Κούρδοι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Newroz Istanbul(3).jpg|thumb|right|Κούρδισσες που γιορτάζουν το [[Νεβρόζ]] στην Κωνσταντινούπολη, 2006.]]
To όνομα '''Κούρδος''' συμπίπτει με τη νεοπερσική λέξη ''Κιούρτ'' που σημαίνει [[ήρωας]]. Σε αρχαιότατες επιγραφές της [[Ασσυρία|Ασσυρίας]] αναφέρονται ως ''Κούρτι'', ''Χούρτι'' ή ''Κάρτι''. Ο [[Ξενοφών]] στο [[Κύρου Ανάβασις]] αποκαλεί τους Κούρδους ''Καρδούχους'' ή ''Κάρδους''. Στο τρίτο και τέταρτο βιβλίο του, τους παρουσιάζει ως λαό ανυπότακτο, γενναίο και ικανότατο στη στρατιωτική τέχνη, ιδιαίτερα τον ανταρτοπόλεμο. Η πορεία των Ελλήνων στα Καρδούχεια Όρη κράτησε επτά μέρες, στη διάρκεια των οποίων οι Έλληνες συνάντησαν σφοδρή αντίσταση κι εξαναγκάστηκαν σε σκληρές μάχες. Η λέξη Γουτού ή Κουτού επίσης, οποία ονομάζονται οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών που δέσποζαν της [[Ασσυρία|Ασσυρίας]], σημαίνει πολεμιστής. Στην ασσυριακή γλώσσα η λέξη μεταπήδησε ως ''Γκαρδού'' ή ''Κορδού''.
[[Image:Kurdish-inhabited area by CIA (1992).jpg|thumb|250 px|right|Η περιοχή των Κούρδων στη [[Μέση Ανατολή]] (2007)]]
Οι '''Κούρδοι''' ([[Κουρδική γλώσσα|Κουρδικά]] : کورد, Κουρντ) είναι εθνότητα στη [[Δυτική Ασία]], που κατοικεί κυρίως μια περιοχή γνωστή ως [[Κουρδιστάν]], που περιλαμβάνει συνεχόμενα τμήματα του [[Ιράν]], του [[Ιράκ]], της [[Συρία]]ς και της [[Τουρκία]]ς.
 
Πάντως, σύμφωνα με τον Τ. Ασάτριαν, η λογικότερη εξήγηση του εθνώνυμου είναι η πιθανή σύνδεσή της με του Κύρτιους. To όνομα '''Κούρδος''' συμπίπτει με τη νεοπερσική λέξη ''Κιούρτ'' που σημαίνει [[ήρωας]]. Σε αρχαιότατες επιγραφές της [[Ασσυρία|Ασσυρίας]] αναφέρονται ως ''Κούρτι'', ''Χούρτι'' ή ''Κάρτι''. Η λέξη Γουτού ή Κουτού επίσης, οποία ονομάζονται οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών που δέσποζαν της [[Ασσυρία|Ασσυρίας]], σημαίνει πολεμιστής. Στην ασσυριακή γλώσσα η λέξη μεταπήδησε ως ''Γκαρδού'' ή ''Κορδού''. To τελευταίο επιβεβαιώνεται και από τον [[Στράβων|Στράβωνα]] [C 647], ο οποίος δικαιολογεί την ετυμολογία της ελληνικής λέξης Καρδούχοι ως εξής: ''καλούνται δε ούτοι Κάρδακες, από κλοπείας τρεφόμενοι. κάρδα γαρ το ανδρώδες και πολεμικόν λέγεται''. Ακόμη και η νεότερη σχετικά ονομασία Γαρδυηνή, όπως αποκαλείτο κατά τον Στράβωνα η χώρα των Γορδυαίων, "''ους οι πάλαι ποτέ Καρδούχους έλεγον''", δε φαίνεται ξένη προς τις παλαιότερες ασσυριακές λέξεις. Bεβαια, ο [[Στράβων]] κατά τη προσφιλή του συνήθεια προσπάθησε να τη συσχετίσει και να την ερμηνεύσει σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία: ''Γόρδυς ο Τριπτολέμου λέγεται την Γορδυηνήν οικήσαι, ύστερον δε Ερετριείς αναρπασθέντες υπό Περσών''. Βάσει αυτής της εκδοχής αρκετοί αρχαιολόγοι, ανάμεσά τους και ο Ράινχολντ Βάγκνερ, υπέθεσαν πως υπάρχει ιστορική αλήθεια πίσω από τον μύθο, καθώς πράγματι οι Πέρσες συνήθιζαν κατά τις εκστρατείες τους ν' απαγάγουν αιχμαλώτους.
Είναι Ιρανικός λαός και μιλούν την [[Κουρδική γλώσσα]], που ανήκει στον Ιρανικό κλάδο των [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκών γλωσσών]]. Οι Κούρδοι αριθμούν περίπου 30 εκατομμύρια, με την πλειοψηφία να ζει στη Δυτική Ασία και σημαντικές κοινότητες Κουρδικής διασποράς στις πόλεις της Δυτικής Τουρκίας, στην Αρμενία, στη Γεωργία, στο Ισραήλ, στο Αζερμπαϊτζάν, στη Ρωσία, στο Λίβανο και, τις τελευταίες δεκαετίες σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
 
== Η προϊστορική περίοδος ==
Οι Κούρδοι έχουν μερική αυτονομία στο [[Ιρακινό Κουρδιστάν]] από το 1991. Εθνικιστικά κινήματα στις άλλες χώρες με Κουρδικό πληθυσμό (Τουρκία, Συρία, Ιράν) πιέζουν για Κουρδική τοπική αυτονομία ή τη δημιουργία κυρίαρχου κράτους.
 
