Παταγονία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το όνομα "Παταγονία" προέρχεται, με βάση ορισμένους ερευνητές, από τη λέξη «παταγών» (''patagon''),<ref name="Pigafetta">[[Αντόνιο Πιγκαφέττα|Antonio Pigafetta]], ''[[:wikisource:it:Relazione del primo viaggio intorno al mondo|Relazione del primo viaggio intorno al mondo]]'', 1524: "Il capitano generale nominò questi popoli Patagoni." Η πρωτότυπη λέξη θα ήταν πιθανώς στα πορτογαλικά (''patagão''), μητρική γλώσσα του [[Φερδινάνδος Μαγγελάνος|Μαγγελάνου]], ή στα ισπανικά (''patagón''), γλώσσα του πληρώματός του. Έχει ερμηνευτεί αργότερα ως ''«μεγάλο πόδι»'' αλλά η ετυμολογία αναφέρεται σε ένα λογοτεχνικό χαρακτήρα ενός ισπανικού μυθιστορήματος των αρχών του 16ου αιώνα.</ref> την οποία αρχικά χρησιμοποίησε ο [[Μαγγελάνος]] για να περιγράψει τους ιθαγενείς που συνάντησε κατά την εκστρατεία του, και θεώρησε ότι είχαν γιγάντιες διαστάσεις. Σήμερα, πιστεύεται ότι οι Παταγόνες ήταν ινδιάνοι Τεουέλτσες, οι οποίοι είχαν μέσο ύψος 1,80 εκ. σε σύγκριση με το μέσο ύψος των 1,55 εκ. των Ισπανών εξερευνητών, εκείνη την εποχή.<ref>{{cite book |last= Fondebrider|first= Jorge|authorlink= |coauthors= |editor= |others= |title= Versiones de la Patagonia|origdate= |origyear= |origmonth= |url= |format= |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= 1st edition|series= |date= |year= 2003|month= |publisher= Emecé Editores S.A.|location= Buenos Aires, Argentina|isbn= 950-04-2498-3|oclc= |doi= |id= |pages= 29|chapter= chapter 1 (Ámbitos y voces)|chapterurl= |quote= }} (ισπανικά)</ref>

Ανατολικά από τις Άνδεις η Παταγονία εκτείνεται βόρεια από τους ποταμούς Νεουκέν και Κολοράδο στην [[Αργεντινή]], ενώ δυτικά των Άνδεων εκτείνεται νότια από τις 39⁰ γεωγραφικό πλάτος, χωρίς να περιλαμβάνει το αρχιπέλαγος της [[Τσιλοέ]].<ref name="Princeton">''Patagonia: Natural History, Prehistory and Ethnography at the Uttermost End of the Earth'', C. McEwan, L.A. Borrero and A. Prieto (eds), [[Princeton University Press]] with [[British Museum]] Press, 1997. ISBN 0-691-05849-0</ref> Το τμήμα της Παταγονίας που ανήκει στην Αργεντινή περιλαμβάνει τις επαρχίες [[Νεουκέν]], [[Ρίο Νέγρο]], [[Τσουμπούτ]], [[Σάντα Κρους (Αργεντινή)|Σάντα Κρους]] και [[Γη του Πυρός]], καθώς και νότιες εκτάσεις των επαρχιών του [[Μπουένος Άιρες]], της [[Μεντόσα]] και της [[Λα Πάμπα]]. Η χιλιανή Παταγονία περιλαμβάνει το νότιο τμήμα της περιφέρειας [[Λος Λάγος]], και το σύνολο της έκτασης των περιφερειών [[Αϊσέν]] και [[Μαγαγιάνες]], εκτός των τμημάτων της [[Ανταρκτική|Ανταρκτικής]] που διεκδικούν οι δύο χώρες.

Η περιοχή της Παταγονίας στην Αργεντινή αποτελείται στο μεγαλύτερο μέρος της από [[πεδιάδα|πεδιάδες]] με χαμηλή αραιή [βλάστηση, που εκτείνονται σε επίπεδα με απότομες αναβάσεις ύψους μέχρι και 100 μέτρων.<ref name="Princeton"/> Στις περιοχές διαφορετικών επιπέδων υπάρχουν συχνά [[λίμνη|λίμνες]]. Το έδαφος αποτελείται από ένα τεράστιο στρώμα [[Ψαμμίτης (πέτρωμα)|ψαμμίτη]], ενώ προς τις Άνδεις υπάρχει [[πορφυρίτης]], [[γρανίτης]] και [[βασάλτης|βασαλτικά]] εδάφη [[λάβα|λάβας]]. Με την αύξηση του υψομέτρου η [[πανίδα]] είναι πιο φτωχή και η [[χλωρίδα]] πλούσια, προσεγγίζοντας τα χαρακτηριστικά των δυτικών Άνδεων με κύρια στοιχεία τα κωνοφόρα και τις [[οξιά|οξιές]]. Τα υψηλά ποσοστά [[βροχή|βροχόπτωσης]] στις δυτικές Άνδεις και οι χαμηλές [[θερμοκρασία|θερμοκρασίες]] της επιφάνειας της θάλασσας ευνοούν το σχηματισμό ψυχρών υγρών αέριων μαζών, που με τη σειρά τους συντελούν στη διατήρηση των μεγαλύτερων παγετωνικών πεδίων στο [[νότιο ημισφαίριο]] μετά την [[Ανταρκτική]].<ref name="Princeton"/>

