Ακενατόν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Φαίνεται όμως πως η μετριοπαθής αυτή [[Ενοθεϊσμός|ενοθεϊστική]]/[[Μονοθεϊσμός|μονοθεϊστική]]<ref>[http://www.usu.edu/markdamen/1320Hist%26Civ/chapters/10AKHEN.htm Akhenaten and Monotheism]</ref> στάση δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Αγανακτισμένος από τις αντιδράσεις που ξεσήκωνε στις Θήβες το παλιό ιερατείο του Άμμωνα, ο Φαραώ αποφάσισε να ακολουθήσει ριζοσπαστικότερες λύσεις. ΤονΟ έκτονεαρός χρόνο από την άνοδο του στο θρόνοφαραώ μετέφερε την [[πρωτεύουσα]] από τις Θήβες στην καινούργια [[πόλη]] που έχτισε στην περιοχή της σημερινής ελ-Αμάρνα, στα μισά της απόστασης ανάμεσα στη [[Μέμφις (Αίγυπτος)|Μέμφιδα]] και τις [[Θήβαι (Αίγυπτος)|Θήβες]]. Η πόλη ονομάστηκε Ακχετατόν («Ορίζοντας του Aτόν») και ήταν αποκλειστικά αφιερωμένη στον Aτέν. Το λαμπρότερο στολίδι της ήταν, φυσικά, ο [[ναός]] του θεού και το σχέδιό του ήταν εντυπωσιακά πρωτοποριακό. Στο πέμπτο έτος της βασιλείας του, ο Ακενατόν εγκαταστάθηκε στην πόλη που έμελλε να γίνει η πρωτεύουσά του<ref name="Aldred"/>.

Hart, George (2nd ed. 2005). The Routledge dictionary of Egyptian gods and goddesses. Routledge. p. 39. ISBN 978-0-415-34495-1.Ο [[θεός]] δε λατρευόταν, σύμφωνα με την παράδοση, στο μισοσκόταδου του άδυτου, όπου είχαν πρόσβαση μόνο οι ιερείς, αλλά κάτω από το φως του ήλιου, σε τεράστιους υπαίθριους χώρους, ανοιχτούς σε όλους τους πιστούς. Η φρεσκάδα της [[τέχνη]]ς που αναπτύχθηκε στην καινούργια [[πόλη]], όπως αποτυπώνεται μέσα από τη φυσιολατρική έκφραση και την ελεύθερη επιλογή των θεμάτων, φανερώνει το ανανεωτικό αίσθημα ελευθερίας που ενέπνευσε η καινούργια λατρεία, σπάζοντας τους ασφυκτικούς περιορισμούς του παρελθόντος. Η αγάπη της ομορφιάς, η αγάπη της [[φύση]]ς και ο ρεαλισμός αντικατέστησαν την αυστηρότητα της φόρμας που επέβαλλε η παράδοση. Ο Aκχενατόν και η οικογένειά του είναι ο πρώτος –και για πολλούς αιώνες ο μόνος– βασιλικός οίκος στην [[ιστορία]] της [[Αρχαία Αίγυπτος|αρχαίας Αιγύπτου]] που απεικονίζονται όπως πραγματικά είναι και όχι εξιδανικευμένοι όπως επέβαλλαν τα παραδοσιακά πρότυπα.

Περίπου την εποχή που ο Φαραώ μετέφερε την πρωτεύουσά του, έκανε ένα ακόμη βήμα που σηματοδοτούσε την αποφασιστικότητά του να αντιταχθεί στην παράδοση. Άλλαξε το όνομά του από Αμένοφις (αιγυπτιακά Αμενχοτέπ, «Ο Άμων είναι ικανοποιημένος») σε AκχενατόνAκενατόν, δηλαδή, «Εκείνος που προσφέρει υπηρεσία στον Aτόν» ή, σύμφωνα με μια εναλλακτική ανάγνωση, «Φωτισμένη εκδήλωση του Aτόν». Το ίδιο έκανε κι η βασίλισσά του, η [[Νεφερτίτη]].

Η γερακοκέφαλη μορφή του Ρα-Αράκχτυ αντικαταστάθηκε τώρα από το σύμβολο ενός ηλιακού δίσκου («Aτόν» σημαίνει στην κυριολεξία «φωτεινός δίσκος»). Ο ηλιακός δίσκος αναφέρεται για πρώτη φορά ως θεός στην [[Ιστορία του Σινουχέ]] από τη 12η δυναστεία<ref name="Wilkinson 2003">Wilkinson, Richard H. 2003, ''The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt.'' Thames & Hudson. σσ. 236–240</ref>. Οι καθοδικές ακτίνες του κατέληγαν σε ανθρώπινα χέρια, ορισμένα από τα οποία κρατούσαν το ιερό [[ανκ]]χ, σύμβολο της ζωής. Στην ουσία ο Aτόν δεν αντιπροσώπευε τον ήλιο ως υλικό ουράνιο σώμα, αλλά τη Μονάδα, τη μία ζωοδόχο πηγή που συντηρεί τη δημιουργία με το φως της. Η μορφή της λατρείας του Aτόν, όπως αποκαλύφτηκε στο λαμπρό ναό της νέας πρωτεύουσας, δεν απαιτούσε πλέον τη μεσολάβηση των ιερέων όπως η λατρεία των άλλων μεγάλων θεών και αυτή ήταν η πιθανώς η επαναστατικότερη από όλες τις μεταρρυθμίσεις. Ο λαός λάτρευε ουσιαστικά τον φαραώ και τη σύζυγό του, ενώ οι ίδιοι λάτρευαν τον Ατόν<ref>Hart, George 2005². ''The Routledge dictionary of Egyptian gods and goddesses'', Routledge, σ. 39. ISBN 978-0-415-34495-1.</ref>.