Αρχαία Ήπειρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η λέξη [[Ήπειρος]] ετυμολογικάετυμολογικώς προέρχεται από τη [[Δωρική διάλεκτος|δωρική]] έκφραση "ΑΠΕΙΡΟΣ ΧΩΡΑ" <ref>Η Ιστορία της Ηπείρου, εκδόσεις Δωδώνη, 1982</ref>, <ref> Χαράλαμπος Γκούβας: Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας, έκδοση 2009, ISBN 978-960-87328-2-7</ref>. Η λέξη ''ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ'' που αναγράφεται στάστα αρχαία νομίσματα είναι η δωρική γενική ''των Ηπειρωτών''. Η Ήπειρος κατά την [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαιότηταΑρχαιότητα]] εκτεινόταν από τη σημερινή [[Πρέβεζα]] νοτίως έως την [[Εγνατία Οδός|Εγνατία]] Ρωμαϊκήρωμαϊκή οδό, δηλαδή τον ποταμό [[Ποταμός Σκούμπιν|Σκούμπιν]], γνωστό στην αρχαιότητα ως Γενούσο, που περνάει από το [[Ελμπασάν]] της Αλβανίας. Αυτό προκύπτει από κείμενο του γεωγράφου [[Στράβων]]α <ref>Στράβων: "Ταύτην δε την οδόν Εγνατίαν (…) εν δεξιά μεν εστί τα ηπειρωτικά έθνη",Γεωγραφικά</ref> H Αρχαία Ήπειρος αποτέλεσε υπολογίσιμο κράτος που κατείχε κατά κύριο λόγο την ευρύτερη περιοχή της σύγχρονης [[Ήπειρος|Ηπείρου]], καθώς και [[Βόρεια Ήπειρος|Βόρειας Ηπείρου]]. Οι τρεις βασικές φυλές που κατοίκησαν την περιοχή ήταν οι [[Χάονες]] στα βορειοδυτικά, οι [[Μολοσσοί]] στο κέντρο και οι [[Θεσπρωτοί]] στο νότο. Διακεκριμένη βασιλική οικογένεια που εμφανίστηκε κατά την ύστερη [[κλασική εποχή]] ήταν οι [[Δυναστεία των Αιακιδών|Αιακίδες]], από τη φυλή των Μολοσσών. Μέλος της ήταν και ο διάσημος βασιλιάς που είναι γνωστός ως [[Πύρρος της Ηπείρου]], ο επονομαζόμανος "Αετός της Ηπείρου". Κατά την [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική περίοδο]] η μορφή διακυβέρνησης μετατράπηκε σε [[δημοκρατία]], μέχρι την κατάληψη της περιοχής από τους [[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαίους]]. Διάσημες αρχαίες πόλεις της Βόρειας Ηπείρου (έδαφος σημερινής Αλβανίας) ήταν η [[Απολλωνία]], η Φοινίκη, η [[Επίδαμνος]], και το [[Βουθρωτό]]ν. Διάσημες αρχαίες πόλεις της Νότιας Ηπείρου (έδαφος σημερινής Ελλάδος) ήταν η [[Δωδώνη]], η [[Εφύρα]], η [[Κασσώπη]], και η [[Αμβρακία]].<ref> Χαράλαμπος Γκούβας: Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας, έκδοση 2009, ISBN 978-960-87328-2-7</ref>

Οι ανασκαφές του 20ού αιώνα απέδειξαν ότι ανθρώπινα όντα Homo Sapiens κατοικούν στήνστην Ήπειρο από το 200.000 πΧ. Αυτό προκύπτει από τα ευρήματα των καθηγητων Eric Higgs της Οξφόρδης, και Σωτήριου Δάκαρη στο [[Σπήλαιο Ασπροχάλικο]] ή Βραχοσκεπή Ασπροχάλικου Πρέβεζας, και στήν [[Καστρίτσα]] της Λίμνης Ιωαννίνων, όπως και στόν [[Κοκκινοπηλός Πρέβεζας|Κοκκινοπηλό Πρέβεζας]] την εποχή 1962-1965 <ref> Χαράλαμπος Γκούβας: Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας, έκδοση 2009, ISBN 978-960-87328-2-7</ref>. Από την οπτική γωνία των [[Έλληνας|Ελλήνων]] της [[Κλασική εποχή|κλασικής εποχής]], στα βορειοδυτικά τους κατοικούσαν φυλές [[Βάρβαροι|βαρβάρων]], οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζονταν με περιφρόνηση. Οι γραπτές αναφορές της εποχής είναι αρκετά συγκεχυμένες ως προς το ποια φύλα πρέπει να θεωρηθούν Έλληνες, Ηπειρώτες ή [[Ιλλυριοί]]. Δυσκολίες προβάλλει επίσης το γεγονός ότι τα φύλα αυτά δεν άφησαν γραπτές μαρτυρίες. Τον [[5ος αιώνας π.