Λογική: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 33:
* Αλλά εξίσου, η σύγχρονη θεώρηση είναι πιο ισχυρή. Οι επιστήμονες της λογικής στον Μεσαίωνα αναγνώρισαν το πρόβλημα των πολλαπλών μεταβλητών, όπου η αριστοτελική λογική δεν είναι σε θέση να καταστήσει ικανοποιητικά τέτοιες προτάσεις όπως «Μερικοί άνθρωποι έχουν όλη την τύχη», επειδή και οι δύο ποσότητες «όλη» και «μερικοί» μπορεί να έχουν σημασία σε ένα συμπέρασμα, αλλά το σταθερό σύστημα που χρησιμοποιούσε ο Αριστοτέλης επιτρέπει μόνο μία να διέπει το συμπέρασμα. Ακριβώς όπως οι γλωσσολόγοι αναγνωρίζουν την αναδρομική δομή στις φυσικές γλώσσες, φαίνεται ότι η λογική έχει την ανάγκη της αναδρομικής δομής.
===
Η έννοια της παραγωγικής εγκυρότητας μπορεί να αναφέρεται με αυστηρότητα για τα συστήματα της τυπικής λογικής όσο αφορά τις καλώς εννοούμενες έννοιες της σημασιολογίας. Από την άλλη πλευρά η επαγωγική εγκυρότητα απαιτεί από εμάς να καθορίσουμε μια αξιόπιστη γενίκευση κάποιου συνόλου γενικεύσεων. Το έργο του να παρέχουμε τον ορισμό μπορεί να προσεγγιστεί με διάφορους τρόπους, κάποιοι λιγότερο τυπικοί από τους άλλους. Μερικοί από αυτούς τους ορισμούς μπορουν να χρησιμοποιούν μαθηματικά μοντέλα πιθανοτήτων. Ως επί το πλείστον αυτή η συζήτηση της λογικής αφορά μόνο την παραγωγική λογική.
Γραμμή 41:
=== Υποθετικός-παραγωγικός συλλογισμός ===
Τυπικά (φορμαλιστικά) ο «υποθετικός-παραγωγικός συλλογισμός» του Peirce αντιστοιχεί στο λογικό σφάλμα της [[επιβεβαίωση του επομένου|επιβεβαίωσης του επομένου]]. Παράδειγμα τέτοιου συλλογισμού είναι:<br />
Γραμμή 77:
Η λογική προέκυψε από την ανησυχία σχετικά με την ορθότητα της επιχειρηματολογίας. Οι σύγχρονοι επιστήμονες της λογικής συνήθως επιθυμούν να διασφαλίσουν ότι η λογική μελετά ακριβώς αυτά τα επιχειρήματα που προκύπτουν από κατάλληλα γενικές μορφές συναγωγής. Για παράδειγμα, ο [[Τόμας Χόφβεμπερ]] γράφει στην Εγκυκλοπαίδεια της Φιλοσοφίας του Στάνφορντ ότι η λογική "δεν υλοποιεί, ωστόσο, καλή συλλογιστική στο σύνολο της. Αυτή είναι η δουλειά της θεωρίας του ορθολογισμού. Αντίθετα, ασχολείται με τα συμπεράσματα των οποίων η ισχύς μπορεί να αναχθεί στα τυπικά γνωρίσματα των αναπαραστάσεων που συμμετέχουν σε αυτή την συμπερασματική, είτε πρόκειται για γλωσσικές, είτε διανοητικές, είτε άλλες αναπαραστάσεις".
Σε αντίθεση, ο [[Ιμμάνουελ Καντ]] υποστήριξε ότι η λογική πρέπει να νοηθεί ως η επιστήμη της κρίσης, μια ιδέα παρμένη από το έργο στη λογική και την φιλοσοφία του [[Γκότλομπ Φρέγκε]]. Ωστόσο το έργο του Φρέγκε είναι διφορούμενο, υπό την έννοια ότι ασχολήθηκε με τους «νόμους της σκέψης» όσο και με τους «νόμους της αλήθειας», δηλαδή αντιμετωπίζει «τη λογική στο πλαίσιο μιας θεωρίας του νου» και «ως μελέτη των αφηρημένων τυπικών δομών».
