Βικιπαίδεια

Προκόπιος (ιστορικός): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μ Επιμέλεια με τη χρήση AWB (10197)
Γραμμή 11:
|εθνικότητα =
|πραγματικό όνομα =
|κυριότερα έργα = Υπέρ των πολέμων λόγοι</br />Περί Κτισμάτων</br />Απόκρυφη Ιστορία
|επιδράσεις =
|επηρέασε =
Γραμμή 17:
}}
 
Ο '''Προκόπιος''' (περίπου [[500]] - [[565]]) ήταν [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινός]] ιστορικός. Ακολουθώντας ως γραμματέας τον στρατηγό [[Βελισάριος|Βελισάριο]] στους πολέμους του [[Ιουστινιανός Α´|Ιουστινιανού]], ο Προκόπιος συνέγραψε δύο κύρια ιστορικά έργα, ένα σχετικά με τους πολέμους της περιόδου 527 - 554 (''Υπέρ των πολέμων λόγοι'') και ένα σχετικά με το οικοδομικό έργο του Ιουστινιανού στην επικράτεια της αυτοκρατορίας (''Περί Κτισμάτων''), καθώς και ένα πρόσθετο έργο (''Απόκρυφη Ιστορία'') στο οποίο προσπαθεί, φτάνοντας στον λίβελο, να αποδομήσει την εικόνα των πρωταγωνιστών των δύο προηγουμένων.
 
== Βιογραφικά στοιχεία ==
Γραμμή 24:
Γεννήθηκε στην [[Καισάρεια η παράλιος|Καισάρεια]] της [[Παλαιστίνη (ιστορική περιοχή)|Παλαιστίνης]] γύρω στο 500 μ.χ ή λίγο νωρίτερα, δεν γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία. Φαίνεται ότι ήταν αριστοκρατικής καταγωγής, σπούδασε [[ρητορική]] και [[σοφιστική]] αλλά και [[νομικά]]. Πήγε στην [[Κωνσταντινούπολη]] σε νεαρή ηλικία, όπου άσκησε το επάγγελμα του ρήτορα και του δικηγόρου. Εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί και από το [[527]] (το έτος που ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο [[Ιουστινιανός Α'|Ιουστινιανός]]) διορίστηκε στο επιτελείο του στρατηγού [[Βελισάριος|Βελισαρίου]] με καθήκοντα γραμματέα και συμβούλου.
 
Ακολούθησε τον στρατηγό στην εκστρατεία του στην Ανατολή κατά των [[Πέρσες|Περσών]] ([[527]]-[[531]]). Το [[532]] ο Βελισάριος ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη για να καταστείλει τη [[στάση του Νίκα]]. Κατόπιν ο Προκόπιος ακολούθησε τον στρατηγό στην Βόρεια [[Αφρική]] κατά των [[Βάνδαλοι|Βανδάλων]] ([[533]]-[[534]]) όπου έμεινε μέχρι το [[536]]. Μετά πέρασε στη [[Σικελία]], όπου βρισκόταν ήδη ο Βελισάριος για την εκστρατεία του εναντίον κατά των [[Οστρογότθοι|Οστρογότθων]] ([[535]]-[[540]]). Έζησε από κοντά την πολιορκία της [[Ρώμη|Ρώμης]]ς από τους τελευταίους, καθώς και την πολιορκία και κατάληψη της πρωτεύουσάς τους [[Ραβέννα|Ραβέννας]]ς από τους Βυζαντινούς. Το 540 γύρισαν στην Κωνσταντινούπολη όπου ο Βελισάριος διορίστηκε, για δεύτερη φορά, στρατηγός στην Ανατολή κατά των Περσών,.
 
Ο Προκόπιος ήταν αυτόπτης μάρτυρας του μεγάλου λοιμού (πανώλη) που σκόρπισε τον θάνατο στην Κωνσταντινούπολη ([[541]]-[[542]]), τον οποίο και περιγράφει πολύ αναλυτικά. Αυτό περίπου το διάστημα ο Βελισάριος πέφτει σε δυσμένεια και απομακρύνεται, πράγμα που έχει τις επιπτώσεις του και στον Προκόπιο. Όταν ο [[Βελισάριος]] ανακλήθηκε στην ενεργό δράση το [[544]] και τέθηκε επικεφαλής νέας εκστρατείας κατά των Οστρογότθων της [[Ιταλία|Ιταλίας]]ς, ο Προκόπιος μπήκε πάλι στην υπηρεσία του.
 
