Μοντέστ Μουσόργκσκι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μικρή επιμέλεια |
|||
Γραμμή 17:
Ο ίδιος ο συνθέτης έκανε μικρές αλλαγές στο επώνυμό του. Στις πρώτες (μέχρι το [[1858]]) επιστολές του προς τον [[Μίλυ Μπαλάκιρεφ]], υπογράφει ως 'Musorsky'. <ref>Taruskin (1984: pp.10-12)</ref> Σε μία, όμως, επιστολή του πάλι προς τον Μπαλάκιρεφ, το [[1863]], υπογράφει ως 'Musorgskiy' <ref>Taruskin (1984: p.44)</ref> και, από τότε και μετά, διατηρεί σε γενικές γραμμές το ''γ'', αλλά επανέρχεται μερικές φορές στην παλαιά εκδοχή. <ref>Taruskin (1984: p.238)</ref><ref>Taruskin (1993: p.xxviii)</ref> Η προσθήκη του ''γ'' στο επώνυμο, φαίνεται ότι έγινε κατόπιν προτροπής του αδελφού τού συνθέτη Φιλάρετου, διότι η ρίζα του, η λέξη ''μύσορ'' έχει άσχημη σημασία στη ρωσική γλώσσα (мýсoр=σκουπίδι, βρωμιά). <ref>Smirnitsky (1985: p.300)</ref> Ο ίδιος ο συνθέτης έχοντας επίγνωση του ιδιόμορφου επωνύμου του, «έπαιζε» περιπαικτικά πολλές φορές με αυτό. Σε επιστολές του προς τον κριτικό Στασόφ, υπογράφει ως 'Musoryanin' (=σκουπιδιάρης)!
Σε σχέση με τον τονισμό, η ορθή απόδοση στη ρωσική γλώσσα, είναι στην '''πρώτη''' συλλαβή (προπαραλήγουσα). <ref>Taruskin (1993: pp.xxviii, xxx</ref> Ο τονισμός στη δεύτερη συλλαβή (παραλήγουσα), οφείλεται πιθανότατα σε μία παραλλαγή πολωνικής προέλευσης, αλλά πολλοί συμπατριώτες του συνθέτη την υιοθέτησαν -σε συνδυασμό με το ''γ''-, παρακινημένοι από τη διαπίστωση ότι, ένας τόσο σημαντικός για τη ρωσική μουσική συνθέτης, δεν θα έπρεπε
Τέλος, η προσθήκη του δεύτερου ''σ'' στο επώνυμο, δικαιολογείται από το γεγονός ότι, ενώ η προφορά του στις σλαβικές γλώσσες δεν επηρεάζεται από τον αριθμό των ''σ'', στις δυτικές το ένα ''σ'' μπορεί να αποδίδεται ως ''ζ'' (Μουζόργκσκι), ενώ με τα δύο ''σσ'' εξασφαλίζεται η ορθή προφορά (Μουσόργκσκι). <ref>Taruskin (1993: pp.xxvii, xxxi</ref>
==Βιογραφία==
Γραμμή 27:
===Τα πρώτα χρόνια===
Ο Μουσόργκσκι γεννήθηκε στο [[Κάρεβο]] της Αυτοκρατορικής [[Ρωσία|Ρωσίας]]. Η οικογένειά του, γαιοκτήμονες,
Τον Αύγουστο του [[1849]], ο ίδιος, μαζί με τον αδελφό του Φιλάρετο και τους γονείς του, θα μετακομίσουν στην [[Αγία Πετρούπολη]]. Εκεί θα γραφούν στην υψηλού επιπέδου Σχολή Πέτρου-Παύλου, με την προοπτική να ακολουθήσουν στρατιωτική καριέρα. Ταυτόχρονα, παρακολουθούσαν μαθήματα με το διακεκριμένο δάσκαλο του πιάνου Άντον Γκέρκε, μετέπειτα καθηγητή της μουσικής στο φημισμένο [[Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης]].
To [[1852]]
[[Αρχείο:Modest-Mussorgsky-young.jpg |thumb|150px|left |Φωτογραφία του Μουσόργκσκι ως νεαρού αξιωματικού]]
Πάντως, η μουσική παρέμεινε η προτεραιότητα
Το [[1856]] ο Μουσόργκσκι
Ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, διορίστηκε στη φρουρά Πρεομπραζένσκι (Preobrazhensky), ένα από τα πιο αυτοκρατορικά συντάγματα της [[Ρωσία]]ς.