=== Πλάνη ===
{{Main|Λογική πλάνη}}
Μια λογική πλάνη είναι ένα επιχείρημα που χρησιμοποιεί ανεπαρκή συλλογιστική στις προκείμενες ή/και το συμπέρασμα. Ένα επιχείρημα μπορεί να είναι εσφαλμένο (παραπλανητικό) είτε το συμπέρασμα του είναι ψευδές είτε όχι. Μια πλάνη μπορεί να είναι [[τυπική λογική|τυπική]] ή [[άτυπη λογική|άτυπη]]. Ένα σφάλμα που προέρχεται από μια φτωχή λογική μορφή ονομάζεται μερικές φορές τυπική πλάνη ή απλά άκυρο επιχείρημα. Μια άτυπη πλάνη είναι ένα σφάλμα στη συλλογιστική το οποίο δεν προέρχεται από μια αντικανονική (εσφαλμένη) λογική μορφή. Επιχειρήματα που διαπράττουν άτυπες πλάνες μπορεί να είναι "τυπικά" έγκυρα, αλλά εξακολουθούν να είναι πλάνες (να παραπλανούν).
Οι λογικές πλάνες της '''ισχύος του [[τεκμήριο|τεκμηρίου]]''' αποτυγχάνουν να αποδείξουν το συμπέρασμα από τη παραδοχή του συμπεράσματος στην απόδειξη. Οι πλάνες των '''αδύναμων συμπερασμών''' αποτυγχάνουν να αποδείξουν το συμπέρασμα με ανεπαρκή στοιχεία. Οι πλάνες του '''περισπασμού''' (που στοχεύουν στην απόσπαση της προσοχής) αδυνατούν να αποδείξουν το συμπέρασμα με άσχετα, ασύνδετα, στοιχεία, όπως το συναίσθημα. Οι πλάνες της '''[[αμφισημία|αμφισημίας]]''' (που στοχεύουν στην ασάφεια, στο να μας μπερδέψουν) αδυνατούν να αποδείξουν να αποδείξουν το συμπέρασμα λόγω της αοριστίας, ασάφειας, στις λέξεις, τις φράσεις ή στη γραμματική.
Οι πλάνες διαπράττονται είτε εκ προθέσεως (για να χειραγωγήσουν ή να πείσουν με δόλο) είτε ακουσίως, άθελα, λόγω απροσεξίας ή άγνοιας.
==== ''"Περί των Σοφιστικών ελέγχων"'' ====
Ο [[Αριστοτέλης]] ήταν ο πρώτος που θα συστηματοποιήσει τα λογικά σφάλματα σε μια λίστα. Στο έργο του ''Περί των Σοφιστικών ελέγχων'' (το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο ''Όργανον'') ο Αριστοτέλης προσδιορίζει δεκατρείς πλάνες, Τις χωρίζει σε δύο μεγάλες κατηγορίες, αυτές που εξαρτώνται από τη γλώσσα και αυτές που δεν εξαρτώνται από τη γλώσσα. Θα τις αποκαλούμε '''λεκτικές πλάνες''' και '''υλικές πλάνες''', αντιστοίχως. Μια υλική πλάνη είναι ένα σφάλμα πάνω σε αυτό που ο επιχειρηματολόγος συζητά (περί τίνος μιλάει), ενώ μια λεκτική πλάνη είναι ένα σφάλμα πάνω στον τρόπο με τον οποίο ο επιχειρηματολόγος συζητά (πώς μιλάει). Οι λεκτικές πλάνες είναι αυτές στις οποίες το συμπέρασμα προκύπτει από άτοπη (ακατάλληλη, αταίριαστη) και [[αμφισημία|διφορούμενη]] χρήση των λέξεων.