Οι Κούρδοι γενικά θεωρούνται αυτόχθονες της μείζονος περιοχής της [[Μικρά Ασία|Μ. Ασίας]] και της [[Μεσοποταμία|Μεσοποταμίας]]. Γενετικά οι Κούρδοι είναι απόγονοι όλων εκείνων των λαών που εγκαταστάθηκαν στο Κουρδιστάν, όπως οι Γκούτι, οι Κούρτι, οι [[Μήδοι]], οι Μάρδοι, οι Καρδούχοι, οι Γορδυηνοί, οι Ζίλα και οι Κάλντι.
==Ετυμολογία==
Η ακριβής προέλευση του ονόματος ΄Κούρντ΄ είναι ασαφής. Εντούτοις πιστεύεται ότι ο όρος προηγήθηκε του σχηματισμού της εθνότητας αιώνες ή ακόμη και χιλιετίες.
 
Η προϊστορία της περιοχής παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί είναι από τις πρώτες στον κόσμο (κατά πολλούς η πρώτη) που σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα ήδη από την 10η π.Χ. χιλιετία έκαναν βήματα από την [[παλαιολιθική περίοδος|παλαιολιθική περίοδο]] στην [[νεολιθική περίοδος|νεολιθική περίοδο]]. Μάλιστα για πολλές χιλιετίες της νεολιθικής περιόδου αλλά ακόμα και ως το 600 π.Χ. παρουσιάζεται χαρακτηριστικός πολιτισμός της [[Πολιτισμός της Ουρ|Ούριας]] περιόδου. Μιλούσαν μια γλώσσα συγγενή της βορειοανατολικής καυκάσιας γλωσσικής οικογένειας, η οποία μοιάζει με τη σύγχρονη γλώσσα των [[Τσετσενία|Τσετσένων]]. Οι [[Ούριοι]] απλώθηκαν πολύ μακρύτερα της βάσης τους στα όρη Ζάγρος-Ταύρος και εγκαταστάθηκαν στη [[Μικρά Ασία]], ως τις ακτές του [[Αιγαίο πέλαγος|Αιγαίου]]. Οι Ούριοι, των οποίων η γλώσσα επιβιώνει περισσότερο στη διάλεκτο της περιοχής του Χαουραμάν, διαιρέθηκαν σε αρκετές φυλές και υποομάδες, οι οποίες εγκαθίδρυσαν [[πόλις-κράτος|πόλεις-κράτη]], βασίλεια και αυτοκρατορίες. Σήμερα τις γνωρίζουμε σύμφωνα με τα αντίστοιχα ονόματα των φυλών. Οι Γκούτι, οι Κούρτι, οι Χαντί, οι Μάρδοι, οι Μουσκού, οι Μάννα, οι Χατί, οι Μιταννοί, οι Ουραρτού (Χαλδαίοι) και οι Κασσίτες είναι ορισμένες από τις γνωστότερες.
Ο Τ.Σ. Ρέινολντς πιστεύει ότι ο όρος ΄Κούρντ΄ σχετίζεται πιθανότατα με τον αρχαίο όρο ΄Καρντού΄. Η κοινή ρίζα των Κουρντ και Καρντού αναφέρεται για πρώτη φορά σε μια [[Σουμεριακή γλώσσα|Σουμεριακή]] πινακίδα από την τρίτη χιλιετία π.Χ. ως η ΄χώρα των ΄Καρ-ντα΄. Παρομοίως ο Χενερμπίχλερ πιστεύει ότι ο όρος Κούρδος και παρόμοιες εθνοτικές ονομασίες προέρχονται από τη Σουμεριακή ρίζα ΄κουρ΄, που σημαίνει βουνό. Ο [[Ηρόδοτος]] διέκρινε τις Περσικές φυλές που ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι γεωργοί από εκείνες που ονόμαζε νομάδες και οι αναφορές σε ΄κούρδους΄, γενικό όρο για τους βοσκούς, έγινε όλο και συνηθέστερος την εποχή των [[Αυτοκρατορία των Σασσανιδών|Σασσανιδών]] και την πρώτη Ισλαμική περίοδο. Ο όρος 'Καρντού' όμως εμφανίζεται σε Ασσυριακές πηγές, όπου αναφέρεται στο σύγχρονο Ορος Τζουντί (τόπο προσάραξης της [[Κιβωτός του Νώε|Κιβωτού του Νώε]] κατά τη Συριακή και Αρμενική παράδοση), και προέρχεται από το λαό που κατοικούσε την περιοχή, τους Καρδούχους, που αναφέρονται από τον [[Ξενοφών]]τα ως η φυλή που εναντιώθηκε στην υποχώρηση των [[|Μύριοι|Μυρίων]] μέσα από τα βουνά βόρεια της Μεσοποταμίας τον 4ο αιώνα π.Χ. Στο [[Κύρου Ανάβασις]] τους παρουσιάζει ως λαό ανυπότακτο, γενναίο και ικανότατο στη στρατιωτική τέχνη, ιδιαίτερα τον ανταρτοπόλεμο. Η πορεία των Ελλήνων στα Καρδούχεια Όρη κράτησε επτά μέρες, στη διάρκεια των οποίων οι Έλληνες συνάντησαν σφοδρή αντίσταση κι εξαναγκάστηκαν σε σκληρές μάχες.
 