Από το [[549]] και μετά βρίσκεται σταθερά στην Κωνσταντινούπολη, όμως δεν έχουμε καμιά πληροφορία για τα τελευταία χρόνια της ζωής του (όπως και για τα πρώτα μέχρι το [[527]]). Εικάζεται ότι πέθανε το [[554]], χρονιά στην οποία σταματάει το ιστοριογραφικό του έργο ή κατ' άλλους μεταξύ [[560]]-[[570]], που είναι και το πιθανότερο.
Γραμμή 36:
* ''Ανέκδοτα ή Απόκρυφη Ιστορία'', ένα τελείως διαφορετικό από τα προηγούμενα βιβλίο, όπου ανατρέπει την εικόνα που είχε δώσει για τον Ιουστινιανό και τον περίγυρό του στα άλλα βιβλία. Ο απίστευτος αυτός λίβελος θεωρήθηκε παλιότερα ότι δεν μπορεί να έχει γραφτεί από αυτόν. Η συγκριτική μελέτη του κειμένου όμως, απέδειξε ότι είναι δικό του. Δεν υπάρχει συμφωνία των ειδικών ούτε για το πότε γράφτηκε, ούτε για το πότε δημοσιεύτηκε αυτό το βιβλίο. Πάντως είναι αδύνατο να κυκλοφόρησε πριν τον θάνατο του Ιουστινιανού ([[565]]), αν και υπάρχει η άποψη ότι κυκλοφόρησε νωρίτερα σε στενό κύκλο δυσαρεστημένων αριστοκρατικών.
=== Η αξία του έργου του ===
Θεωρείται ο κορυφαίος ιστοριογράφος της Ύστερης Αρχαιότητας ή του Πρώιμου [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]]. Η επιμελημένη παιδεία του είναι φανερή στον τρόπο που αντιμετωπίζει τα πράγματα. Η γλώσσα του και το έργο του μιμούνται αρχαιοελληνικά πρότυπα, πράγμα που γίνειται ολοφάνερο στην περιγραφή του [[Λοιμός|λοιμού]] του [[542]] στην [[Κωνσταντινούπολη]], όπου μιμείται την αντίστοιχη περιγραφή του [[Θουκυδίδης|Θουκυδίδη]] για τον λοιμό της [[Αθήνα|Αθήνας]]ς στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου.
 
Έχει συζητηθεί πολύ η στάση του απέναντι στον [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμό]]. Μέσα από τα βιβλία του φαίνεται ότι θεωρεί τον εαυτό του χριστιανό. Δεν είναι όμως φανατικός χριστιανός και οπωσδήποτε είναι επηρεασμένος και από αρχαιοελληνικές ιδέες, όπως η ειμαρμένη. Μέσα στη διήγησή του παρεμβάλονται περιστατικά με θεόσταλτα σημάδια και όνειρα στα οποία φαίνεται να πιστεύει.
Γραμμή 42:
Τα ιστορικά κείμενά του δεν είναι μονότονες αφηγήσεις αλλά παρεμβάλλει πολλές πληροφορίες σχετικά με την ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα των λαών που βρίσκονται γύρω από την αυτοκρατορία. Οι γεωγραφικές του πληροφορίες για τα σύνορα αυτών των φυλών είναι πολύτιμες σήμερα. Επίσης δεν αδιαφορεί για τα όσα συμβαίνουν στην αυτοκρατορία και αναφέρεται στη δημόσια διοίκηση, στα φορολογικά και σε άλλα θέματα. Οι πληροφορίες του στο ''Περί κτισμάτων'' είναι πολύ χρήσιμες στην κατανόηση της δημογραφικής κατανομής της αυτοκρατορίας, αλλά και στη σημερινή [[αρχαιολογία]].
 
Στην ''Απόκρυφη ιστορία'' μας δείχνει ένα άλλο πρόσωπο, που οπωσδήποτε μειώνει το ιστορικό του κύρος, μια και αυτά που αναφέρει ξεπερνούν, σε ορισμένα σημεία, τα όρια της υπερβολής. Κατηγορεί τον αυτοκράτορα μετά τον θάνατό του<ref> ''Ανέκδοτα ή Απόκρυφη ιστορία'', απόδ. [[Αλόη Σιδέρη]], Εκδ. ΑΓΡΑ, Αθήνα 1988, ISBN 960-325-036-8</ref> για δεσποτική τυραννία, απληστία και διαφθορά και τη γυναίκα του Θεοδώρα ως ακόλαστη και διεφθαρμένη, παρουσιάζοντάς και τους δύο ως δαιμονικά κατασκευάσματα. Οι κατηγορίες που εκτοξεύει πλήττουν και τον Βελισάριο και την γυναίκα του Αντωνίνα. Οπωσδήποτε η εμπάθεια με την οποία καταφέρεται απέναντι στον αυτοκράτορα μειώνει την αξιοπιστία αυτών που γράφει γι'αυτόν. Έχει εκφραστεί η άποψη ότι η στάση του στην ''Απόκρυφη ιστορία'' μπορεί να οφείλεται στην δυσαρέσκειά του γιατί ποτέ δεν κατάφερε να πάρει κάποιο ανώτατο αυλικό αξίωμα, αν και υπήρξε ιλλούστρος και συγκλητικός για κάποιο διάστημα.
 