===Ωριμότητα===
Τη χρονιά του διορισμού του ο Μοντέστ θα γνωρίσει τον, λίγο μεγαλύτερό του, αξιωματικό [[Αλεξάντερ Μποροντίν]] κατά τη διάρκεια της κοινής υπηρεσίας τους σε στρατιωτικό νοσοκομείο της Αγ. Πετρούπολης. Ο μετέπειτα σημαντικός συνθέτης και μέλος της ομάδας των [[Η Ομάδα των Πέντε|«5»]], Μποροντίν θυμάται γλαφυρότατα: «''...η στενή του στολή ήταν άψογη, απόλυτα εφαρμοστή, τα πόδια του στραμμένα προς τα έξω, τα μαλλιά του καλοστρωμένα και περασμένα με λούστρο, τα νύχια του κομμένα στην εντέλεια, τα χέρια του περιποιημένα όπως των λόρδων. Η συμπεριφορά του κομψή και αριστοκρατική: ο λόγος του παρομοίως, αρθρωμένος μέσα από κάπως σφιγμένα δόντια, ανάμικτος με γαλλικές φράσεις, μάλλον ολιγαρκής. Υπήρχε κάποια «υποψία», μικρή όμως, ενός δανδή. Η ευγένεια και οι τρόποι του ήσαν ξεχωριστοί. Οι κυρίες τον κρυφοσυζητούσαν. Κάθισε στο πιάνο και, απλώνοντας τα χέρια του με κοκεταρία, έπαιξε με εξαιρετική γλυκύτητα και τρυφερότητα αποσπάσματα από τον [[Τροβατόρε]] την [[Τραβιάτα]] κ.α., ενώ τον μπιζάριζαν: «...Υπέροχο! Μεγαλειώδες!...» και άλλα τέτοια. Συνάντησα τον Μοντέστ Πετρόβιτς, τρείς-τέσσερις φορές
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του [[1856]], ένας συνάδελφος από το σύνταγμα έφερε τον Μουσόργκσκι στο σπίτι του συνθέτη [[Αλεξάντερ Νταργκομίτσκι]] (Alexander Dargomyzhsky), τον σημαντικότερο ρώσο συνθέτη της εποχής, μετά τον [[Μιχαήλ Γκλίνκα]], που εντυπωσιάστηκε από τις πιανιστικές ικανότητες του Μοντέστ. Ο Νταργκομίτσκι θα συμπεριλάβει τον Μουσόργκσκι στις μουσικές βραδιές του και, όπως λέει ο κριτικός Στασόφ τότε «ξεκινάει η πραγματική μουσική του ζωή».
Ο Μπαλάκιρεφ θα σημαδέψει τη ζωή του Μουσόργκσκι διότι, εφεξής, θα γίνει ο μέντορας και δάσκαλός του (
Το [[1858]] ο Μουσόργκσκι πέρασε μία κρίση υγείας που, εν πολλοίς, παραμένει ανεξήγητη. Σε μία επιστολή του προς τον Μπαλάκιρεφ αναφέρεται σε «[[μυστικισμός|μυστικισμό]] και κυνικές σκέψεις απέναντι
To [[1863]], υπήρξε σημαντική χρονιά για τον Μουσόργκσκι. Εγκαταλείπει το στρατό οριστικά και απαγκιστρώνεται από τον Μπαλάκιρεφ και την επιρροή του, συνεχίζοντας αυτοδίδακτος. Εγκαθίσταται στην [[Αγία Πετρούπολη]] και εργάζεται ως χαμηλόβαθμος δημόσιος υπάλληλος στο υπουργείο
Η λιτή ζωή του στην Αγία Πετρούπολη, τον έφερε σε επαφή με έναν άλλο κόσμο, εντελώς διαφορετικό από εκείνον μέσα στον οποίο μεγάλωσε. Άρχισε να μελετά και να συζητά θέματα πλατιάς καλλιτεχνικής και επιστημονικής γκάμας, μεταξύ των οποίων και εκείνα που αποτελούσαν το φιλοσοφικό αντικείμενο του [[υλισμός|υλιστή]] και [[Μαρξισμός|μαρξιστή]] [[Νικολάι Τσερνισέφσκι]] (Nikolay Chernyshevsky), ο οποίος υποστήριζε ότι στην τέχνη «φόρμα και περιεχόμενο αποτελούν αντίθετες έννοιες». Άρχισε να ασπάζεται σταδιακά την ιδέα του «καλλιτεχνικού ρεαλισμού» και όλα τα επακόλουθά της, όπως την ευθύνη (ενν. του καλλιτέχνη) να αναπαριστά τη ζωή όπως είναι πραγματικά, μέσω της συναναστροφής με τα «κατώτερα» λαϊκά στρώματα.