Τα χαρακτηριστικά σημεία των πεδιάδων της Παταγονίας είναι οι περιοχές εγκάρσιας ανάβασης μεταξύ τους, πιο γνωστές από τις οποίες είναι το [[Γκουαλίτσου]], νότια από τον [[ποταμός|ποταμό]] [[Ρίο Νέγρο]], το [[Μακιντσάο]] και [[Βαλτσέτα]] (που παλαιότερα γέμιζε με τα νερά της λίμνης [[Ναουέλ Ουαπί]], τροφοδοτώντας τον ποταμό [[Λιμάι]]), το [[Σενγκέρ]] και ο ποταμός [[Ντεσεάδο]]. Εκτός από αυτά τα εγκάρσια [[βαθύπεδο|βαθύπεδα]], πολλά από τα οποία αναγνωρίζονται ως αρχαϊκές διαωκεάνιοι δίαυλοι, υπάρχουν και άλλα που καλύπτονται από λίμνες, όπως τα [[Γιαγκαγκτού]], [[Μάστερς]] και [[Κολουέ Ουαπί]], καθώς και ορισμένα στο κέντρο της χώρας, νότια του [[Πουέρτο Ντεσεάδο]]. Στις κεντρικές περιοχές επικρατούν εδάφη βασαλτικής λάβας που προέρχονται από [[ηφαίστειο|ηφαιστειακές]] εκρήξεις, οι οποίες συντέλεσαν στο σχηματισμό του παταγονικού υψιπέδου από την τριτογενή περίοδο μέχρι και σήμερα. Στο δυτικότερο 1/3 της περιοχής η λάβα καλύπτεται από πιο πρόσφατες παγετωνικές αποθέσεις. Εκεί, σε επαφή με μεταμορφωμένα [[κρητιδική περίοδος|κρητιδικά]] πετρώματα που ανήλθαν από το γρανίτη της τριτογενούς περιόδου, η διάβρωση από την ξαφνική τήξη και υποχώρηση των παγετώνων και τις [[τεκτονικές πλάκες|τεκτονικές κινήσεις]] έχει σχηματίσει ένα μεγάλο διαμήκεςδιάμηκες βαθύπεδο, το οποίο διαχωρίζει την πεδιάδα από τους πρώτους [[λόφος|λόφους]]. Αντίστοιχο βαθύπεδο σχηματίζεται στους πρόποδες των Άνδεων, το οποίο και περιέχει τα πιο πλούσια και γόνιμα εδάφη της Παταγονίας. Επίσης, οι λιμνολεκάνες κατά μήκος των Άνδεων έχουν σχηματιστεί από μικρούς παγετώνες, όπως για παράδειγμα οι λίμνες [[Αρχεντίνο]] και [[Φανιάνο]], καθώς και ο παράκτιος κόλπος της [[Μπαΐα Ινούτιλ]].<ref name="Princeton"/>

Η γεωλογική σύνθεση της ευρύτερης περιοχής ακολουθεί την ορογραφική φυσιογνωμία της ηπείρου της [[Νότια Αμερική|Νότιας Αμερικής]]. Τα τριτογενή υψίπεδα, επίπεδα στα ανατολικά και με σταδιακή ανάβαση προς τα δυτικά, έχουν στη βάση τους εδάφη των [[Κρητιδική περίοδος|Ανώτερου Κρητιδικού]], ενώ λόφοι του Πρώτου και Κατώτερου Κρητιδικού εμφανίζονται επίσης, με [[γρανίτης|γρανιτική]] και [[διορίτης|διοριτική]] προέλευση. Στη συνέχεια, στα δυτικά εμφανίζονται μεταμορφωμένοι [[σχιστόλιθος|σχιστόλιθοι]] απροσδιόριστης περιόδου, και ακολουθούν [[γρανίτης|γρανίτες]] και [[γνεύσιος|γνεύσιοι]], οι οποίοι και σχηματίζουν τοτον βασικό άξονα των [[Άνδεις|Άνδεων]]. Στα σχιστολιθικά πετρώματα υπάρχουν περιστασιακά και πορφυρόλιθοι, ενώ τα ιζήματα του Κρητιδικού ποικίλουν.