Χ.|5ο αιώνα π.Χ.]] ο [[Αθήνα|Αθηναίος]] ιστορικός [[Θουκυδίδης]] τους χαρακτηρίζει βαρβάρους, ομοίως και ο [[Στράβων]].<ref>[[Στράβων]], ''Γεωγραφία, Βιβλίο VII, 7, 1'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/7G*.html]</ref> Όμως οι [[Απολλόδωρος ο Αθηναίος|Απολλόδωρος]], [[Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς]], [[Φροντίνος]], [[Παυσανίας]],<ref>[[Παυσανίας]], ''Περιγραφή της Ελλάδας, 1.11.7-1.12.2 (μετάφραση Jones)'' στο Theoi Project [http://www.theoi.com/Text/Pausanias1A.html]</ref> [[Κλαύδιος Πτολεμαίος|Πτολεμαίος]] και [[Ευτρόπιος (ιστορικός)|Ευτρόπιος]] <ref>[[Ευτρόπιος (ιστορικός)|Ευτρόπιος]], ''Επιτομή της Ρωμαϊκής Ιστορίας'' (''Historiae Romanae Breviarium'') Βιβλίο 2, XI, XIII στο Tertullian [http://www.tertullian.org/fathers/eutropius_breviarium_2_text.htm]</ref> τους χαρακτηρίζουν ως Έλληνες. Η περιοχή πάντως ήταν ιδιαίτερης θρησκευτικής σημασίας για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, λόγω της παρουσίας του [[Μαντείο της Δωδώνης|Μαντείου της Δωδώνης]], του δεύτερου σημαντικότερου μετά από αυτό των [[Μαντείο των Δελφών|Δελφών]]. Ο [[Πλούταρχος]] σημειώνει και το εξής ενδιαφέρον στοιχείο: Στην βιογραφία του Βασιλιάβασιλιά [[Πύρρος της Ηπείρου|Πύρρου]], υποστηρίζει ότι ο [[Αχιλλέας]] λατρευόταν ως θεός στην Ήπειρο και στην τοπική διάλεκτο ονομαζόταν ''«Ασπετός»'' (δηλαδή αμίλητος, μη προσεγγίσιμος στην [[Όμηρος|ομηρική]] γλώσσα). Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα που διαμορφώθηκαν στα πρότυπα της [[Πόλη-κράτος|πόλης-κράτους]], όπως η [[Αθήνα]], η [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]] και η [[Αρχαία Κόρινθος|Κόρινθος]], οι Ηπειρώτες ζούσαν σε μικρά χωριά. Ορισμένες φυλές είχαν βασιλείς κάτι που δεν ήταν συνηθισμένο την εποχή εκείνη. Η περιοχή βρίσκονταν στο άκρο του ελληνικού κόσμου και συχνά οι ηπειρώτικες φυλές είχαν να αντιμετωπίσουν εισβολείς από τον βορράΒορρά.

Όπως και η [[Μακεδονία]], η Ήπειρος έγινε ενιαίο βασίλειο στη διάρκεια του [[4ος αιώνας|4ου αιώνα]]. Η φυλή των Μολοσσών ένωσε τις δυνάμεις της με τους Θεσπρωτούς και τους Χάονες, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός ισχυρού κράτους με δικό του βασιλιά, αξιωματούχους, νόμισμα, αυλή, συμβούλιο απεσταλμένων των φυλών και στενές σχέσεις με το γειτονικό [[μακεδονικό βασίλειο]]. Με μακεδονική υποστήριξη οι ενωμένοι πλέον ηπειρώτεςΗπειρώτες κατέλαβαν άλλες πόλεις στα δυτικά, αποκτώντας πρόσβαση στη θάλασσα. Η Δυναστείαδυναστεία των Μολοσσών, γνωστή και ως Αιακίδες, ήταν πλέον σαφώς εξελληνισμένη. Διεκδικούσε μάλιστα καταγωγή από τον Αχιλλέα. Με τον τρόπο αυτό η Ήπειρος ενώθηκε σε ενιαία πολιτική οντότητα το [[370 π.Χ.]] Το [[359 π.