Πριν από 2.500 περίπου χρόνια οι Μήδοι εγκαθίδρυσαν μια αυτοκρατορία που περιλάμβανε τo Κουρδιστάν και τμήματα της ευρύτερης περιοχής. To παράδειγμά τους ακολούθησαν και άλλες φυλές, ιδρύοντας πόλεις-κράτη με άρτια, περίπλοκη κοινωνική οργάνωση και εξέχοντες πολιτισμούς, όπως διαπιστώνεται από τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα. Οι Μήδοι, όταν έφθασαν στη Μεσοποταμία, παρόλο που είχαν δική τους αρχιτεκτονική τεχνοτροπία και τρόπους επεξεργασίας μετάλλων, επηρεάστηκαν σημαντικά από τον πολιτισμό των Χαλδαίων. Μέσω αυτών ο [[Xαλδαϊκός πολιτισμός]] επέδρασε συνολικά στους απόγονους της Ούριας φάσης πολιτισμού στη Μεσοποταμία.
Πάντως, σύμφωνα με τον Τ. Ασάτριαν, η λογικότερη εξήγηση του εθνώνυμου είναι η πιθανή σύνδεσή της με του Κύρτιους. To όνομα '''Κούρδος''' συμπίπτει με τη νεοπερσική λέξη ''Κιούρτ'' που σημαίνει [[ήρωας]]. Σε αρχαιότατες επιγραφές της [[Ασσυρία|Ασσυρίας]] αναφέρονται ως ''Κούρτι'', ''Χούρτι'' ή ''Κάρτι''. Η λέξη Γουτού ή Κουτού επίσης, οποία ονομάζονται οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών που δέσποζαν της [[Ασσυρία|Ασσυρίας]], σημαίνει πολεμιστής. Στην ασσυριακή γλώσσα η λέξη μεταπήδησε ως ''Γκαρδού'' ή ''Κορδού''. To τελευταίο επιβεβαιώνεται και από τον [[Στράβων|Στράβωνα]] [C 647], ο οποίος δικαιολογεί την ετυμολογία της ελληνικής λέξης Καρδούχοι ως εξής: ''καλούνται δε ούτοι Κάρδακες, από κλοπείας τρεφόμενοι. κάρδα γαρ το ανδρώδες και πολεμικόν λέγεται''. Ακόμη και η νεότερη σχετικά ονομασία Γαρδυηνή, όπως αποκαλείτο κατά τον Στράβωνα η χώρα των Γορδυαίων, "''ους οι πάλαι ποτέ Καρδούχους έλεγον''", δε φαίνεται ξένη προς τις παλαιότερες ασσυριακές λέξεις. Bεβαια, ο [[Στράβων]] κατά τη προσφιλή του συνήθεια προσπάθησε να τη συσχετίσει και να την ερμηνεύσει σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία: ''Γόρδυς ο Τριπτολέμου λέγεται την Γορδυηνήν οικήσαι, ύστερον δε Ερετριείς αναρπασθέντες υπό Περσών''. Βάσει αυτής της εκδοχής αρκετοί αρχαιολόγοι, ανάμεσά τους και ο Ράινχολντ Βάγκνερ, υπέθεσαν πως υπάρχει ιστορική αλήθεια πίσω από τον μύθο, καθώς πράγματι οι Πέρσες συνήθιζαν κατά τις εκστρατείες τους ν' απαγάγουν αιχμαλώτους.
 
== Η γλώσσα ==
Η λέξη ΄Κούρδος΄ γράφτηκε για πρώτη φορά σε πηγές με τη μορφή ΄Κουρτ΄ σε μια πραγματεία στα Μέσα Περσικά (3ος-7ος αι. μ.Χ.) για να περιγράψει μια κοινωνική ομάδα ή φυλές που υπήρχαν πριν τη δημιουργία του σύγχρονου έθνους. Ο όρος υιοθετήθηκε από Αραβες συγγραφείς της πρώιμης Ισλαμικής περιόδου και σταδιακά συσχετίσθηκε με ένα αμάλγαμα Ιρανικών και εξιρανισμένων νομαδικών φυλών και ομάδων στην περιοχή. Ο Σαράφ Χαν Μπιτλισί (Κούρδος εμίρης του 16ου αιώνα) αναφέρει ότι υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες Κούρδων : Κουρμανί, Λουρ, Καλχόρ και Γκουράν, που κάθε μια τους μιλάει διαφορετική διάλεκτο ή γλώσσα. Από αυτές μόνο εκείνες των Κουρμανί και Καλχόρ αντιστοιχούν στην Κουρδική γλώσσα, ενώ οι άλλες δύο διαφέρουν γλωσσικά.
{{κύριο|Κουρδική γλώσσα}}
 
