και διάφωνα διαστήματα (πάντα στην κάθετη εφαρμογή τους), τα οποία συνίστανται από όλα τα διαστήματα εντός της οκτάβας, με εξαίρεση τα διαστήματα 2ης και 7ης (μικρής και μεγάλης), καθώς και αυτό της 4ης αυξημένης (εναρμόνιο της 5ης ελλατωμένης). Η αισθητική αυτή θεωρείται η πλέον καλαίσθητη και για τον λόγο αυτό έχει επικρατήσει μέχρι τη νεότερη εποχή, οπότε και διδάσκεται στις μουσικές σχολές ανά τον κόσμο.
Στη [[σύγχρονη κλασική μουσική]], αρχικά με την επίδραση του χρωματισμού και έπειτα με την [[ατονικότητα]], οι έννοιες του σύμφωνου και διάφωνου δεν εφαρμόζονται με τον ίδιο τρόπο στα μουσικά έργα. Η αισθητική της νεότερης εποχής δεν περιλαμβάνει σε πολλές περιπτώσεις την έννοια της συμφωνίας-διαφωνίας, οπότε και τα διαστήματα χάνουν το ποιοτικό τους αυτό χαρακτηριστικό. Ωστόσο, για διδακτικούς λόγους και για την κατανόηση της παλαιότερης μουσικής διατηρούν τις ονομασίες τους, πάντα όμως στα πλαίσια της κλασικής αρμονίας.
===Απλά και σύνθετα===
Τα απλά διαστήματα ορίζονται ως τέτοια όταν δεν ξεπερνούν το διάστημα της ογδόης. Αυτά που εκφεύγουν από τα όρια της οκτάβας (9η, 10η, 11η κλπ) ονομάζονται σύνθετα, διότι στην ουσία αποτελούν άθροισμα μικρότερων υποδιαιρέσεων (πάντα με βάση την οκτάβα). Έτσι, για παράδειγμα, οι νότες Λα4-Ντο4 παράγουν το απλό διάστημα μιας 3ης, ενώ οι νότες Λα4-Ντο5 παράγουν μια 10η, που εκφράζεται ως άθροισμα μιας 8ης (λα4-λα5) + μιας 3ης (λα5-ντο5). Όλα τα σύνθετα διαστήματα μπορούν να αποδομηθούν σε απλά και μ' αυτόν τον τρόπο διατηρούν το ποιοτικό τους χαρακτηριστικό συμφωνίας-διαφωνίας, ενώ ενέχουν την ίδια λειτουργικότητα με τα απλά. Για συντομία λόγου, οι μουσικοί συχνά ονοματίζουν τα διαστήματα αυτά με περιγραφικούς όρους, όπως ''ανοιχτή 3η'' ή ''3η στην οκτάβα'' (10η), ''δεύτερη οκτάβα'' (16η) κλπ.
[[Κατηγορία:Μουσική θεωρία]]
| |||