Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Οίκος των Αχαιμενιδών''' ήταν η σπουδαιότερη Περσική δυναστεία της αρχαιότητας που κυριάρχησε στην [[Περσία]] και γενικότερα σε ολόκληρη την [[Ασία]] για δύο αιώνες από το [[540 π.Χ.]] ως το [[330]] π.χΧ.]]

Ιδρυτής της '''δυναστείας των Αχαιμενιδών''' ήταν ο [[Αχαιμένης της Περσίας|Αχαιμένης]] ο οποίος σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ιστορικών έζησε γύρω στο [[700]] π.χΧ.]] την εποχή του Ασσύριου βασιλιά [[Σενναχειρείμ]] ως αρχηγός της Περσικής φυλής των Πασαργάδων. Ο Αχαιμένης θεωρείται ημι – μυθικό πρόσωπο και η ιστορική του ύπαρξη αμφισβητείται, αναφέρεται μονάχα στην επιγραφή του [[Δαρείος Α΄|Δαρείου του Μέγα]] στο Μπεχινστούν ενώ απουσιάζει σε παλιότερες ιστορικές πηγές. Νεώτεροι ιστορικοί συμπεραίνουν οτι ήταν εφεύρεση του Δαρείου για να εμφανίσει την συγγενική του σχέση με τον [[Κύρος Β'|Κύρο]] μέσω ενός κοινού προπάτορα με αυτό τον τρόπο θα νομιμοποιούσε την άνοδο του στον Περσικό θρόνο. Οι Ελληνικές πηγές αντίστοιχα θεωρούν τον Αχαιμένη αληθινό πρόσωπο και μάλιστα Έλληνα γιο του [[Πέρσης|Πέρση]] και εγγονό του μυθικού [[Περσέας|Περσέα]] υπάρχει επιπλέον καταπληκτική ομοιότητα του Ελληνόφωνου ονόματος του με αυτό των [[Αχαιοί|Αχαιών.]] Τον γενάρχη Αχαιμένη τον διαδέχθηκε ο γιος του [[Τεΐσπης της Περσίας|Τεΐσπης]] ο οποίος ήταν υπαρκτό πρόσωπο τον 7ο αιώνα π.χ. σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές κυβερνήτης ενός υποτελούς κρατιδίου μέσα στα όρια της αυτοκρατορίας του [[Ελάμ]]. Αργότερα ο Τεΐσπης εξεγέρθηκε πετυχαίνοντας την ανεξαρτησία του απο τους Ελαμίτες θεωρείται ιδρυτής και πρώτος ιστορικός βασιλιάς των Περσών, το όνομα του φαίνεται στην επιγραφή του Δαρείου του μέγα στο Μπεχινστούν. Όταν πέθανε ο Τεΐσπης χώρισε το κράτος στους δυο γιους του : Ο [[Κύρος Α’ της Περσίας|Κύρος Α’]] κληρονόμησε το βασίλειο του Ανσνάν και ο [[Αριαράμνης της Περσίας|Αριαράμνης]] το βασίλειο των Παρσί. Στην πραγματικότητα ενώ ο Κύρος Α’ ήταν πραγματικά γιος του η σύνδεση του Αριαράμνη σαν γιου του Τεΐσπη δεν είναι βέβαιη επειδή δεν εμφανίζεται πουθενά αλλού εκτός από την επιγραφή του Δαρείου Α’ στο Μπεχινστούν. Ο Αριαράμνης ίδρυσε τα [[Εκβάτανα]] και ήταν πατέρας του [[Αρσάμης της Περσίας|Αρσάμη]] του παππού του Δαρείου,ο Κύρος Β’ ο Μέγας αντίστοιχα ήταν εγγονός του Κύρου Α’. Ο Κύρος Α’ εμφανίζεται στις Ασσυριακές πηγές με το όνομα Κουράς ως υποτελής του Σαρδανάπαλου, συμμάχησε με τον μεγαλύτερο αδελφό του Ασσύριου βασιλιά ΣαμαςΣαμάς σουμ ουκίν κυβερνήτη της Βαβυλώνας όταν εξεγέρθηκε εναντίον του Σαρδανάπαλου το [[652]] π.χΧ.]] Ο [[Σαρδανάπαλος]] έπνιξε στο αίμα το 648 π.χ. την επανάσταση του μεγαλύτερου αδελφού του και των συμμάχων του, το ίδιο έκανε το [[638]] π.χΧ.]] όταν εξεγέρθηκε το [[Ελάμ]] στους συμμάχους των [[Ελαμίτες|Ελαμιτών]] ήταν πάλι ο Κουράς.

