|
Ο φερόμενος με τον επίσημο τίτλο '''Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών''', (γνωστότερος εκαπό των αρχικώντο ωςακρωνύμιο '''ΙΔΕΑ'''), ήταν μία μυστική παραστρατιωτική συνωμοτική οργάνωση φιλοβασιλικών, αντικομμουνιστών αξιωματικών του [[Ελληνικός Στρατός Ξηράς|Ελληνικού Στρατού]], η οποία αναμίχθηκε στα πολιτικά πράγματα της χώρας, ειδικότερα μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, με σκοπό την αντιμετώπιση "τυχόν επαπειλούμενου κομουνιστικού κινδύνου". Αποκορύφωμα της παρέμβασής του ήταν όταν, το 1951, αποπειράθηκε να καταλάβει την εξουσία δια των όπλων, ώστεαμέσως ναμετά την παραδώσειδήλωση στοντης Αρχιστράτηγοπαραίτησής του Στρατάρχη [[Αλέξανδρος Παπάγος|ΑλέξανδροΑλέξανδρου ΠαπάγοΠαπάγου]], που θεωρούταν τότε αρχηγός της, αμέσως μετά την δήλωση της παραίτησή του από το στράτευμα. Ο Αρχιστράτηγοςίδιος ο Παπάγος, έκπληκτος τότε, όπως δηλώθηκε, από την αιφνίδια αυτή δράση του ΙΔΕΑ, κάλεσε τους αξιωματικούς που συμμετείχαν να αποσυρθούν στις μονάδες τους και στα κυρίως καθήκοντά τους, οδηγώντας έτσι το κίνημα σε καταστολή.<br />
Παρά ταύτα και ενώ τότε ο ΙΔΕΑ θεωρήθηκε επίσημα πλέον συνωμοτικήως οργάνωση που εργαζόταν κατά της Δημοκρατίαςδημοκρατίας, οι συμμετέχοντες συνωμότες σ΄ αυτή έλαβαν αμνηστία. Έτσι η οργάνωση, σε αντίθεση με την "ελαφρά" αντίληψη των τότε πολιτικών, δεν εξαρθρώθηκε, αλλά παρέμεινε να υφίσταται με εναλλασσόμενους ως αρχηγούς της τον [[Σόλων Γκίκας|Σ. Γκίκα]], τον Πατίλη κ.ά. συνδεόμενη πλέον άμεσα με το παρακράτος που άρχισε ν΄ αναπτύσσεται και να γιγαντώνεται ειδικότερα μετά τις εκλογές του 1958.
==Ίδρυση==
Το σπέρμα της οργάνωσης του ΙΔΕΑ ως αντίληψη εντοπίζεται κατά τον [[Β' Π.Π.]], στη [[Μέση Ανατολή]] και ειδικότερα λίγο μετά την ίδρυση του στρατιωτικού συνδέσμου ΕΝΑ (Ένωση Νέων Αξιωματικών) που συγκροτήθηκε από μια ομάδα κατωτέρων στελεχών του ελληνικού στρατού, με σαφείς αντικομουνιστικούς σκοπούς, στη Διοίκηση των εκεί Σχολών ΓΚΕΣ (Γενικό Κέντρο Εκπαίδευσης Στρατιωτικών) τον Αύγουστο του 1943. Παράλληλα, δημιουργήθηκαν τότε κι άλλες παρόμοιες αντικομουνιστικές οργανώσεις όπως ο ΣΑΝ (Σύνδεσμος Αξιωματικών Νέων), ο ΔΕΑ κ.ά που όμως δεν ευδοκίμησαν. Οι μικρότερες ομάδες δημιουργήθηκαν με βάση το έτος αποφοίτησης από τη [[Σχολή Ευελπίδων]]. Παρά ταύτα όλες μαζί αυτές οι ομάδες έπαιξαν ένα έντονο διχαστικό και διαλυτικό ρόλο φθάνοντας στο σημείο ν΄ απαιτούν και την αλλαγή της κυβέρνησης επιδεικνύοντας μια ανεπίτρεπτη απείθεια. Συνέπεια αυτών ήταν να συλληφθούν οι πρωταίτιοι να καταδικαστούν κάποιοι εις θάνατο πλην όμως ακολούθησε η αμνηστία τους.<br />
Για την ιστορική ακρίβεια θα πρέπει να σημειωθεί ότι οιΟι εν λόγω κατώτεροι αξιωματικοί είχαν "γαλουχηθεί" σ΄ ένα ακραίο εθνικό μεταξικό περιβάλλον όπου αυτό στη Μέση Ανατολή είχε πλέον αλλάξει με συνέπεια ν΄ αντιδράσουν ευαγγελιζόμενοι την επαναφορά του. Από την άλλη πλευρά οι ανώτεροι αξιωματικοί είχαν μεταφέρει τα πολιτικά τους πάθη διακρινόμενοι σε "μεταξικοί" - "αντιμεταξικοί" (δημοκρατικοί) προσπαθώντας με αυτά να επιβληθούν των άλλων. Δυστυχώς ηΗ αμνηστία που δόθηκε στο τέλος για την εγκατάλειψη αυτών των φαιδρών ιδεολογημάτων εν καιρώ πολέμου αποδείχθηκε όχι και τόσο αποτελεσματική.