*Ένα παράδειγμα της εφαρμογής αυτού του «φιλοσοφικού» μηχανισμού στα μουσικά έργα, είναι η απόρριψη των επαναλήψεων
{{Listen|filename=Modest Mussorgsky - night on bald mountain.ogg|title=Night on Bald Mountain|description=Rimsky-Korsakov's edited version of the piece, performed by the Skidmore College Orchestra. Courtesy of [[Musopen]]}}
Η «πραγματική» ζωή θα επιδράσει οδυνηρά στον Μουσόργκσκι, όταν το [[1865]] θα χάσει και τη μητέρα του. Ο [[αλκοολισμός]] του θα υποτροπιάσει πολύ σοβαρά και ας είναι μόλις 26 ετών. Το [[1866]] θα γράψει τα πρώτα «ρεαλιστικά» του τραγούδια, μεταξύ των οποίων τα ''Χόπακ'' και ''Αγαπητή Σαβίσνα'', που τα εξέδωσε τον επόμενο χρόνο. Το [[1867]] είναι επίσης, το έτος που θα ολοκληρώσει την ορχηστρική
===Κορύφωση===
Γραμμή 67:
Η θητεία του Μουσόργκσκι, ως δημοσίου υπαλλήλου, δεν ήταν χωρίς προβλήματα. Παρόλο που είχε πάρει προαγωγές και δικαιούτο κάποια χρήματα, η θέση του θεωρήθηκε ως «εκτάκτου», με αποτέλεσμα σπάνια να πληρώνεται. Αντίθετα, η καλλιτεχνική του ζωή άρχιζε ολοένα να καλυτερεύει. Η πρώτη αναφορά για την ομάδα των «5» (Kuchka) αποδίδεται στον κριτικό Στασόφ το [[1867]], αν και ο Μοντέστ ήταν περισσότερο προσκολλημένος στον παλαιό του δάσκαλο Νταργκομίτσκι.
To [[1868]] συνθέτει τον εξαιρετικό κύκλο τραγουδιών [[Η Παιδική Γωνιά]] (Detskaya) και την πρώτη πράξη (11 επεισόδια) της όπερας [[Ο Γάμος]] (Zhenitba), βασισμένης στο έργο του [[Νικολάι Γκόγκολ|
Το [[1869]], μερικούς μήνες μετά την εγκατάλειψη του ''Γάμου'', θα συνθέσει -και αυτή τη φορά θα ολοκληρώσει- το πιο φιλόδοξο έργο του, την όπερα [[Μπορίς Γκοντουνόφ (όπερα)|Μπορίς Γκοντουνόφ]], σε δικό του [[λιμπρέτο]], βασισμένο πάνω σε ένα βιβλίο του [[Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν|Πούσκιν]]. Η πρώτη εκδοχή του έργου, όμως, θα απορριφθεί από τη συμβουλευτική επιτροπή των αυτοκρατορικών θεάτρων, πιθανόν λόγω της έλλειψης κάποιου ρόλου πριμαντόνας. Ο Μουσόργσκι δεν απογοητεύτηκε και έγραψε μία δεύτερη πιο εκτενή εκδοχή, (συμπεριλαμβανομένων των ρόλων της «Μαρίνας» και του «Ρανγκόνι»), που την ολοκλήρωσε τον Αύγουστο του [[1872]]. Αυτή τη φορά, το έργο πέρασε από την επιτροπή και, η πρώτη παράσταση δόθηκε με μεγάλη επιτυχία στο περίφημο Θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης. Το έργο θα ανέβει 15 φορές στα επόμενα 10 χρόνια, προτού διαγραφεί οριστικά από τον αυτοκράτορα. Θα ξαναδεί το φως της δημοσιότητας το [[1896]] μετά την ορχηστρική «επέμβαση» του Ρίμσκι-Κόρσακοφ, αν και τα τελευταία χρόνια έχει επαναπροκαλέσει το ενδιαφέρον η πρώτη του «απείραχτη» εκδοχή.
