Ελίκη (αρχαία πόλη): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η Ελίκη είχε ιδρυθεί από [[Ίωνες]], βρισκόταν 40 στάδια από το [[Αίγιο]] και 12 στάδια (2,2 χλμ) από τη θάλασσα. Ήταν πρωτεύουσα της [[Ιωνική Δωδεκάπολη|Ιωνικής Δωδεκάπολης]] και λατρευτικό κέντρο όλης της Αχαΐας με επίκεντρο τον ναό του Ελικώνιου [[Ποσειδώνας (μυθολογία)|Ποσειδώνα]]. Η Ελίκη έγινε ένα πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο με το δικό της νόμισμα. Τα ευρήματα από την αρχαία Ελίκη περιορίζονται σε δύο χάλκινα νομίσματα, που στεγάζονται στο μουσείο του Βερολίνου. Στη μια όψη του νομίσματος απεικονίζεται το κεφάλι του θεού Ποσειδώνα με τα ελληνικά γράμματα ''ΕΛΙΚ'' και μια τρίαινα με δελφίνια κοσμεί την άλλη όψη. Με βάση αυτά τα διακοσμητικά θέματα οι αρχαιολόγοι τοποθετούν τα νομίσματα στον 5ο αιώνα π.Χ. Ο Ποσειδώνας ήταν ο προστάτης της πόλης και λατρευόταν από την ομηρική εποχή. Υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος στον Ελικώνειο Ποσειδώνα. Αναφέρεται (Παυσανίας «Αχαϊκά»), ότι υπήρχε άγαλμα σε υπερφυσικές αναλογίες, αφιερωμένο στον Θεό της θάλασσας, τον Ποσειδώνα. Οι Αχαιοί έδιωξαν τους Ίωνες και εγκαταστάθηκαν αυτοί στην περιοχή συνεχίζοντας τη λατρεία του Ποσειδώνα. Μετά την κάθοδο των [[Δωριείς|Δωριέων]], στην περιοχή καταφτάνουν ο [[Τισαμενός ο Λακεδαιμόνιος|Τισαμενός]] με Λακεδαιμόνιους, διωγμένους από τη [[Λακωνία]] και το [[Άργος]] από τον [[Αριστόδημος ο Ηρακλείδης|Αριστόδημο]]. Στους Λακεδαιμόνιους επιτράπηκε να εγκατασταθούν στην περιοχή και στην πόλη, αλλά η συγκατοίκηση δεν κράτησε πολύ, οι δύο πλευρές ήρθαν σε πολεμική αντιπαράθεση με νικητές τους Αχαιούς.<ref>Παυσανία ''Αχαϊκά'', VII.</ref>.

Η πόλη καταστράφηκε από σεισμό όταν άρχων επώνυμος στην [[Αθήνα]] ήταν ο [[Αστείος]] κατά το τέταρτο έτος της εικοστής πρώτης Ολυμπιάδας, κατά την οποία ο ''Δάμων'' από τους ''Θούριους'' είχε κερδίσει την πρώτη του νίκη (χειμώνας 373 π.X.), μαζί με τη γειτονική [[Βούρα]]. Τα ερείπια της πόλης καλύφθηκαν στη συνέχεια από θάλασσα. Σύμφωνα με τον [[Παυσανίας|Παυσανία]] και τον [[Στράβωνας|Στράβωνα]] οι κάτοικοι της Ελίκης προκάλεσαν την οργή του Ποσειδώνα όταν πήραν από το Ιερό και σκότωσαν ικέτες που είχαν καταφύγει σε αυτό. Ένας τρομακτικός σεισμός κτύπησε την πόλη και την κατέστρεψε ολοσχερώς, ενώ επέζησαν μόνο όσοι έλειπαν από αυτήν. Αμέσως μετά την κτύπησε μεγάλο κύμα ([[τσουνάμι]]) και η πόλη καταποντίστηκε στη θάλασσα. Μέρες πριν τον φονικό σεισμό είχαν παρατηρηθή περίεργα φαινόμενα, όπως υπερβολική ζέστη σε χειμώνα, στέρεμα των πηγών, τα ζώα να έχουν εγκαταλείψει την περιοχή και άλλα τα οποία δεν είχαν υποψιάσει τους κατοίκους. Χρόνια μετά το γεγονός ψαράδες έλεγαν ότι το άγαλμα του Ποσειδώνα έσχιζε τα δίχτυα που μπλέκονταν σε αυτό.<ref>Παυσανία ''Αχαϊκά'', XXIV.</ref>. Σύμφωνα με τον [[Στράβων]]α, οι Αχαιοί έστειλαν 2.000 άντρες να βοηθήσουν αλλά δεν κατάφεραν να περισυλλέξουν ούτε έναν νεκρό.

Η καταστροφή της Ελίκης τροφοδότησε τις συζητήσεις πολλών Ελλήνων και [[Ρωμαίοι|Ρωμαίων]] συγγραφέων, ενώ είναι πιθανό να ενέπνευσε στον [[Πλάτων]]α το μύθο της [[Ατλαντίδα]]ς.<ref name=soter/>.

