Ναυμαχία των Αργινουσών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ αφαιρέθηκε η Κατηγορία:Λέσβος,προστέθηκε η Κατηγορία:Ιστορία της Λέσβου (με το HotCat)
Γραμμή 67:
 
==Η δίκη των στρατηγών==
Οι Αθηναίοι χάρηκαν τη νίκη μόλις την πληροφορήθηκαν, αλλά το γεγονός ότι οι νικητές δεν περισυνέλεξαν τους ναυαγούς και τους νεκρούς για να ταφούν στην πατρίδα τους θεωρήθηκε εγκληματική παράλειψη. Οι στρατηγοί έμαθαν ότι ήταν έξαλλοι οι Αθηναίοι και σκέφτηκαν ότι τους διέβαλε σε αυτούς ο Θηραμένης, οπότε έκαναν το λάθος να τον μεταβάλουν σε εχθρό τους,<ref>Διόδωρος Σικελιώτης, 13ο βιβλίο, 101.2 και 101.3</ref> στέλλονταςστέλνοντας επιστολή στην οποία ανέφεραν ότι είχαν αναθέσει σε έμπειρους και αρμόδιους τριηράρχες το έργο της περισυλλογής των νεκρών και ότι «αν υπήρχαν κάποιοι υπεύθυνοι, που κατά τη γνώμη τους λόγω της κακοκαιρίας δεν υπήρχαν, τότε πάντως αυτοί ήταν εκείνοι στους οποίους το έργο είχε ανατεθεί».
 
Έξαλλος τότε ο Θηραμένης –που πάντως αντιμετώπιζε καταδίκη σε θάνατο αν υπερίσχυε η άποψη των στρατηγών- άρχισε να τους κατηγορεί και κατάφερε να μεταστρέψει την κοινή γνώμη εναντίον τους επιδεικνύοντας την πρώτη επιστολή που μιλούσε για κακοκαιρία που είχε καταστήσει αδύνατη την περισυλλογή και δεν έλεγε κουβέντα για ανάθεση της υποχρέωσης σε «υπεύθυνα άτομα». Επικαλέστηκε επίσης το γεγονός ότι αυτός αναχώρησε πρώτος και δεν μπορούσε να είναι μεταξύ εκείνων που θα έκαναν την περισυλλογή και ότι όλες οι εντολές προέρχονταν από τους στρατηγούς. Οι Αθηναίοι τότε μεταστράφηκαν ξανά και άρχισαν να πείθονται από διάφορους ότι οι στρατηγοί κυνήγησαν τη δόξα και τη νίκη αδιαφορώντας για τους ναυαγούς, ότι ίσως ήταν συμπαιγνία και έλεγαν ψέματα και οι οκτώ για να συγκαλύψουν την κοινή απόφασή τους να θυσιάσουν τους ναυαγούς, ότι είπαν ψέματα στο δήμο κ.ο.κ. Τους καθαίρεσαν και τους διαμήνυσαν «να καταπλεύσουν στην Αθήνα για να δικαστούν» Τότε δύο από τους 8 στρατηγούς διέφυγαν – ο Αριστογένης και ο Πρωτόμαχος-, επειδή ήταν βέβαιοι πως υπήρχε προκατάληψη στην Αθήνα και θα καταδικάζονταν, εντούτοις και αυτό εξελήφθη ως ένδειξη ενοχής. Οι υπόλοιποι έξι πάντως γύρισαν στον [[Πειραιάς|Πειραιά]].
 
Ο Διόδωρος Σικελιώτης<ref>ειδικά για τη δίκη, Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλίο 13ο, εδάφια 100 έως 103</ref> αναφέρει ότι αν οι 8 στρατηγοί δεν έκαναν εχθρό τους τον Θηραμένη, ίσως και να είχαν γλιτώσει, μια που ήταν πολύ ικανός στο λόγο και είχε μεγάλη πολιτική επιρροή. Ο Ξενοφών<ref>ειδικά για τη δίκη, Ξενοφών, Ελληνικά, Βιβλίο 1, κεφάλαιο 7, εδάφια από το 1 έως το 35</ref> μιλά για κανονική συνωμοσία του Θηραμένη, ο οποίος προκειμένου να πετύχει την καταδίκη των στρατηγών, έβαλε δικούς του ανθρώπους να ντυθούν πένθιμα και να παριστάνουν τους συγγενείς αδικοχαμένων ναυαγών, να κλαίνε στους δρόμους και να αναστατώνουν τα πλήθη. Σύγχρονοι ιστορικοί εκτιμούν όμως ότι ο κόσμος ήταν ήδη τόσο ξεσηκωμένος, που δεν χρειαζόταν καμία προσπάθεια από το Θηραμένη, –οο οποίος βέβαια υπερασπίστηκε τον εαυτό του, αλλά μάλλον δεδεν έκανε αυτό που αναφέρεται. Πάντως όταν κατέπλευσαν στον Πειραιά οι 6 από τους 8 στρατηγούς, βρήκαν την κοινή γνώμη σαφώς εναντίον τους.
 