Τον Κύρο Α’ του Ανσνάν διαδέχθηκε ο γιος του [[Καμβύσης Α’ της Περσίας|Καμβύσης Α’]] ο οποίος πήρε σύζυγο την Μανδάνη κόρη του βασιλιά των Μήδων Αστυάγη, από τον γάμο γεννήθηκε το [[570]] π.χΧ.]] ο Κύρος ο Μέγας ιδρυτής της Περσικής αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τον θρύλο ο Αστυάγης είχε δει όνειρο ότι θα χάσει τον θρόνο από τον γιο της κόρης του γι’αυτόγι´αυτό επιχείρησε να τον σκοτώσει, ο Καμβύσης Α’ σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον του Αστυάγη το 559 π.χ. Το βασίλειο των Παρσί την ίδια εποχή ήταν υποτελές των Μήδων, τον Αριαράμνη διαδέχθηκε ο γιος του Αρσάκης πατέρας του Υστάσπη και παππούς του Δαρείου του Μέγα. Ο [[Κύρος Β']] ή Κύρος ο Μέγας γιος του Καμβύση Α’ και της Μανδάνης ανέτρεψε τον παππού του Αστυάγη από τον θρόνο της Μηδίας ενώνοντας τα στέμματα των Μήδων και των Περσών. Επέκτεινε σημαντικά το βασίλειο του κατακτώντας όλους τους λαούς της Ασίας μέχρι το Αιγαίο πέλαγος και τα παράλια της Μικράς Ασίας, είναι ο ιδρυτής της Περσικής αυτοκρατορίας, πιο γνωστή η κατάκτηση του βασιλείου του [[Κροίσος|Κροίσου]] της [[Λυδία|Λυδίας.]] Ο Κύρος Β’ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους κατακτητές της ιστορίας έμεινε γνωστός για τις μεγάλες ικανότητες και τον ανθρωπισμό του, σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον των Μασσαγετών το [[530]] π.χ. και τον διαδέχθηκε ο γιος του [[Καμβύσης Β΄|Καμβύσης Β’.]] Ο Καμβύσης όταν ανέβηκε στον θρόνο δολοφόνησε τον αδελφό του Σμέρδι και έπνιξε στο αίμα την επανάσταση των Αιγυπτίων το [[525]] π.χ. σφάζοντας 30.000 άμαχους αλλά το [[524]] ηττήθηκε από τους Αιθίοπες. Το [[523]] π.χΧ.]] εμφανίστηκε ένας άντρας που ισχυρίστηκε ότι είναι ο δολοφονημένος Σμέρδης και κήρυξε επανάσταση, την επόμενη χρονιά ο Καμβύσης Β’ πέθανε μυστηριωδώς τον διαδέχθηκε ο άντρας που ισχυρίστηκε ότι είναι ο [[Σμέρδις της Περσίας|Σμέρδις.]] Την επόμενη χρονιά Πέρσες ευγενείς με επικεφαλής τον Δαρείο κήρυξαν την επανάσταση στον Σμέρδι με τον ισχυρισμό ότι είναι σφετεριστής, ο Σμέρδις ανατράπηκε το 522 π.χ. και θανατώθηκε βάναυσα από τον Δαρείο τρίτο ξάδελφο των γιων του Κύρου σύμφωνα με τον ισχυρισμό του.