Όπως όλοι οι αρχαίοι λαοί, έτσι και ο Κουρδικός διαθέτει μια αυτόνομη γλώσσα, η οποία ανήκει στην ιρανική γλωσσική ομάδα των [[Ινδο-Ευρωπαϊκές Γλώσσες|ινδοευρωπαϊκών]] γλωσσών.
==Γλώσσα==
Η ομάδα των ιρανικών γλωσσών υποδιαιρείται σε έναν ανατολικό και ένα δυτικό κλάδο.
Η Κουρδική γλώσσα (Κουρδικά : ΄Κούρντι΄ ή کوردی ) αναφέρεται συνολικά στις σχετικές διαλέκτους που μιλιούνται από τους Κούρδους. Μιλιέται κυρίως στα τμήματα εκείνα του Ιράκ, του Ιράν, της Συρίας και της Τουρκίας, που αποτελούν το Κουρδιστάν. Τα Κουρδικά κατέχουν επίσημη θέση στο Ιράκ μαζί με τα [[Αραβική γλώσσα|Αραβικά]], αναγνωρίζονται στο Ιράν ως τοπική γλώσσα και στην Αρμενία ως μειονοτική γλώσσα.
Η κουρδική γλώσσα ανήκει στον δυτικό κλάδο, ο οποίος με τη σειρά τον υποδιαιρείται σε βορειοδυτικό και νοτιοδυτικό κλάδο.
 
Νοτιοδυτικές γλώσσες είναι τα Φαρσί και τα Τατζινεζικά.
Οι Κουρδικές γλώσσες ανήκουν στη βορειοδυτική υποομάδα των Ιρανικών γλωσσών, που με τη σειρά τους ανήκουν στον [[Ινδοϊρανικές γλώσσες|Ινδοϊρανικό]] κλάδο της [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκής]] οικογένειας.
Βορειοδυτικές γλώσσες είναι τα Κουρδικά, τα Παστού και τα Μπελούτσι.
 
Σήμερα τουλάχιστον 30.000.000 άνθρωποι μιλούν την [[κουρδική γλώσσα]], την αρχαία Κούρντι ή Αβέστα, τη γλώσσα της [[Ζωροαστρισμός|ζωροαστρικής]] θρησκείας. Σε τούτη τη γλώσσα εμφανίζονται διάφορες διάλεκτοι, οι οποίες αντιμετωπίζονται ως ιδιαίτερες χαρακτηριστικές εκφράσεις της δικής γλώσσας.
Οι περισσότεροι Κούρδοι είναι ή [[δίγλωσσος|δίγλωσσοι]] ή πολύγλωσσοι, μιλώντας τη γλώσσα του αντίστοιχου κράτους προέλευσής τους, όπως Αραβικά, [[Περσική γλώσσα|Περσικά]] και [[Τουρκική γλώσσα|Τουρκικά]] ως δεύτερη γλώσσα μαζί με τη μητρική τους Κουρδική, ενώ εκείνοι σε κοινότητες της διασποράς μιλούν συχνά 3 ή περισσότερες γλώσσες. Οι Κούρδοι Εβραίοι και μερικοί Κούρδοι Χριστιανοί (που δεν πρέπει να συγχέονται με τους εθνοτικά Ασσύριους) συνήθως μιλούν [[Αραμαϊκή γλώσσα|Αραμαϊκά]] ως πρώτη τους γλώσσα. Τα Αραμαϊκά είναι μια [[Σημιτικές γλώσσες|Σημιτική γλώσσα]], που συγγενεύουν περισσότερο με τα [[Εβραϊκή γλώσσα|Εβραϊκά]] και τα Αραβικά παρά με τα Κουρδικά.
* Βόρεια ομάδα (Ομάδα διαλέκτων Κουρμανί). Η διάλεκτος Κουρμανσί (κερμανική) είναι εκείνη που μιλούν τα 2/3 περίπου τον κουρδικού πληθυσμού.
 
Σύμφωνα με το Μακένζι υπάρχουν μερικά κοινά γλωσσικά χαρακτηριστικά, που έχουν όλες οι Κουρδικές διάλεκτοι και που δεν βρίσκονται στον ίδιο βαθμό σε άλλες Ιρανικές γλώσσες.
 
Οι Κουρδικές διάλεκτοι ταξινομούνται κατά το Μακένζι ως :
 
* Βόρεια ομάδα (Ομάδα διαλέκτων Κουρμανί). Η διάλεκτος Κουρμανσί (κερμανική) είναι εκείνη που μιλούν τα 2/3 περίπου τον κουρδικού πληθυσμού.
Χωρίζεται σε βορειοδυτικά Κουρμανσί και νοτιοδυτικά Κουρμανσί.
Τα βορειοδυτικά Κουρμανσί χρησιμοποιούνται στην περιοχή γύρω από To Αραράτ, τη λίμνη Ουρμία, την περιοχή του Μποτάν, τα περίχωρα τον Ερζερούμ, τη μεθόριο της κεντρικής Ανατολίας, την Ούρφα και το νοτιοδυτικό Κουρδιστάν ([[Συρία]]) με αρκετά ιδιώματα.
Τα νοτιοδυτικά Κουρμανσί είναι η διάλεκτος που χρησιμοποιείται στην περιοχή των ποταμών Ζαπ και Σιβράν και στα περίχωρα τον Κερμανσάχ.
 