== Ιστορία ==
Γραμμή 185 ⟶ 199 :
=== Άτυπη λογική ===
{{Main|Άτυπη λογική|Επιχείρημα}}
Το κίνητρο για τη μελέτη της λογικής στην αρχαιότητα ήταν σαφές: ότι είναι έτσι ώστε να μπορείς κανείς να μάθει να διακρίνει τα καλά από τα κακά επιχειρήματα, και έτσι να γίνει πιο αποτελεσματικός στην επιχειρηματολογία και στη ρητορική, ίσως και να γίνει καλύτερος άνθρωπος. Τα μισά από τα έργα του ''[[Όργανον]]'' του Αριστοτέλη αντιμετωπίζει το συμπερασμό όπως εμφανίζεται σε ένα άτυπο πλαίσιο, πλάι-πλάι με την ανάπτυξη της συλλογιστικής, και στο αριστοτελικό σχολείο, οι εργασίες πάνω στην άτυπη λογική θεωρούνταν ως συμπληρωματικές στη ρητορική διδασκαλία του Αριστοτέλη.
Γραμμή 192 ⟶ 206 :
Η [[θεωρία επιχειρηματολογίας|θεωρία της επιχειρηματολογίας]] είναι η μελέτη και η έρευνα της άτυπης λογικής, των λογικών πλανών και των κρίσιμων ερωτημάτων που σχετίζονται με την καθημερινότητα και πρακτικές καταστάσεις. Συγκεκριμένοι τύποι του διαλόγου μπορούν αναλυθούν και να αμφισβητηθούν για να αποκαλύψουν προκείμενες, συμπεράσματα και πλάνες. Η θεωρία της επιχειρηματολογίας εφαρμόζεται στην [[τεχνητή νοημοσύνη]] και το [[δίκαιο]].
==== Επιχείρημα ====
Στη λογική και τη φιλοσοφία, το επιχείρημα είναι μια προσπάθεια να πείσει κάποιον για κάτι, δίνοντας τους λόγους για να αποδεχθεί ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα όπως προκύπτει. Η γενική δομή ενός επιχειρήματος σε μια φυσική γλώσσα είναι εκείνη των '''προκείμενων''' (συνήθως σε μορφή θεωρημάτων, δηλώσεων ή προτάσεων) υπέρ του ισχυρισμού: του συμπεράσματος. Η δομή ορισμένων επιχειρημάτων μπορεί επίσης να καθοριστεί σε μια τυπική γλώσσα, και τα [[τυπική γλώσσα|τυπικώς ορισμένα]] "επιχειρήματα" μπορούν να γίνουν ανεξάρτητα από τα επιχειρήματα των [[φυσική γλώσσα|φυσικών γλωσσών]], όπως στη λογική, τα [[μαθηματικά]] και την [[επιστήμη των υπολογιστών]].
Σε ένα τυπικό παραγωγικό (ή απαγωγικό) επιχείρημα, οι προκείμενες χρησιμοποιούνται για να δώσουν εγγύηση από την αλήθεια του συμπεράσματος, ενώ σε ένα επαγωγικό επιχείρημα, θεωρούνται ότι δίνουν τους λόγους που αιτιολογούν (συνηγορούν) τη πιθανή αλήθεια του συμπεράσματος. Τα πρότυπα για την αξιλόγηση των μη παραγωγικών επιχειρημάτων μπορούν να σε διαφορετικά ή πρόσθετα κριτήρια από την αλήθεια, για παράδειγμα, η πειστικότητα των λεγόμενων "αναγκαίων ισχυρισμών" σε υπερβατικά επιχειρήματα, η ποιότητα των υποθέσεων στον υποθετικό-παραγωγικό συλλογισμό (retroduction), ή ακόμη και η γνωστοποίηση νέων δυνατοτήτων στη σκέψη και δράση.
Τα πρότυπα και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται στην αξιολόγηση των επιχειρημάτων και των μορφών του συλλογισμού τους μελετήθηκαν στη λογική. Ακόμη, έχουν μελετηθεί αποτελεσματικοί τρόποι διατύπωσης επιχειρημάτων ([[θεωρία επιχειρημάτων]]). Ένα επιχείρημα σε μια [[τυπική γλώσσα]] δείχνει τη λογική μορφή του [[συμβολική γλώσσα|συμβολικά αναπαριστανόμενου]] ή [[φυσική γλώσσα|φυσικής γλώσσας]] επιχειρήματος που λαμβάνεται βάση τις ερμηνείες του.
=== Μαθηματική λογική ===
| |||