Ο Δαρείος τον διαδέχθηκε στον θρόνο της Περσίας ως Δαρείο Α’ το 521 π.χ. πολλές επαρχίες της αυτοκρατορίας του όπως το [[Ελάμ]], η [[Μηδία]], η [[Αίγυπτος]], η [[Βαβυλώνα]], η [[Παρθία]] και η Μοργιανή κήρυξαν την επανάσταση. Όλα τα κινήματα καταπνίγηκαν στο αίμα από τον Δαρείο Α’ με μεγάλη σκληρότητα, μόνο στην Μοργιανή εκτέλεσε 55.000 επαναστάτες. Ο [[Δαρείος Α΄]] κατέγραψε όλα αυτά τα πολεμικά γεγονότα όταν ανέβηκε στον θρόνο μαζί με την βιογραφία και την γενεαλογία του στο βράχο Μπεχιστούν στα βόρεια του [[Ελάμ]]. Στην γενεαλογία του καταγράφεται αναλυτικά η καταγωγή του από τον γενάρχη της δυναστείας των Αχαιμενιδών Αχαιμένη κοινό προπάτορα του με τον Κύρο από διαφορετικούς κλάδους των απογόνων του. Η καθιερωμένη άποψη ήταν ότι έγραψε την πραγματικότητα αλλά νεώτεροι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι είχε ταπεινή καταγωγή αλλά ισχυρίστηκε την συγγένεια με τον Κύρο με την συγκεκριμένη γενεαλογία για να νομιμοποιήσει την άνοδο του στον θρόνο της Περσίας. Ο Δαρείος Α’ γιος του [[Υστάσπης της Περσίας|Υστάσπη]] και εγγονός του [[Αρσάμης της Περσίας|Αρσάμη]] ισχυρίστηκε ότι ανέβηκε στον Περσικό θρόνο και σκότωσε τον Σμέρδι με την βοήθεια του Αχούρα Μάσδα, τον όρισε σαν προστάτη θεό του ενώ ονόμασε τον εαυτό του εκλεκτό και απεσταλμένο του Αχούρα Μάσδα. Στα ανατολικά οι κατακτήσεις του σταμάτησαν από φυσικά εμπόδια στα [[Ιμαλάια]] γι’αυτό στην συνέχεια το ενδιαφέρον του Δαρείου Α’ στράφηκε δυτικά στην [[Ευρώπη]]. Το [[512]] π.χΧ.]] κατέκτησε ολόκληρη την [[Θράκη]] υποτάσσοντας τουτους Θρακοσκυθικούς πληθυσμούς, την [[Μακεδονία]], την Ίμβρο και την Λήμνο περιοχές που τις έβαλε όλες στην σατραπεία των Σάρδεων. Επόμενος στόχος του Δαρείου Α’ ήταν η κατάκτηση της κυρίως Ελλάδας, πρόσχημα σε αυτό στάθηκε η εξέγερση των Ιωνικών πόλεων το 499 π.χ. για την οποία ο Δαρείος ισχυρίστηκε ότι έγινε με υποκίνηση της Αθήνας. Ο Δαρείος κατέπνιξε όλες τις επαναστάσεις το [[493]] π.χ. στην συνέχεια αποφάσισε να εκστρατεύσει στην [[Ελλάδα]] για να τιμωρήσει την [[Αθήνα]] για την βοήθεια που πρόσφερε στις επαναστατημένες Ιωνικές πόλεις. Στην πρώτη εκστρατεία του γαμπρού του Μαρδόνιου ο στόλος του καταστράφηκε στο ακρωτήρι Άθως ύστερα από επίθεση που δέχτηκε από το Θρακικό φύλο των Βρυγών. Η δεύτερη εκστρατεία των Περσών εναντίον των Αθηναίων έγινε το [[490]] π.χΧ.]] με επικεφαλής τους στρατηγούς Δάτη και Αρταφέρνη, οι Πέρσες γνώρισαν για δεύτερη φορά την συντριβή στην μάχη του Μαραθώνα από τους Αθηναίους του Μιλτιάδη. Η ήττα των Περσών στην μάχη του Μαραθώνα στάθηκε αιτία να ξεσπάσουν νέα επαναστατικά κινήματα όπως στην Αίγυπτο το 486 π.χ. και στην [[Βαβυλώνα]] το 484 π.χ. Ο Δαρείος ο Μέγας πέθανε το 485 π.χ. ενώ προετοίμαζε Τρίτη εκστρατεία εναντίον των Αθηναίων, διάδοχο του όρισε τον δεύτερο γιο του Ξέρξη.