Ακόμα και όσοι πείθονταν πως ανέθεσαν σε κάποιους την ηθική αυτή υποχρέωση, έλεγαν πως εξακολουθούσαν να είναι υπεύθυνοι, γιατί δεν άφησαν επί τόπου ένα στρατηγό, αλλά απλούς τριηράρχες και ούτε άφησαν εκεί το καλύτερο τμήμα του στόλου ώστε να επιτελέσει το έργο του μέσα στη θαλασσοταραχή, παρά άφησαν το πιο καταπονημένο. Παρά την ένταση και την φορτισμένη ατμόσφαιρα, οι στρατηγοί, όταν άρχισε η δίκη, έπεισαν σε πρώτη φάση τον αθηναϊκό λαό ότι η καταιγίδα είχε καταστήσει αδύνατη τη διάσωση και όλα έδειχναν ότι υπήρχαν ελπίδες η υπόθεση να τελείωνε εκεί, μια που ήταν νικητές, είχαν προσφέρει κάτι σπουδαίο στον τόπο και ήταν καταπονημένοι και οι ίδιοι για το καλό της Αθήνας.
 
Ακολούθησε όμως μια εορτή που ήταν τρόπον τινά «ημέρα του πατέρα» και ήταν ουσιαστικά μια μέρα αφιερωμένη στη συνεύρεση των οικογενειών, οπότε όσοι είχαν χάσει δικούς τους πένθησαν διπλά και δεν ήταν καθόλου λίγοι –αυτοί– αυτοί οι 5.000 που χάθηκαν, ήταν νέοι άνδρες, με γονείς και συζύγους και παιδιά και κατά συνέπεια είχαν κατά μέσο όρο 5 συγγενείς που ήταν άμεσα ενδιαφερόμενοι, δηλαδή 25.000 πολίτες. Η ατμόσφαιρα φορτίσθηκε εκ νέου και οι συγγενείς απαίτησαν δικαίωση. Εμφανίστηκε και ένας άντρας που είπε ότι ήταν ναυαγός και σώθηκε χάρη σε ένα βαρέλι και ότι εκείνοι που θαλασσοπνίγονταν δίπλα του, του φώναζαν αν σωθεί να πει στους Αθηναίους ότι εγκαταλείφθηκαν από τους στρατηγούς τους εκείνοι που πολέμησαν για τη νίκη τους. Αυτό όξυνε ακόμα περισσότερο τα πνεύματα.
Με πρωταγωνιστές διάφορους πολιτικούς που εκμεταλλεύθηκαν το κλίμα, αλλά και το ειλικρινές πένθος όσων είχαν χάσει δικούς τους, η αθηναϊκή κοινή γνώμη έγινε πιεστική σε βαθμό οχλοκρατίας. Προτάθηκε να μη γίνει δίκη και να εκδοθεί μια μαζική απόφαση για τους στρατηγούς, τα δε μέλη της συνέλευσης να ψηφίσουν δια ανατάσεως της χειρός αν οι στρατηγοί ήταν υπεύθυνοι ή όχι για το συγκεκριμένο αδίκημα, δηλαδή που δεν φρόντισαν συγκεκριμένα για να περισυλλεγούν οι ναυαγοί συμπολεμιστές τους. Έτσι όπως διατυπωνόταν το ερώτημα και με δεδομένη την όξυνση των πνευμάτων, η απόφαση ήταν δεδομένη. Επιπλέον αυτή η ομαδική καταδίκη, χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστικά δίκη, ήταν απαράδεκτη νομικά στην αθηναϊκή δημοκρατία.
[[αρχείοΑρχείο:Socrates_Louvre.jpg|thumb|left|150px|Ο Σωκράτης]]
 