Ο πρώτος αρχαιολόγος που προσπάθησε να εντοπίσει τη χαμένη πόλη ήταν ο [[Σπυρίδων Μαρινάτος]], χωρίς επιτυχία. Το 1988, ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τη Δώρα Κατσωνοπούλου και τον Steven Soter, ξεκίνησαν εκ νέου την προσπάθεια εντοπισμού της Ελίκης. Στην αρχή, προχώρησαν σε υπερηχητική ([[σόναρ]]) σάρωση της υποθαλάσσιας περιοχής ΝΔ του [[Αίγιο|Αιγίου]]. Επειδή αυτή η σάρωση δεν έδωσε ενδείξεις ύπαρξης πόλης στο βυθό ή κάτω από αυτόν στην συγκεκριμένη περιοχή, επικέντρωσαν τις έρευνές τους στην παρακείμενη παραθαλάσσια πεδιάδα. Εκεί, το 1991, οι δοκιμαστικές τομές στο άνω τμήμα του δέλτα που σχηματίζεται από τις εκβολές των ποταμών Σελινούντα και Κερυνίτη, απέδωσαν στρώματα με κεραμική, σε βάθη έως 15 μ. Το 1994, σε συνεργασία με το [[Πανεπιστήμιο Πατρών]], διεξήγαγαν [[μαγνητόμετρο πρωτονίου|μαγνητομετρική]] έρευνα της περιοχής στο μέσο του δέλτα, η οποία αποκάλυψε το περίγραμμα κτιρίου. Από αυτό το σημείο ξεκίνησαν οι ανασκαφές το 1995, οι οποίες συνεχίστηκαν μέχρι το 2005, αποκαλύπτοντας τα ίχνη της [[κλασσική εποχή|κλασσικής]] και [[ελληνιστική περίοδος|ελληνιστικής]] πόλης της Ελίκης, [[Ρωμαίοι|ρωμαϊκό]] δρόμο και ρωμαϊκά και [[Βυζαντινή αυτοκρατορία|βυζαντινά]] κοιμητήρια. Ανακάλυψαν επίσης προϊστορική πόλη της πρώιμης [[εποχή του Χαλκού|εποχής του Χαλκού]] (2400 π.Χ.), διατηρημένη σε πολύ καλή κατάσταση, η οποία φαίνεται να είχε την ίδια τύχη με τη μεταγενέστερη ελληνιστική πόλη.<ref name=soter>Δώρα Κατσωνοπούλου, Steven Soter.</ref>.

Ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος το 1960 τονίζοντας την σημασία της ανακάλυψης της Ελίκης δήλωσε πως μόνο η κήρυξη ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου θα επισκίαζε την ανακάλυψη της Ελίκης. Είχε πει επίσης πως όταν η πόλη ανακαλυφθεί τα πάντα σε αυτή ανήκουν στην κλασσική περίοδο, τότε που ο Σκόπας και ο Πραξιτέλης έφτιαχναν τα αριστουργήματά τους.<ref>Έρευνα περί την Ελίκην, Π.Α.Α. τ.41 1966 και Ελίκη-Θήρα-Θήβαι, Α.Α.Α. τ.1 1968)</ref>. Το 1967 Ο εφευρέτης του σόναρ καθηγητής Χάρολντ Έτζερτον ήταν πεπεισμένος πως η Ελίκη βυθίστηκε στον Κορινθιακό Κόλπο και τελειοποίησε την ηχοβολιστική συσκευή, το σόναρ, ακριβώς για τις ανάγκες των ερευνών του για την Ελίκη.

Για την βυθισμένη Ελίκη, ασχολήθηκαν, ερεύνησαν και έγραψαν οι: [[Φραγκίσκος Πουκεβίλ]] to 1826 (Fr. Pouqueville, Voyage de la Grèce 1826), ο Ερνέστος Κούρτιος το 1851, οΙούλιοςο Ιούλιος Σμιτ το 1879 , ο Σπύρος Παναγιωτόπουλος το 1883, ο Π.Κ. Ξυνόπουλος το 1912, Παύλος Βέλτερς το 1912 ο Μοντεσσυ ντε Μπαλλόρ το 1924, ο Στάνλεϋ Κάσσον το 1939, ο G. Κάρο το 1948, ο Ροβέρτος Ντεμανζέλ το 1950, ο Αλφρέδος Φίλιππσον το 1950, ο Σπύρος Δοντάς το 1952, ο Αρίστος Σταυρόπουλος το 1954, ο Ν.Κ. Μουτσόπουλος το 1956, ο Γεώργιος Γεωργαλάς το 1962, ο Νικ. Παπαχατζής το 1967,<ref>Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, ''Αχαϊκά-Αρκαδικά'', 1967</ref> ο Ζακ Υβ Κουστώ το 1967 και το 1976, και ο Αλέξης Παπαδόπουλος ανακαλ. 1979.

* Παυσανία, ''[[:s:Αχαϊκά|Ελλάδος περιήγησις -. Αχαϊκά]]''