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας επανερχόμενοι όλοι οι παραπάνω αξιωματικοί και διαβλέποντας από τις συνθήκες που επικρατούσαν τα σύννεφα του εμφυλίου αποφάσισαν να κινηθούν περισσότερο αποτελεσματικά. Έτσι ιδρύθηκε στις 25 Οκτωβρίου του [[1944]] στην [[Αθήνα]]<ref>Ν. Αντωνακέας, Φως εις το σκότος της κατοχής : Εθνική αντίστασις 1941-1944 : Ηρωϊσμοί - αυτοθυσίαι, αθλιότητες - προδοσίαι, Αθήνα, 1947· ''Σπ. Λιναρδάτος'', Από τον Εμφύλιο στη Χούντα, τ. Α', σελ. 235.</ref> και έξι αντιπροσώπους της «Τρίαινας», μυστικής οργάνωσης σαμποτάζ και πληροφοριών που είχε δραστηριοποιηθεί στην κατεχόμενη Ελλάδα και από ένα εκπρόσωπο της «ΕΝΑ» ([[Ένωση Νέων Αξιωματικών]]) καιοργάνωσης έξιμε αντιπροσώπουςσκοπούς τηςσαφώς «Τρίαινας», που ήταν αντικομμουνιστικέςαντικομμουνιστικούς.<ref>{{Πηγή}}cite καιbook| φιλοβασιλικές{{Πηγή}}title=Ιστορία οργανώσειςτης πουσύγχρονης είχανΕλλάδας, ιδρυθεί1941-1974 από|volume=τ.4 αξιωματικούς|last=Γρηγοριάδης μονάδων|first=Σόλων τουΝ. Ελληνικού|year=2011 Στρατού|origyear=1973 στη|authorlink=Σόλων [[ΜέσηΖέφυρος Ανατολή]]Γρηγοριάδης κατά|page=84 τον|others=Ειδική [[Β΄έκδοση Παγκόσμιοςγια Πόλεμος|Β΄την ΠαγκόσμιοΚυριακάτικη Πόλεμο]].Ελευθεροτυπία |isbn=978-960-9487-70-2}}</ref>
== Σκοπός ==
==Το κίνημα του ΙΔΕΑ==
Το βράδυ της '''30ης προς 31η Μαΐου 1951 ''', μόλις έγινε γνωστή η απόφαση του [[Αλέξανδρος Παπάγος|Αλέξανδρου Παπάγου]] να παραιτηθεί από την Αρχιστρατηγία των Ενόπλων Δυνάμεων, ηγετικά στελέχη του [[ΙΔΕΑ]] κατέλαβαν τα γραφεία του [[ΓΕΕΘΑ]] και του [[ΓΕΣ]] στα [[Παλαιά Ανάκτορα]]. Ταυτόχρονα έμπιστοι συνεργάτες τους κατέλαβαν κρίσιμες εγκαταστάσεις στο κέντρο της [[Αθήνα|Άθήνας]]. Ο [[Αλέξανδρος Παπάγος]] πληροφορήθηκε έκπληκτος το κίνημα και νωρίς το πρωί της [[31 Μαΐου ]] κατέβηκε από το σπίτι του στην [[Εκάλη Αττικής|Εκάλη]] στα Παλαιά Ανάκτορα, διέταξε κάποιες μονάδες να επιστρέψουν στα στρατόπεδά τους και όχι μόνο επέπληξε του κινηματίες που είχαν προχωρήσει στο κίνημα χωρίς την άδειά του, αλλά αργότερα μετά τη σύλληψη και καταδίκη τους από την κυβέρνηση Πλαστήρα υπερασπίστηκε την αμνηστία τους την οποία και πέτυχε, όταν ο ίδιος ανέλαβε αργότερα την πρωθυπουργία, τους επανέφερε στην ενεργό υπηρεσία. ▼
▲Το βράδυ της '''30ης προς 31η Μαΐου 1951''', μόλις έγινε γνωστή η απόφαση του [[Αλέξανδρος Παπάγος|Αλέξανδρου Παπάγου]] να παραιτηθεί από την Αρχιστρατηγία των Ενόπλων Δυνάμεων, ηγετικά στελέχη του [[ΙΔΕΑ]] κατέλαβαν τα γραφεία του [[ΓΕΕΘΑ]] και του [[ΓΕΣ]] στα [[Παλαιά Ανάκτορα]]. Ταυτόχρονα έμπιστοι συνεργάτες τους κατέλαβαν κρίσιμες εγκαταστάσεις στο κέντρο της [[Αθήνα|Άθήνας]]. Ο [[Αλέξανδρος Παπάγος]] πληροφορήθηκε έκπληκτος το κίνημα και νωρίς το πρωί της [[31 Μαΐου]] κατέβηκε από το σπίτι του στην [[Εκάλη Αττικής|Εκάλη]] στα Παλαιά Ανάκτορα, διέταξε κάποιες μονάδες να επιστρέψουν στα στρατόπεδά τους και όχι μόνο επέπληξε του κινηματίες που είχαν προχωρήσει στο κίνημα χωρίς την άδειά του, αλλά αργότερα μετά τη σύλληψη και καταδίκη τους από την κυβέρνηση Πλαστήρα υπερασπίστηκε την αμνηστία τους την οποία και πέτυχε, όταν ο ίδιος ανέλαβε αργότερα την πρωθυπουργία, τους επανέφερε στην ενεργό υπηρεσία.