Στο βορειοδυτικό Κουρδιστάν χρησιμοποιείται η διάλεκτος Ζαζί και απαντάται στο Ντιγιαρμπακίρ, τo Ερζινκάν, το Μπινγκιόλ, To Ελατζίκ και την περιοχή τον Ερσίμ.
* Κεντρική ομάδα (Τμήμα της ομάδας διαλέκτων Σορανί)
Στις νοτιοδυτικές περιοχές χρησιμοποιείται περισσότερο η διάλεκτος Λόρι, ή Φεϊζί. Στο κεντροανατολικό Κουρδιστάν, ανατολικά του ποταμού Σιβράν, στην περιοχή Χεβρεμάν, σε ορισμένες περιοχές τον Αφγανιστάν και τον Χοραζάν απαντάται η διάλεκτος Γκορανί.
Σε όλες αυτές τις διαλέκτους, που συνιστούν στο σύνολό τους ένα σοβαρό γλωσσικό θησαυρό, παρουσιάζεται ενιαία ορθογραφία, ίδιες ρίζες και ταυτόσημος σχηματισμός παρελθοντικών χρόνων.
 
Οι Ζαζά και Γκορανί είναι εθνοτικά Κούρδοι, αλλά οι αντίστοιχες γλώσσες δεν ταξινομούνται ως Κουρδικές. Στο βορειοδυτικό Κουρδιστάν χρησιμοποιείται η διάλεκτος Ζαζί και απαντάται στο Ντιγιαρμπακίρ, τo Ερζινκάν, το Μπινγκιόλ, τo Ελατζίκ και την περιοχή τον Ερσίμ. Στο κεντροανατολικό Κουρδιστάν, ανατολικά του ποταμού Σιβράν, στην περιοχή Χεβρεμάν, σε ορισμένες περιοχές τον Αφγανιστάν και τον Χοραζάν απαντάται η διάλεκτος Γκορανί. Η πλέον ιδιόμορφη από όλες τις διαλέκτους φαίνεται να είναι η Ζαζί στη Μουκτί ιδιωματική της εκφορά και παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τη διάλεκτο Γκορανί. Όσον αφορά τώρα στους Κούρδους που κατοικούν στην [[Ινδία]] και στις περιοχές Ζιντ και Βελουχιστάν, μιλούν τη διάλεκτο Μπαχρόι, κομμάτι των διαλέκτων Ντεραβίντσι, οι οποίες απαντώνται στις κεντρικές και νότιες περιοχές της Ινδίας. Τούτη η διάλεκτος υποστηρίζεται ότι ανήκει στη γενικότερη οικογένεια των κουρδικών διαλέκτων, εξαιτίας της ομοιότητάς της στην προφορική και γραπτή εκφορά του λόγου με τη διάλεκτο Γκορανί.
* Νότια ομάδα (Τμήμα της ομάδας διαλέκτων Σορανί), που περιλαμβάνει τις Κερμανσαχί, Ανταλανί και Λακί.
 
Οπωσδήποτε, πρόκειται για μια ιδιαίτερα πλούσια γλώσσα που δεν είναι δυνατόν να υποχωρήσει ή να εξαφανιστεί, όταν η αρχαία κουρδική γραφή, η οποία αντικαταστάθηκε με την αραβική γραφή μετά την κατοχή των Αράβων, χρησιμοποιείται από ένα τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων, εκφράζοντας παράλληλα τις ιδιαιτερότητες και την ιδιοσυγκρασία τους μέσα σε ένα πληθυσμιακό ψηφιδωτό, όπως αυτό της [[Μικρά Ασία|μικρασιατικής]] χερσονήσου και της Μ. Ανατολής.
Οι Ζαζά και Γκορανί είναι εθνοτικά Κούρδοι, αλλά οι αντίστοιχες γλώσσες δεν ταξινομούνται ως Κουρδικές. Στο βορειοδυτικό Κουρδιστάν χρησιμοποιείται η διάλεκτος Ζαζί και απαντάται στο Ντιγιαρμπακίρ, τo Ερζινκάν, το Μπινγκιόλ, τo Ελατζίκ και την περιοχή τον Ερσίμ. Στο κεντροανατολικό Κουρδιστάν, ανατολικά του ποταμού Σιβράν, στην περιοχή Χεβρεμάν, σε ορισμένες περιοχές τον Αφγανιστάν και τον Χοραζάν απαντάται η διάλεκτος Γκορανί. Η πλέον ιδιόμορφη από όλες τις διαλέκτους φαίνεται να είναι η Ζαζί στη Μουκτί ιδιωματική της εκφορά και παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τη διάλεκτο Γκορανί. Όσον αφορά τώρα στους Κούρδους που κατοικούν στην [[Ινδία]] και στις περιοχές Ζιντ και Βελουχιστάν, μιλούν τη διάλεκτο Μπαχρόι, κομμάτι των διαλέκτων Ντεραβίντσι, οι οποίες απαντώνται στις κεντρικές και νότιες περιοχές της Ινδίας. Τούτη η διάλεκτος υποστηρίζεται ότι ανήκει στη γενικότερη οικογένεια των κουρδικών διαλέκτων, εξαιτίας της ομοιότητάς της στην προφορική και γραπτή εκφορά του λόγου με τη διάλεκτο Γκορανί.
 
