Ερμές: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Σε αρχαιότερες εποχές οι Ερμές δεν είχαν αυτή την τετραγωνισμένη μορφή, που σύμφωνα με τον [[Παυσανίας|Παυσανία]] τους την έδωσαν οι Αθηναίοι, αλλά ήταν σωροί από πέτρες ([[ερμαίοι λόφοι]]) επάνω στους οποίους τοποθετείτο ένα σύμβολο. Επίσης οι Ερμές πιο παλιά ήταν τεράστιοι φαλλοί λαξευμένοι σε πέτρα ή από άλλα υλικά που στήνονταν όρθιοι σε διάφορα σημεία -ο Ερμής στα πολύ παλιά χρόνια συνδεόταν ιδιαίτερα με τον φαλλό. Ο [[Ηρόδοτος]] αναφέρει ότι τα σύμβολα αυτά σε διάφορες μορφές οι Έλληνες τα κληρονόμησαν από τους [[Πελασγοί|Πελασγούς]], ειδικά εκείνα που είχαν επάνω τους ως σύμβολα φαλλούς και αιδοία. Στη συνέχεια πάντως οι Ερμές πήραν κατά πάσα πιθανότητα την ονομασία τους από τον θεό [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμή]], που προτού θεωρηθεί προστάτης του εμπορίου και της επικοινωνίας συνδεόταν με τον Διόνυσο και την ερωτική ορμή ή τη δύναμη.

Οι Ερμές ήταν σύμβολα που οι [[αρχαία Ελλάδα|Έλληνες]] θεωρούσαν ότι προστάτευαν την περιουσία τους, τους έφερναν καλή τύχη και απέτρεπαν σαν ξόρκια το κακό και τους εχθρούς τους. Συνάμα ήταν και σημεία λατρείας προς μια θεότητα -συνήθως τον [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμή]]- γι' αυτό και συχνά απέδιδαν στο σύμβολο μικρές θυσίες, κατά κανόνα αφιερώνοντας σύκα και άλλα φρούτα. Οταν αργότερα οι Ερμές πήραν τη μορφή της τετραγωνισμένης στήλης διατήρησαν όλους αυτούς τους χαρακτήρες -της οριοθέτησης, της προστασίας και της λατρείας. Συχνά στα κατοπινά χρόνια δεν έφεραν κεφαλή Ερμού στην κορυφή, αλλά διαφορετικής θεότητας. Μεταγενέστερα έφεραν και για τιμητικούς λόγους προτομές πολιτικών ή στρατηγών ρητόρων κ.α. Εντούτοις διατήρησαν την ονομασία Ερμές και απλώς όταν χρειαζόταν αποσαφήνιση χαρακτηρίζονταν ανάλογα με τη μορφή που έφεραν, όπως π.χ. "'''Ερμέρως'''" (η στήλη που έφερε στην κορυφή την θεότητα του [[Έρως|Έρωτα]]), Ερμαθηνά (με την [[Αθηνά]]) ή και περιφραστικά "'''Ερμής Διονύσου'''" (η στήλη που έφερε στην κορυφή τη μορφή του [[Διόνυσος|Διόνυσου]]). Αργότερα δημιουργήθηκαν και Ερμές με παραπάνω από μία θεότητα, δικέφαλες ή και τρικέφαλες Ερμές, απ' όπου προέκυψαν και τα ουσιαστικά [[Ερμαφρόδιτος]] κ.α.

Στην [[Αττική]] πολλές Ερμές τοποθέτησε ο [[Πεισιστρατίδες|Πεισιστρατίδης]] [[Ίππαρχος ο τύραννος|Ίππαρχος]] σαν οδοδείκτες, για να μετρώνται με ακριβεια οι αποστάσεις και να αναγράφονται οι διευθύνσεις, με χρήση δηλαδή ανάλογη των σημερινών οδικών πινακίδων. Επάνω σε αυτές είχε δώσει εντολή να αναγράφονται διάφορες προτροπές όπως "μη φίλον εξαπάτα", "στίχε δίκαια φρονών" κ.α.

Περίφημες ήταν και οι Ερμές της αθηναϊκής [[Αρχαία Αγορά|Αγοράς]]ς, όπου λειτουργούσαν ως ένα είδος τιμητικής προτομής και ήταν διατεταγμένες σε σειρά στη "Στοά των Ερμών", οι κεφαλές των οποίων αποκόπηκαν μαζί με πολλές άλλες από άγνωστα άτομα κατά τις παραμονές της [[Πελοποννησιακός Πόλεμος|Σικελικής εκστρατείας]], οπότε οι υποψίες βάρυναν τον [[Αλκιβιάδης|Αλκιβιάδη]].

Image:Istanbul - Museo archeol. - Erme - Sec. III-I a.C. - Foto G. Dall'Orto 28-5-2006.jpg|Μικρή τερακότα του [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμή]], ελληνιστικό έργο (Μουσείο Κωνστναντινουπόλεως)