==Αίτια της κρίσης==
O Παπάγος ήταν ενοχλημένος από τις επιθέσεις που δεχόταν από συμβούλους και μέλη της βασιλικής οικογένειας, που ήταν ενάντια στην κάθοδό του στη πολιτική. Σε αποκλειστική συνέντευξη στην εφημερίδα «Ελευθερία», στις [[25 Μαρτίου]] [[1951]], ο [[Παύλος Α΄ της Ελλάδας|Βασιλιάς Παύλος]] διακήρυξε την προσήλωσή του στους δημοκρατικούς θεσμούς και επετέθη κατά της λύσης Παπάγου, επικρίνοντας έμμεσα αλλά φανερά τον στρατάρχη για την απόφασή του ν' αναμιχθεί με την πολιτική. Εκμεταλλευόμενη η κυβέρνηση την ανοιχτή πια διαμάχη μεταξύ βασιλιά και Παπάγου, ανακοίνωσε στις [[2 Μαΐου]] [[1951]] την απόφασή της να προκηρύξει εκλογές<ref>Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα, Ανδρέας Γ. Παπανδρέου, σελ 129</ref>.
Ο Παπάγος υπέβαλε την παραίτησή του στον πρωθυπουργό [[Σοφοκλής Βενιζέλος|Σοφοκλή Βενιζέλο]] το πρωί της [[30 Μαΐου]], εκφράζοντας την πρόθεσή του να πολιτευτεί. Στην ανακοίνωσή του ο Βενιζέλος υπαινίχθηκε πως η παραίτηση του Παπάγου ήταν αντίθετη με τις επιθυμίες του βασιλιά και της κυβέρνησης, επιβεβαιώνοντας έτσι ό,τι ήταν πάγκοινα γνωστό. Ο [[Παύλος Α΄ της Ελλάδας|βασιλιάς Παύλος]], επικαλούμενος εξαπάτηση του Θρόνου με τη διαβεβαίωση του στρατάρχη να μην πολιτευτεί, διέταξε τον αρχηγό Γ.Ε.Σ., στρατηγό [[Θρασύβουλος Τσακαλώτος|Θρασύβουλο Τσακαλώτο]] να συλλάβει τον Παπάγο, αλλά η εντολή δεν εκτελέστηκε.
==Πηγές==
*Δημοσίευση των πρακτικών του ΑΣΣ, Εφημερίδα «Το Βήμα», [[21 Αυγούστου]] [[1951]] .▼=== Εφημερίδες ===
''Σημείωση: Oι παραπομπές σε εφημερίδες δεν έχουν συντάκτη γιατί είναι στην πρώτη σελίδα ως κύριο θέμα.''
*Τμήμα των πρακτικών των ανακρίσεων , Λεονταρίτης, "Ο Παπάγος, το στέμα και οι Αγγλοι"
*«Το Βήμα» μέμφεται τη βούληση του ΑΣΣ να απέχει ο στρατός από τις εκλογές, για να μην επηρεαστεί το φρόνημα των στρατιωτών, Εφημερίδα «Το Βήμα», [[19 Αυγούστου]] [[1951]]
▲*Δημοσίευση των πρακτικών του ΑΣΣ, Εφημερίδα «Το Βήμα», [[21 Αυγούστου]] [[1951]]
*«Τα Νέα» καλούν το ΑΣΣ να μην δημιουργεί προβλήματα στον στρατό ασχολούμενο με τον ΙΔΕΑ: ''«Οι άκαιροι δίκες και οι αναδρομικές διώξεις σε τίποτα δεν ωφελούν τον στρατό[...]»'', Εφημερίδα «Τα Νέα», [[7 Ιανουαρίου]] [[1952]]
=== Βιβλία ===
* "''40 Χρόνια στρατιώτης''" Θ. Τσακαλώτος
* "''Το μήλο της έριδας''" Κ. Γουντχάουζ / "The Apple of Discord" Cris Woodhouse.
|