Γραμμή 79:
Παρά τις επιτυχίες των τελευταίων ετών, ο Μουσόργκσκι δεν ήταν -ούτε υπήρξε ποτέ- ευτυχισμένος. Έχοντας κάποτε αγαπήσει μία εξαδέλφη του που πέθανε πρόωρα και, έχοντας παραμείνει πιστός σε αυτή την ανάμνηση, ουδέποτε νυμφεύθηκε. Μετά το θάνατο της μητέρας του, έζησε με τον αδελφό του και, αργότερα, συγκατοίκησε με τον [[Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ]], μέχρι που εκείνος αποφάσισε να νυμφευθεί. Μένοντας μόνος, ο Μουσόργκσκι έπινε υπερβολικά και άρχισε να κατατρύχεται από την «ιδέα του θανάτου». Αργότερα, βρήκε συντροφιά στο πρόσωπο ενός μακρινού συγγενή, τού Αρσένι Κουτούζοφ. Αυτός ο φτωχός ποιητής, τού ενέπνευσε τους δύο μελαγχολικούς κύκλους τραγουδιών [[Χωρίς Ήλιο]] και [[Τραγούδια Και Χοροί Του Θανάτου]].
Ο συνθέτης θα πληγωθεί και θα θυμώσει με τη συμπεριφορά τού -κάποτε- φίλου του Μπαλάκιρεφ, που τον είχε εγκαταλείψει και τον μεταχειριζόταν σαν απόκληρο. Σε μία επιστολή του προς τον Στασόφ, γράφει: «...ο κραταιός Κούσα (όπως τον αποκαλούσε) εκφυλίστηκε σε άψυχο προδότη...».
===Το Τέλος===
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η υγεία του συνθέτη εμφάνισε ραγδαία επιδείνωση. Παρόλο που οι νέες του «παρέες» περιελάμβαναν προσωπικότητες της ρωσικής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων τραγουδιστών, ηθοποιών και ατόμων από τον ιατρικό χώρο, δεν μπορούσε -και πιθανώς δεν ήθελε
[[Αρχείο: Musorgsky Grave.jpg|thumb|250px|right |O Τάφος του Μουσόργκσκι στην Αγία Πετρούπολη]]
Γραμμή 89:
Η καριέρα του στο δημόσιο είχε ουσιαστικά καταστραφεί. Οι συχνές του ασθένειες και απουσίες από την υπηρεσία του, προκαλούσαν έντονη δυσαρέσκεια στους ανωτέρους του. Μάλιστα, στάθηκε αρκετά τυχερός, αφού μετατέθηκε σε πόστο ταχυδρομείου (Γραφείο Κυβερνητικού Ελέγχου), όπου ο προϊστάμενός του ήταν μουσικόφιλος και τον «κάλυπτε». Το [[1879]] τού έδωσε άδεια να λείψει από την υπηρεσία για τρεις ολόκληρους μήνες, περιοδεύοντας σε 12 πόλεις της νότιας [[Ρωσία]]ς, ως πιανίστας που ακομπανιάριζε την τραγουδίστρια Ν.Μ Λεόνοβα. Πάντως, το ταξίδι αυτό στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία.
Το [[1881]], ο Μουσόργκσκι είπε σε κάποιον φίλο του: «δεν έχει απομείνει τίποτε άλλο εκτός από τη ζητιανιά». Τέσσερις απανωτές κρίσεις (delirium tremens) τον οδήγησαν στο νοσοκομείο, όπου με καλή φροντίδα, φάνηκε μία μικρή βελτίωση, που όμως δεν κράτησε για πολύ. Ο ζωγράφος [[Ιλιά Ρέπιν|Ρέπιν]] θα απεικονίσει τον Μουσόργκσκι, λίγες μόνον ημέρες πριν το τέλος, σε ένα περίφημο πορτραίτο (το πορτραίτο με την «κόκκινη μύτη», όπως έμεινε στην ιστορία), όπου φαίνεται ξεκάθαρα η κατάσταση της υγείας του. Μία εβδομάδα μετά τα 42α γενέθλιά του, άφησε την τελευταία του πνοή λέγοντας: «...όλα τελείωσαν!...τι άτυχος που είμαι!...»
Ενταφιάστηκε στο [[Νεκροταφείο Τίχβιν]] του μοναστηριού [[Αλέξανδρος Νιέφσκι (μονή)|
Ο Μουσόργκσκι, όπως και άλλοι από την ομάδα των [[Η Ομάδα των Πέντε|«5»]] θεωρήθηκε «εξτρεμιστής» από τον Αυτοκράτορα και την Αυλή του.