=== Μικρό απόσπασμα ===
 
<p>Στο παρακάτω μικρό απόσπασμα από το έργο του ''Υπέρ των πολέμων λόγοι'', βιβλίο Γ', Βανδαλικός πόλεμος, περιγράφει το ξεκίνημα του πλοίου του Βελισάριου από την Κωνσταντινούπολη, στην εκστρατεία κατά των Βανδάλων:</p>
<p> {{πολυτονικό|Ἓβδομον ἤδη ἔτος τὴν αὐτοκράτορα ἀρχήν ἔχων Ἰουστινιανὸς βασιλεὺς ἀμφὶ θερινὰς τροπὰς τὴν στρατηγίδα ἐκέλευσε ναῦν ὁρμίσασθαι ἐς τὴν ἀκτὴν ἣ πρὸ τῆς βασιλέως αὐλῆς τυγχάνει οὖσα. ἐνταῦθα Ἐπιφάνειος ἀφικόμενος, ὁ τῆς πόλεως ἀρχιερεύς, εὐξάμενός τε ὅσα εἰκὸς ἦν τῶν τινα στρατιωτῶν ἄρτι βεβαπτισμένον τε καὶ τοῦ Χριστιανῶν ὀνόματος μεταλαχόντα εἰς τὴν ναῦν εἰσεβίβασεν. οὕτω τοίνυν ὅ τε στρατηγὸς Βελισάριος καὶ Ἀντωνίνα ἡ γυνὴ ἔπλεον. ξυνῆν δὲ αὐτοῖς καὶ Προκόπιος, ὅς τάδε ξυνέγραψε, πρότερον μὲν καὶ μάλα κατορρωδήσας τὸν κίνδυνον, ὄψιν δὲ ὀνείρου ἰδὼν ὕστερον ἣ αὐτὸν θαρσῆσαί τε ἐποίησε καὶ ἐς τὸ στρατεύεσθαι ὥρμησεν.}} </p>▼
 
▲<p> {{πολυτονικό|Ἓβδομον ἤδη ἔτος τὴν αὐτοκράτορα ἀρχήν ἔχων Ἰουστινιανὸς βασιλεὺς ἀμφὶ θερινὰς τροπὰς τὴν στρατηγίδα ἐκέλευσε ναῦν ὁρμίσασθαι ἐς τὴν ἀκτὴν ἣ πρὸ τῆς βασιλέως αὐλῆς τυγχάνει οὖσα. ἐνταῦθα Ἐπιφάνειος ἀφικόμενος, ὁ τῆς πόλεως ἀρχιερεύς, εὐξάμενός τε ὅσα εἰκὸς ἦν τῶν τινα στρατιωτῶν ἄρτι βεβαπτισμένον τε καὶ τοῦ Χριστιανῶν ὀνόματος μεταλαχόντα εἰς τὴν ναῦν εἰσεβίβασεν. οὕτω τοίνυν ὅ τε στρατηγὸς Βελισάριος καὶ Ἀντωνίνα ἡ γυνὴ ἔπλεον. ξυνῆν δὲ αὐτοῖς καὶ Προκόπιος, ὅς τάδε ξυνέγραψε, πρότερον μὲν καὶ μάλα κατορρωδήσας τὸν κίνδυνον, ὄψιν δὲ ὀνείρου ἰδὼν ὕστερον ἣ αὐτὸν θαρσῆσαί τε ἐποίησε καὶ ἐς τὸ στρατεύεσθαι ὥρμησεν.}} </p>
 
==Παραπομπές==
{{παραπομπές}}
Γραμμή 69 ⟶ 72 :
* ''[http://foss.math.aegean.gr/~alex/P/Procop/El/Anekdota1.htm Ανεκδοτα]''
* Νικόλαος Τωμαδάκης, «Ο Προκόπιος, η αυτοκράτειρα Θεοδώρα και η μονή της μετανοίας », Επ. Επ. Φιλ. Σχ. Παν. Αθ., τομ. Δ΄ (1953-1954), σελ. 168-174 [http://web.archive.org/20030719155953/www.nlg.gr/epet/all1.asp?id=51&pg=0]
{{Πρότυπο:Βυζαντινοί Ιστορικοί}}▼
 
[[Κατηγορία:Βυζαντινοί ιστορικοί]]
▲{{Πρότυπο:Βυζαντινοί Ιστορικοί}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Προκόπιος_(ιστορικός)"