Το θέμα τέθηκε στην [[πρυτανεία]], δηλαδή στους πενήντα άνδρες που εκλέγονταν κάθε χρόνο από μια διαφορετική φυλή και αποτελούσαν τρόπον τινά ένα προβουλευτκό σώμα –καθόριζαν ποιακαθόριζαν ποιά πρόταση θα πήγαινε για ψήφιση. Οι πρυτάνεις αντέδρασαν και είπαν ότι η πρόταση για παράνομη δίκη, είναι παράνομη πρόταση. Ανάμεσά τους ήταν και ο [[Σωκράτης]], που επέμεινε μέχρι τέλους ότι δεν θα παρανομούσε προωθώντας για ψήφιση κάτι παράνομο. Αυτό έκαμψε τότε κάπως το πλήθος και άρχισε να συζητείται ότι πρέπει να γίνει κανονική δίκη για τους οκτώ στρατηγούς, τους έξηέξι παρόντες και τους 2 που το είχαν σκάσει, αλλά πήρε το λόγο για να υπερασπιστεί τους στρατηγούς ο [[Ευρυπτόλεμος]], που επέμεινε στις χωριστές δίκες για τον καθένα τους. Ο Ευρυπτόλεμος ήθελε ουσιαστικά να κερδίσει χρόνο, γιατί ο νόμος δεν όριζε πως έπρεπε να δικάζονται χωριστά οι κατηγορούμενοι για το ίδιο αδίκημα και οι μόνοι που υποστήριζαν ότι η μαζική δίκη συνιστούσε αδίκημα ήταν ο Ευρυπτόλεμος και ο Σωκράτης.
[[αρχείο:Socrates_Louvre.jpg|thumb|left|150px|Ο Σωκράτης]]
Το θέμα τέθηκε στην [[πρυτανεία]], δηλαδή στους πενήντα άνδρες που εκλέγονταν κάθε χρόνο από μια διαφορετική φυλή και αποτελούσαν τρόπον τινά ένα προβουλευτκό σώμα –καθόριζαν ποια πρόταση θα πήγαινε για ψήφιση. Οι πρυτάνεις αντέδρασαν και είπαν ότι η πρόταση για παράνομη δίκη, είναι παράνομη πρόταση. Ανάμεσά τους ήταν και ο [[Σωκράτης]], που επέμεινε μέχρι τέλους ότι δεν θα παρανομούσε προωθώντας για ψήφιση κάτι παράνομο. Αυτό έκαμψε τότε κάπως το πλήθος και άρχισε να συζητείται ότι πρέπει να γίνει κανονική δίκη για τους οκτώ στρατηγούς, τους έξη παρόντες και τους 2 που το είχαν σκάσει, αλλά πήρε το λόγο για να υπερασπιστεί τους στρατηγούς ο [[Ευρυπτόλεμος]], που επέμεινε στις χωριστές δίκες για τον καθένα τους. Ο Ευρυπτόλεμος ήθελε ουσιαστικά να κερδίσει χρόνο, γιατί ο νόμος δεν όριζε πως έπρεπε να δικάζονται χωριστά οι κατηγορούμενοι για το ίδιο αδίκημα και οι μόνοι που υποστήριζαν ότι η μαζική δίκη συνιστούσε αδίκημα ήταν ο Ευρυπτόλεμος και ο Σωκράτης.
 
Στην ουσία το ζητούμενο ήταν να γίνει κανονική δίκη, γιατί μέχρι τότε όποτε πήγαινε να πάρει το λόγο ένας από τους στρατηγούς για να απολογηθεί ή κάποιος από τα πληρώματα για να καταθέσει τη μαρτυρία του περί κακοκαιρίας, ο κόσμος του διέκοπτε και δεν τους άφηνε να μιλήσουν. Ο Ευρυπτόλεμος και όσοι ήθελαν δικαιότερη κρίση επέμειναν στις χωριστές δίκες, επειδή προφανώς δεν έβρισκαν άλλο τρόπο να κερδίσουν χρόνο μέχρις ότου ανακτήσει ο κόσμος την ψυχραιμία του. Είπε ο Ευρυπτόλεμος να χωρίσουν τη μέρα στα τρία και να μοιράσουν δια του τρία τις ώρες για το κατηγορητήριο, την απολογία και την ψηφοφορία. Ο ίδιος ή κάποιος άλλος πρότεινε όμως να δικαστούν για παράνομες εισηγήσεις όσοι επέμεναν στην καταδίκη άνευ δίκης.
 
Η απαίτηση αυτή έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα, γιατί πέρασαν αμέσως στην αντεπίθεση ο [[Καλλίξενος]] και ο [[Κλεοφών]] και όσοι θίγονταν από αυτήν, καθώς και ο κόσμος που θεωρούσε υπερβολή να χάσουν εν καιρώ πολέμου 10 μέρες για τις δίκες. Άρχισαν να φωνάζουν ότι οι πρυτάνεις δεν είχαν κανένα δικαίωμα να πηγαίνουν ενάντια στη βούληση της πλειοψηφίας και καλά θα έκαναν να άλλαζαν γνώμη, εκτός κι αν ήθελαν να πάνε κι αυτοί συγκατηγορούμενοι των στρατηγών. Οι πρυτάνεις κάμφθηκαν και προώθησαν την πρόταση – μειοψήφισε ο Σωκράτης, που επέμεινε μέχρι τέλους να μην περάσει η πρόταση προς ψήφιση. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, μετά την πρόταση του Ευρυπτόλεμου, ο κόσμος τον υπερψήφισε αρχικά, αλλά έγινε ένσταση και όταν οι παρόντες ξαναψήφισαν, ο Ευρυπτόλεμος καταψηφίστηκε. Πάντως τελικά η πρόταση πέρασε, η ψηφοφορία έγινε και καταδικάστηκαν όλοι οι στρατηγοί και οι παρόντες έξηέξι εκτελέστηκαν.
 
Οι Αθηναίοι σύντομα μετάνιωσαν για την απόφασή τους και απήγγειλαν κατηγορίες εναντίον όσων είχαν εξαρχής εισηγηθεί την ψήφιση της μαζικής και συνοπτικής διαδικασίας, αλλά αυτοί είχαν προλάβει να το σκάσουν από την Αθήνα.