Η κουρδική γλώσσα παρουσιάζει ενίοτε κοινό λεξιλόγιο με την [[Ελληνική γλώσσα|Eλληνική]]. Για παράδειγμα στην ιωνική διάλεκτο της αρχαίας Ελληνικής η λέξη πληγή λέγεται ''πλην'' ενώ στα Κουρδικά ''brin''. Από το ρήμα ''brin'', που σημαίνει κόβω, αφαιρώ έρχεται η ελληνική λέξη πριόνι, που στα Κουρδικά λέγεται ''brek''. Η λέξη ''μείζων'' στα κουρδικά λέγεται ''mezin''. Η λέξη ''μυς'' λέγεται ''misk'' και η λέξη ''κούρος, Kur''. Η ελληνική λέξη ''οστούν'' λέγεται ''ostik'' και ο ''αστήρ, astare'', γεγονός που υποδεικνύει κοινή ινδοευρωπαϊκή καταγωγή. Η κουρδική γλώσσα γράφεται με [[Λατινικό αλφάβητο|λατινικούς]] χαρακτήρες στο Κουρδιστάν που βρίσκεται υπό την κατοχή της Συρίας και της Τουρκίας με αλφάβητο 31 χαρακτήρων. Στο ιρανοκρατούμενο Κουρδιστάν, όπως και σε εκείνο το τμήμα του, που βρίσκεται υπό την κατοχή του [[Ιράκ]], χρησιμοποιείται τροποποιημένο αραβικό αλφάβητο με χαρακτήρες 33 γραμμάτων από την εποχή της αραβικής κατοχής και εντεύθεν (10ος αιών.) Στην πρώην [[Σοβιετική Ένωση]] οι Κούρδοι χρησιμοποιούσαν τo [[Κυριλλικό αλφάβητο]].
 
Η κουρδική γλώσσα γράφεται με [[Λατινικό αλφάβητο|λατινικούς]] χαρακτήρες στο Κουρδιστάν που βρίσκεται υπό την κατοχή της Συρίας και της Τουρκίας με αλφάβητο 31 χαρακτήρων. Στο ιρανοκρατούμενο Κουρδιστάν, όπως και σε εκείνο το τμήμα του, που βρίσκεται υπό την κατοχή του [[Ιράκ]], χρησιμοποιείται τροποποιημένο αραβικό αλφάβητο με χαρακτήρες 33 γραμμάτων από την εποχή της αραβικής κατοχής και εντεύθεν (10ος αιών.) Στην πρώην [[Σοβιετική Ένωση]] οι Κούρδοι χρησιμοποιούσαν τo [[Κυριλλικό αλφάβητο]]. Οι [[Κεμαλισμός|Κεμαλιστές]], προσπαθώντας να τους αποτρέψουν από τη χρήση του λατινικού αλφάβητου, προέβαλαν το επιχείρημα ότι οι Κούρδοι επηρεάστηκαν από τους [[Αρμενία|Αρμένιους]], γεγονός που θα τους οδηγούσε στην αφομοίωση από την αρμενική κοινότητα. Στην πραγματικότητα ο φόβος ήταν πως με τη χρήση του αλφάβητου οι Κούρδοι θα ενίσχυαν την εθνική τους συνείδηση, γεγονός που εγκυμονούσε μεγάλους κινδύνους για την [[Τουρκία]].
Σχολιάζοντας τις διαφορές μεταξύ των διαλέκτων της Κουρδικής, ο Κράγιενμπρουκ αποσαφηνίζει ότι κατά κάποιο τρόπο οι Κουρμανί και Σορανί διαφέρουν μεταξύ τους τόσο όσο τα Αγγλικά από τα Γερμανικά δίνοντας το παράδειγμα ότι η Κουρμανί έχει γραμματικές καταλήξεις φύλων και πτώσεων, ενώ η Σορανί δεν έχει, και παρατηρώντας ότι η αναφορά στις Κουρμανί και Σορανί ως ΄΄διαλέκτων΄΄ της ίδιας γλώσσας ενισχύεται μόνο από ΄΄την κοινή τους προέλευση ... και το γεγονός ότι θεώρησή τους αυτή εκφράζει την αίσθηση εθνικής ταυτότητας και ενότητας των Κούρδων΄΄. Οπωσδήποτε, πρόκειται για μια ιδιαίτερα πλούσια γλώσσα που δεν είναι δυνατόν να υποχωρήσει ή να εξαφανιστεί, καθώς χρησιμοποιείται από ένα τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων, εκφράζοντας παράλληλα τις ιδιαιτερότητες και την ιδιοσυγκρασία τους μέσα σε ένα πληθυσμιακό ψηφιδωτό, όπως αυτό της [[Μικρά Ασία|μικρασιατικής]] χερσονήσου και της Μ. Ανατολής.
 
Η κουρδική γλώσσα παρουσιάζει ενίοτε κοινό λεξιλόγιο με την [[Ελληνική γλώσσα|Eλληνική]]. Για παράδειγμα στην ιωνική διάλεκτο της αρχαίας Ελληνικής η λέξη πληγή λέγεται ''πλην'' ενώ στα Κουρδικά ''brin''. Από το ρήμα ''brin'', που σημαίνει κόβω, αφαιρώ έρχεται η ελληνική λέξη πριόνι, που στα Κουρδικά λέγεται ''brek''. Η λέξη ''μείζων'' στα κουρδικά λέγεται ''mezin''. Η λέξη ''μυς'' λέγεται ''misk'' και η λέξη ''κούρος, Kur''. Η ελληνική λέξη ''οστούν'' λέγεται ''ostik'' και ο ''αστήρ, astare'', γεγονός που υποδεικνύει κοινή ινδοευρωπαϊκή καταγωγή.
 