Ο σφετεριστής Αρτάβανος παρέμεινε μόνο έναν χρόνο στον θρόνο της Περσίας, στην συνέχεια ανατράπηκε αποαπό τον [[Αρταξέρξης Α’ της Περσίας|Αρταξέρξη Α’ τον μακρόχειρα]] δεύτερο γιο του Ξέρξη Α’, ονομάστηκε μακρόχειρας επειδή το αριστερό του χέρι ήταν πιό μακρύ από το δεξί. Ο Αρταξέρξης Α’ ύστερα από τις ήττες του πατέρα του και του παππού του αποαπό τους αθηναίουςΑθηναίους δεν θέλησε να συνεχίσει την ίδια τακτική πραγματοποιώντας νέους πολέμους μαζί τους. Οι νέες τακτικές του Αρταξέρξη Α’ ήταν προσανατολισμένες σε ενίσχυση των αντιπάλων των Αθηναίων στον Ελληνικό χώρο, οι Αθηναίοι για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα μετέφεραν το κέντρο της Συμμαχίας από την Δήλο στην ακρόπολη τους. Η Καλλίειος ειρήνη κλείστηκε το 449 π.χ. ανάμεσα στον Αρταξέρξη και τους Αθηναίους, την ίδια χρονιά δέχτηκε στην αυλή του στην [[Περσέπολη]] τον θριαμβευτή της ναυμαχίας της Σαλαμίνας Θεμιστοκλή που είχε εξοριστεί από τους Αθηναίους. Τον 7ο χρόνο της βασιλείας του το [[458]] π.χ. ο Αρταξέρξης Α’ έστειλε στα [[Ιεροσόλυμα]] έναν Ιουδαίο αρχιερέα τον Εσδρά να οργανώσει την θρησκεία του Ιουδαικού λαού με αποτέλεσμα να δημιουργήσει την Ιουδαική κοινότητα των Ιεροσολύμων. Τον 20ο χρόνο της βασιλείας του στέλνει ο Αρταξέρξης Α’ στα [[Ιεροσόλυμα]] τον Ιουδαίο οινοχόο του Νεεμία να οργανώσει τους Ιουδαίους κατά πολλούς αυτό στάθηκε η αιτία δημιουργίας της Ιουδαικής θρησκείας. Τον Αρταξέρξη διαδέχθηκε ο γιος του [[Ξέρξης Β΄]] αλλά ύστερα αποαπό 45 μέρες βασιλείας σκοτώθηκε από άνθρωπο του αδελφού του Σογδιανού τον οποίο ο ίδιος ο Ξέρξης είχε εξορίξειεξορίσει. Ο [[Σογδιανός]] διαδέχθηκε τον Ξέρξη Β’ ο οποίος το [[424]] π.χ. δολοφονήθηκε με εντολή του αλλά την επόμενη χρονιά το [[423]] π.χ. δολοφονήθηκε και ο ίδιος αποαπό τον άλλο εξόριστο αδελφό τους Δαρείο που τον διαδέχθηκε στον θρόνο της Περσίας ως [[Δαρείος Β΄|Δαρείος Β’ ο νόθος.]] Ο Δαρείος Β’ γεννημένος το [[445]] π.χ. είχε αποκτήσει στην εξορία με την αδελφή του Παρυσάτιδα τον μεγαλύτερο γιο του Αρταξέρξη Β’ αλλά το [[423]] π.χ. ενώ είχε γίνει ήδη βασιλιάς απέκτησε τον μικρότερο γιο του Κύρο τον νεώτερο. Βοήθησε σημαντικά τους Σπαρτιάτες κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, έβαλε τον μικρότερο γιο του Κύρο σατράπη της Βαβυλώνας και πέθανε το [[404]] π.