==Ο αλκοολισμός του Μουσόργκσκι==
Θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στο πρόβλημα [[αλκοολισμός|αλκοολισμού]] του συνθέτη, διότι στην περίπτωσή του, δεν ενδιαφέρουν τόσο τα αίτια που τον οδήγησαν εκεί, όσο η στάση του Μουσόργκσκι απέναντι
Διότι αν θεωρηθεί -και είναι πολύ πιθανόν- ότι η στρατιωτική του θητεία υπήρξε η βασική αιτία για τη δημιουργία του προβλήματος, φαίνεται ότι η συνέχισή του οφείλεται όχι μόνον σε προσωπικούς αλλά και κοινωνικούς λόγους, που είχαν να κάνουν με τη [[Ρωσία]] της εποχής.
Πρόκειται για ένα κοινωνικό φαινόμενο, τυπικό της εποχής στην οποία έζησε ο συνθέτης, μία «πατενταρισμένη» (sic) συμπεριφορά, αντίδραση των νέων κυρίως, αλλά όχι μόνον, απέναντι στην (τσαρική) εξουσία και τους φορείς της. Αυτή η συμπεριφορά επέβαλε το να πίνει κάποιος,
[[Αρχείο: Mussorgsky Repin.jpg|thumb|250px|left |Το περίφημο πορτραίτο του συνθέτη με εμφανή τα αλλοιωμένα του χαρακτηριστικά από το αλκοόλ, Ρέπιν 1881]]
Γραμμή 122:
===Ορχήστρα===
* '''Νύχτα Στο Φαλακρό Βουνό''' -πλήρης ονομασία '''Νύχτα Του Αγίου Ιωάννη Στο Φαλακρό Βουνό''' (Ivanova noch na Lysoy gore): [[συμφωνικό ποίημα]] του 1867.
* Η '''Άλωση Του Καρς''' (Vzyatiye Karsa): θριαμβικό εμβατήριο, 1880.
* '''Ιησούς του Ναυή''' για χορωδία και ορχήστρα.
* 3 μικρά ορχηστρικά κομμάτια.
===Πιάνο===
* '''Ιντερμέτζο Σε Κλασικό Τρόπο''' (Intermezzo in modo classico), 1861.
* Η '''Ράφτρα''' (Shveja): [[σκερτσίνο]] του 1861.
* '''Εικόνες Σε Μία Έκθεση''' (Kartinki s vystavki): [[σουίτα]] του 1874, ορχηστρική εκδοχή από τον Ραβέλ.
* 12 μικρά κομμάτια.
===Τραγούδια===
* Η '''Παιδική Γωνιά''' (Detskaya): κύκλος τραγουδιών, 1868-72.
* '''Χωρίς Ήλιο''' (Bez Solntsa): κύκλος τραγουδιών, 1874.
* '''Τραγούδια Και Χοροί Του Θανάτου''' (Pesni i plyaski smerti): κύκλος τραγουδιών, 1875-77.
* '''4 Ρωσικά Τραγούδια''' για ανδρική χορωδία.
* 60 περίπου μεμονωμένα τραγούδιαανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται: ''Το Τραγούδι Του Μεφιστοφελή Για Τον Ψύλο'', ''
==Πηγές==
* Brown, David, Mussorgsky: His Life and Works (Oxford and New York: Oxford University Press, 2002). ISBN 0-19-816587-0.
* Smirnitsky, A., Russian-English Dictionary, Moscow: The Russian Language (publisher), 1985 [Смирницкий, А. И., Русско-английский словарь, Москва: Русский язык, 1985]
* Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1991, τόμος 43.
* Musorgskiy, M., M. P. Musorgskiy: Letters, Gordeyeva, Ye. (editor), 2nd edition, Moscow: Music (publisher), 1984 [Мусоргский, М. П., М. П. Мусоргский: Письма, Гордеева, Е., Москва: Музыка, 1984]
* Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
* Taruskin, R., Musorgsky: Eight Essays and an Epilogue, New Jersey: Princeton University Press, 1993
* Eric Blom: The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N.York, 1991)
* Volkov, Solomon, tr. Bouis, Antonina W., Saint Petersburg: A Cultural History. New York: The Free Press, 1995
* Γιάννης Βασιλειάδης, ''Μουσικά πορτρέτα'', Εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 1998 ISBN 960-03-1068-8
== Παραπομπές ==
{{Παραπομπές}}
{{Ενσωμάτωση κειμένου|en|Modest Mussorgsky}}
{{Ενσωμάτωση κειμένου|ru|Мусоргский, Модест Петрович}}
|