Χ.]] η ΜολοσσίδαΜολοσσή πριγκίπισσα [[Ολυμπιάδα]], ανηψιάανιψιά του βασιλιά [[Αρύββας της Ηπείρου|Αρύββα της Ηπείρου]], παντρεύτηκε τον βασιλιά [[Φίλιππος Β' ο Μακεδών|Φίλιππο Β' της Μακεδονίας]]. Το ζευγάρι έφερε στον κόσμο τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρο τον Μέγα]]. Ο αδελφός της Ολυμπιάδας, βασιλιάς της Ηπείρου [[Αλέξανδρος Α' της Ηπείρου|Αλέξανδρος Α']], σύγχρονος του Μακεδόνα στρατηλάτη, διοικούσε έναν εξαίρετο στρατό και μάλιστα κλήθηκε να υποστηρίξει τις ελληνικές αποικίες στη [[Μεγάλη Ελλάδα]] ([[Ιταλία|Νότια Ιταλία]]). Αποδυνάμωσε τις τοπικές ιταλικές φυλές, ωστόσο έχασε τη ζωή του σε μια μάχη. Από το γεγονός αυτό επωφελήθηκαν τελικά οι [[Ρωμαίοι]], οι οποίοι επικράτησαν έναντι των άλλων ιταλικών φύλων και άρχισαν να ενοποιούν ολόκληρη τη χερσόννησο. Τον Αλέξανδρο Α', διαδέχτηκε ο [[Αιακίδης της Ηπείρου|Αιακίδης]], τον οποίο όμως εκθρόνισε ο [[Κάσσανδρος]] (υπεύθυνος για το θάνατο της Ολυμπιάδας και του μοναχογιού του Μεγάλου Αλεξάνδρου). Μετά από διάφορες περιπέτειες, στο θρόνο ανέβηκε ο γιος του Αιακίδη, ο [[Πύρρος της Ηπείρου|Πύρρος]], ο οποίος ήταν εξαίρετος στρατιωτικός. Φιλοδόξησε να ιδρύσει στη Δύση ένα βασίλειο ανάλογο με αυτό του Αλεξάνδρου στην Ανατολή. Για έξι έτη πολέμησε εναντίον των Ρωμαίων στηνστη Νότια Ιταλία και τη [[Σικελία]], κάνοντας την Ήπειρο, προσωρινά, ισχυρή δύναμη στον τότε γνωστό κόσμο. Μετά την αποτυχία του κατέκτησε τη Μακεδονία, την οποία μοιράστηκε με το βασιλιά της [[Θράκη]]ς, [[Λυσίμαχος|Λυσίμαχο]]. Κινούμενος εναντίον της Νότιας Ελλάδας, βρήκε το θάνατο στο [[Άργος]] το [[272 π.Χ.]], πολεμώντας ενάντια στον [[Αντίγονος Β' Γονατάς|Αντίγονο Β' Γονατά]]. Οι απόγονοί του συνέχισαν να κυβερνούν για μισό αιώνα ακόμη την Ήπειρο, με τη Δυναστείαδυναστεία των Αιακιδών να τελειώνει μετάμε το θάνατο της βασίλισσας [[Δηιδάμεια Β' της Ηπείρου|Δηιδάμειας]], περίπου το [[233 π.Χ.]]

Τον [[3ος αιώνας π.Χ.|3ο αιώνα π.Χ.]] η Ήπειρος παρέμεινε υπολογίσιμη, ενωμένη υπό το [[Κοινό των Ηπειρωτών]] ως ομόσπονδο κράτος με το δικό της κοινό αντιπροσώπων (ή ''«Συνέδριο»'' όπως αναφέρονταν). Όμως βρέθηκε στο επίκεντρο των [[Μακεδονικοί Πόλεμοι|Μακεδονικών Πολέμων]], συγκρούσεων μεταξύ της Μακεδονίας και της ανερχόμενης δύναμης της [[Ρωμαϊκή Δημοκρατία|Ρωμαϊκής Δημοκρατίας]]. Το Κοινό των Ηπειρωτών παρέμεινε ουδέτερο στηνστη διαμάχη αυτή, όμως στον [[Γ' Μακεδονικός Πόλεμος|Γ' Μακεδονικό Πόλεμο]] ([[172 π.Χ.|172]]-[[168 π.Χ.]]) οι Μολοσσοί πήραν το μέρος των Μακεδόνων, ενώ οι Χάονες και οι Θεσπρωτοί το μέρος των Ρωμαίων. Οι συνέπειες ήταν καταστροφικές για την Ήπειρο, οι Μολοσσοί υποτάχθηκαν το [[167 π.Χ.]] και 150.000 κάτοικοι έγινανπάρθηκαν σκλάβοι. Η περιοχή λεηλατήθηκε τόσο έντονα, από τους Ρωμαίους, που έπρεπε να περάσουν 500 χρόνια για να επανακάμψει και πάλι η περιοχή.

Με τη ρωμαϊκή κατάκτηση του 168 πΧπ.Χ. από τις λεγενώνεςλεγεώνες του Αιμίλιουύπατου [[Αιμίλιος Παύλος|Αιμιλίου Παύλου]], έπαψε και η ανεξαρτησία της Ηπείρου. Το [[146 π.Χ.]] προσαρτήθηκε οριστικά με το όνομα ''«[[Παλαιά Ήπειρος]]»'' ([[Λατινική γλώσσα|λατινικά:]] ''Epirus Vetus''). Η παράκτια περιοχή γνώρισε σχετική εμπορική άνθιση, ενώ η κατασκευή της [[Αρχαία Εγνατία Οδός|Εγνατίας Οδού]], έδωσε περαιτέρω ώθηση στην εμπορική και οικονομική δραστηριότητα της περιοχής.