χ. σε ηλικία 41 έτους λίγο μετά το τέλος του εμφύλιου Ελληνικού πολέμου. Τον Δαρείο Β’ διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του [[Αρταξέρξης Β']] αμφισβητήθηκε απο τον νεώτερο αδελφό του Κύρο ο οποίος είχε την υποστήριξη της μητέρας τους Παρισάτιδος. Ο [[Κύρος ο νεότερος|Κύρος]] αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον μεγαλύτερο αδελφό του γι’αυτό φυλακίστηκε αποαπό τον Αρταξέρξη Β’ και καταδικάστηκε σε θάνατο, ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στα δύο αδέλφια 10.000 Σπαρτιάτες έφτασαν να ενισχύσουν τον Κύρο. Στην τελική σύγκρουση στα Κουναξά το [[401]] π.χ. ο Αρταξέρξης Β’ με υπερτριπλάσιες δυνάμεις συνέτριψε τον Κύρο ο οποίος βρήκε τον θάνατο. Στην συνέχεια ο Αρταξέρξης αφοσιώθηκε στην εξουδετέρωση των Σπαρτιατών μισθοφόρων του Κύρου αποαπό το [[395]] π.χ. ως το [[387]] π.χ. σε εμφύλια διαμάχη με την συμμετοχή όλων των Ελληνικών πόλεων. Ο πόλεμος έληξε με την Ανταλκίδειο ειρήνη το [[386]] π.χ. σύμφωνα με την οποία όλες οι πόλεις της Μικράς Ασίας και η [[Κύπρος]] θα ανήκαν στην [[Περσία]] ενώ οι ηπειρωτικές Ελληνικές πόλεις εκτός την Ίμβρο, την Λήμνο και την Σκύρο θα ήταν ανεξάρτητες. Τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Αρταξέρξη οι Αιγύπτιοι εκμεταλλεύτηκαν την εμφύλια διαμάχη με τον αδελφό του και κήρυξαν την ανεξαρτησία τους, ο Αρταξέρξης απέτυχε να την ανακαταλάβει,πέθανε το [[358]] π.χ. σε βαθύτατο γήρας.

Ο Βαγώας παρέκαμψε όλους τους όρους διαδοχή τοποθετώντας βασιλιά τον μικρότερο γιο του Αρταξέρξη Γ’ Άρση επειδή ήταν άβουλος ώστε να είναι του χεριού του κυβέρνησε 2 χρόνια ως το [[336]] π.χ. Οι ευγενείς της Περσίας έντονα δυσαρεστημένοι με τον Βαγώα έπεισαν τον Αρταξέρξη Δ’ να τον δολοφονήσει, ο Βαγώας έμαθε τα σχέδια του γι’αυτόγι´αυτό πρόλαβε να τον δηλητηριάσει ο ίδιος, τοποθέτησε βασιλιά τον [[Δαρείος Γ'|Δαρείο Γ’ τον Κοδομανό.]] Ο Δαρείος Γ’ ήταν ξάδελφος του Άρση εγγονός του Αρταξέρξη Β’ τελευταίος Μεγάλος βασιλιάς της Περσίας από την δυναστεία των Αχαιμενιδών ικανότατος πολεμιστής με πολλές αρετές, το [[336]] π.χ. ήταν 44 ετών και βασίλευσε 6 χρόνια. Θέλοντας και αυτόν ο Βαγώας να δηλητηριάσει όταν έμαθε τα σχέδια του τον ανάγκασε να πιει ο ίδιος το δηλητήριο που του πρόσφερε. Το [[334]] π.χ. ο βασιλιάς της Μακεδονίας [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος Γ’ ο Μέγας]] που είχε διαδεχθεί τον δολοφονημένο πατέρα του [[Φίλιππος Β' ο Μακεδών|Φίλιππο Β’]] ξεκίνησε εκστρατεία εναντίον των Περσών. Ο Δαρείος Γ’ ηττήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο δυο φορές στην μάχη της Ισσού το [[331]] π.χ. και στην μάχη των Γαυγαμήλων, στην συνέχεια το [[330]] π.χ. καθαιρέθηκε και δολοφονήθηκε από τον παντοδύναμο σατράπη Βήσσο. Ο Αλέξανδρος της Μακεδονίας που σεβόταν τον Δαρείο τιμώρησε σκληρά τον δολοφόνο [[Βήσσος|Βήσσο]] αλλά η δυναστεία των Αχαιαμενιδών είχε λήξει, η [[Περσία]] κατακτήθηκε από τους Μακεδόνες.