Η κουρδική γλώσσα γράφεται με [[Λατινικό αλφάβητο|λατινικούς]] χαρακτήρες στο Κουρδιστάν που βρίσκεται υπό την κατοχή της Συρίας και της Τουρκίας με αλφάβητο 31 χαρακτήρων. Στο ιρανοκρατούμενο Κουρδιστάν, όπως και σε εκείνο το τμήμα του, που βρίσκεται υπό την κατοχή του [[Ιράκ]], χρησιμοποιείται τροποποιημένο αραβικό αλφάβητο με χαρακτήρες 33 γραμμάτων από την εποχή της αραβικής κατοχής και εντεύθεν (10ος αιών.) Στην πρώην [[Σοβιετική Ένωση]] οι Κούρδοι χρησιμοποιούσαν τo [[Κυριλλικό αλφάβητο]]. Οι [[Κεμαλισμός|Κεμαλιστές]], προσπαθώντας να τους αποτρέψουν από τη χρήση του λατινικού αλφάβητου, προέβαλαν το επιχείρημα ότι οι Κούρδοι επηρεάστηκαν από τους [[Αρμενία|Αρμένιους]], γεγονός που θα τους οδηγούσε στην αφομοίωση από την αρμενική κοινότητα. Στην πραγματικότητα ο φόβος ήταν πως με τη χρήση του αλφάβητου οι Κούρδοι θα ενίσχυαν την εθνική τους συνείδηση, γεγονός που εγκυμονούσε μεγάλους κινδύνους για την [[Τουρκία]].
 
Το τροποποιημένο αραβικό αλφάβητο με 33 γράμματα έχει ως εξής:
ى, ێ, ﮪ , ﻭﻭ, ﻭ , ﯙ , ﻥ , ﻡ , ﻝ, ڵ, ﮒ, ﮎ, ﻕ, ڤ, ﻑ, ﻍ, ﻉ, ﺵ, ﺱ, ﮊ, ﺯ, ڕ, ﺭ, ﺩ, ﺥ, ﺡ, ﭺ, ﺝ, ﺕ, ﭖ, ﺏ, ﺋ, ﺍ
 
 
== Η προϊστορική περίοδος ==
 
Οι Κούρδοι γενικά θεωρούνται αυτόχθονες της μείζονος περιοχής της [[Μικρά Ασία|Μ. Ασίας]] και της [[Μεσοποταμία|Μεσοποταμίας]]. Γενετικά οι Κούρδοι είναι απόγονοι όλων εκείνων των λαών που εγκαταστάθηκαν στο Κουρδιστάν, όπως οι Γκούτι, οι Κούρτι, οι [[Μήδοι]], οι Μάρδοι, οι Καρδούχοι, οι Γορδυηνοί, οι Ζίλα και οι Κάλντι.
 
Η προϊστορία της περιοχής παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί είναι από τις πρώτες στον κόσμο (κατά πολλούς η πρώτη) που σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα ήδη από την 10η π.Χ. χιλιετία έκαναν βήματα από την [[παλαιολιθική περίοδος|παλαιολιθική περίοδο]] στην [[νεολιθική περίοδος|νεολιθική περίοδο]]. Μάλιστα για πολλές χιλιετίες της νεολιθικής περιόδου αλλά ακόμα και ως το 600 π.Χ. παρουσιάζεται χαρακτηριστικός πολιτισμός της [[Πολιτισμός της Ουρ|Ούριας]] περιόδου. Μιλούσαν μια γλώσσα συγγενή της βορειοανατολικής καυκάσιας γλωσσικής οικογένειας, η οποία μοιάζει με τη σύγχρονη γλώσσα των [[Τσετσενία|Τσετσένων]]. Οι [[Ούριοι]] απλώθηκαν πολύ μακρύτερα της βάσης τους στα όρη Ζάγρος-Ταύρος και εγκαταστάθηκαν στη [[Μικρά Ασία]], ως τις ακτές του [[Αιγαίο πέλαγος|Αιγαίου]]. Οι Ούριοι, των οποίων η γλώσσα επιβιώνει περισσότερο στη διάλεκτο της περιοχής του Χαουραμάν, διαιρέθηκαν σε αρκετές φυλές και υποομάδες, οι οποίες εγκαθίδρυσαν [[πόλις-κράτος|πόλεις-κράτη]], βασίλεια και αυτοκρατορίες. Σήμερα τις γνωρίζουμε σύμφωνα με τα αντίστοιχα ονόματα των φυλών. Οι Γκούτι, οι Κούρτι, οι Χαντί, οι Μάρδοι, οι Μουσκού, οι Μάννα, οι Χατί, οι Μιταννοί, οι Ουραρτού (Χαλδαίοι) και οι Κασσίτες είναι ορισμένες από τις γνωστότερες.
 
Πριν από 2.500 περίπου χρόνια οι Μήδοι εγκαθίδρυσαν μια αυτοκρατορία που περιλάμβανε τo Κουρδιστάν και τμήματα της ευρύτερης περιοχής. To παράδειγμά τους ακολούθησαν και άλλες φυλές, ιδρύοντας πόλεις-κράτη με άρτια, περίπλοκη κοινωνική οργάνωση και εξέχοντες πολιτισμούς, όπως διαπιστώνεται από τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα. Οι Μήδοι, όταν έφθασαν στη Μεσοποταμία, παρόλο που είχαν δική τους αρχιτεκτονική τεχνοτροπία και τρόπους επεξεργασίας μετάλλων, επηρεάστηκαν σημαντικά από τον πολιτισμό των Χαλδαίων. Μέσω αυτών ο [[Xαλδαϊκός πολιτισμός]] επέδρασε συνολικά στους απόγονους της Ούριας φάσης πολιτισμού στη Μεσοποταμία.
 
 
 
 
.
 
 
== Ιστορικοί χρόνοι ==
Γραμμή 102 ⟶ 78 :
To πέρασμα από τον [[19ος αιώνας|19ο]] στον [[20ος αιώνας|20ο αιώνα]] σημαδεύτηκε από σημαντικές αλλαγές στην ευρϋτερη περιοχή της [[Μικρά Ασία|Μ. Ασίας]] και της [[Μέση Ανατολή|Μ. Ανατολής]]. Η ανακάλυψη πλούσιων πετρελαϊκών και χρυσοφόρων κοιτασμάτων έστρεψε στην περιοχή το μάτι διεθνών οικονομικών συμφερόντων. Την ίδια ακριβώς εποχή η [[οθωμανική αυτοκρατορία]] διαλύεται μετά την ήττα της από την [[Αντάντ]] με πρώτο βήμα την Ανακωχή του Μούδρου, τον Οκτώβριο τον [[1918]]. Με τα άρθρα 16 και 24 του κειμένου της ανακωχής, η οθωμανική αυτοκρατορία έχανε τη [[Μεσοποταμία]], τη [[Συρία]], την [[Αραβία]], την [[Κιλικία]] και την [[Αρμενία]], που αποκτούσαν την ανεξαρτησία τους με ένα μεταβατικό στάδιο κηδεμονίας των συμμάχων. Οι όροι της συγκεκριμένης ανακωχής προέβλεπαν διάλυση του τουρκικού στρατού και αφοπλισμό, ο οποίος ποτέ δεν έγινε, ενώ αντίθετα ενισχύθηκε το κίνημα αντίστασης των τούρκων εθνικιστών. Η κατάρρευση της αυτοκρατορίας και οι διακηρύξεις για επικείμενη [[Εθνική αυτοδιάθεση|αυτοδιάθεση των λαών]] γέννησαν κάποιες ελπίδες για τη δημιουργία ανεξάρτητων κρατών για τους Αρμένιους στα νότια της Καυκασίας και τους Κούρδους. Ελπίδες φρούδες από τη στιγμή που η Αντάντ ενδιαφερόταν μόνο για την κατοχύρωση των οικονομικών της διεκδικήσεων. Η κυβέρνηση του Σουλτάνου, που είχε υπογράψει την ανακωχή, έχανε σταδιακά κάθε λαϊκό έρεισμα, ενώ ενισχυόταν το εθνικό απελευθερωτικό κίνημα, του οποίου ηγείτο ο [[Μουσταφά Κεμάλ]], ο επονομαζόμενος Ατατούρκ, δηλαδή πατέρας των Τούρκων.
 
Στην πορεία υποσκελίστηκε πλήρως ο Σουλτάνος, ενώ διαπραγματευτής με τις Μεγάλες Δυνάμεις αναδείχτηκε ο Κεμάλ. Ο Κεμάλ Μουσταφά, εκμεταλλευόμενος τις πρόσφορες συνθήκες, την αγανάκτηση εξαιτίας της ταπεινωτικής ανακωχής και τη δυσφορία τον τουρκικού λαού από την παρουσία των ξένων δυνάμεων, αρνήθηκε την εφαρμογή των όρων και έστρεψε την προσοχή του στη διαμόρφωση μιας [[Νεότουρκοι|νεοτουρκικής]] εθνικής συνείδησης. Σε δύο συνέδρια των εθνικιστών, στο Ερζερούμ και τη Σεβάστεια, διατύπωσε τις αρχές τον κινήματός τουτοy, αρχές στις οποίες στηρίζεται ακόμη και σήμερα το κεμαλικό καθεστώς της [[Τουρκία|Τουρκίας]]. Η πρώτη αρχή είναι η διαφύλαξη της εθνικής ενότητας, η οποία στην ιστορική συνέχεια επιβλήθηκε και εκεί που δεν υπήρχε. Για παράδειγμα, οι Κούρδοι βαφτίστηκαν ορεινοί Τούρκοι. Η άλλη αρχή ήταν ο αγώνας ενάντια στην ανεξαρτητοποίηση ανατολικών ή δυτικών επαρχιών και την προσάρτησή τους στην [[Ελλάδα]] ή την [[Αρμενία]] αντίστοιχα.
 
Με τη συνθήκη των Σεβρών ([[10 Αυγούστου]] [[1920]]) οι [[Ευρώπη|Ευρωπαίοι]] περιόρισαν την Τουρκία στην κεντρική και βόρεια Ανατολία. Μεταξύ των άλλων στη συγκεκριμένη συνθήκη υπήρχαν δύο άρθρα, το 62 και τo 64, που προέβλεπαν την ίδρυση ανεξάρτητου Κουρδιστάν, το οποίο κάλυπτε μεγάλα τμήματα του πρότερου οθωμανικού Κουρδιστάν. Αξίζει, να τα καταγράψουμε:
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Κούρδοι"